Lễ tốt nghiệp trở thành "lễ thất nghiệp" là hiện tượng quan trọng cần được các bạn tân cử nhân, tân sinh viên, nhà trường, gia đình, xã hội và các nhà quản lý giáo dục cân nhắc thấu đáo. Hiện tượng này có lẽ không phải là một mỹ từ của báo chí khi chúng ta nhìn thẳng vào sự thật trên truyền thông năm 2013.
Trên thực tế, các tân cử nhân có thể là thất nghiệp tương đối khi phải nhắm mắt làm bất cứ nghề nghiệp nào khác với chuyên ngành đào tạo hoặc thất nghiệp tuyệt đối – hoàn toàn không có việc làm. Chuỗi hội thảo được thực hiện gần đây có đề cập tới những sự thật cay đắng khi cử nhân giấu bằng xin làm công nhân may để trả nợ tiền học đại học.
Gần đây nhất, bài viết thủ khoa ba năm thất nghiệp tương đối đã nêu bật thực trạng này. Lễ tốt nghiệp là "lễ thất nghiệp" đã hiện diện trong xã hội chúng ta khi hàng ngàn sinh viên tốt nghiệp cùng với tấm bằng đại học phải đối diện sự thật phũ phàng bị từ chối ngay từ “vòng gửi xe” tại các doanh nghiệp.
Có thể nói Chọn đại - học đại - dậy đại là lý do chính yếu đã tạo ra hiện tượng này trong xã hội. Vấn đề kế tiếp đó chính là tâm lý sính bằng cấp trong xã hội Việt Nam. Giá trị thực đã không được chú trọng nhiều ở một số trường. Chỉ có "học thực" và "dạy thực" thì mới có thể tạo ra "giá trị thực" cho xã hội.
Nguyên nhân thứ ba là công tác tuyển sinh khi các trường chạy đua nhau để bằng mọi cách, mọi chiêu thức tuyển các bạn học sinh đầu vào. Các cơ sở đào tạo đã quên mất một điều rằng càng tuyển nhiều bao nhiêu và đầu ra không đảm bảo được công ăn việc làm cho sinh viên bấy nhiêu, thì nhà trường không thể nào phát triển bền vững.
Tôi muốn nói rằng, chỉ sau một chu kỳ 4-5 năm- một vòng quay đại học, học sinh, phụ huynh và xã hội sẽ nhận thức được ngay các giá trị và thứ bậc của các cơ sở đào tạo khi phải đối diện thực tế Lễ tốt nghiệp hay Lễ thất nghiệp cho con em mình.
Vấn đề thứ hai bài báo sẽ bàn kỹ đó chính là việc Học đại và Dậy đại là nguyên nhân căn bản thứ hai đã biến Lễ tốt nghiệp thành Lễ thất nghiệp. Nạn nhân và cũng là thủ phạm của hiện tượng này chính là các tân sinh viên. Các sinh viên cần nhận thức rằng chỉ có nỗ lực của bản thân thì các bạn mới có thể có việc làm. Nhà trường, thầy cô, cha mẹ, xã hội, doanh nghiệp chỉ là những tác nhân bên ngoài. Nếu như các bạn không thấu hiểu và cố gắng chính bản thân mình, "lễ thất nghiệp" đang đón chờ các bạn 4 năm nữa.
Vai trò nhà trường, giảng viên rất quan trọng trong việc thay đổi nhận thức của các bạn sinh viên ngay từ những ngày đầu tiên của năm thứ nhất. Có thể nói chính nhận thức là rào cản lớn nhất đã biến tân cử nhân thành nạn nhân của chính mình.
Các trường như Đại học UEF (Kinh tế Tài chính), Bách Khoa và nhiều trường hướng chất lượng cao đều có những chương trình định hướng và đào tạo nhằm giúp cho các em sinh viên hiểu thế nào là học đại học, mục tiêu học đại học như thế nào, các công cụ học đại học và làm thế nào học đại học hiệu quả.
Nền giáo dục đại học tiên tiến hướng tới sinh viên là trung tâm cùng với đưa ra cho các bạn sinh viên các định hướng, công cụ, môi trường, nguồn lực để mỗi cá nhân sinh viên cố gắng và phát triển hết mình. Các bạn sinh viên cần phải hiểu 4 năm học đại học sẽ là thời gian gian khổ và thử thách hơn 12 năm học THPT.
Học đại – học cho có- học cho khỏi phải thi lại là con đường nhanh nhất dẫn tới lễ thất nghiệp của các bạn tân sinh viên. Ngoài ra tư duy thực dụng cũng là rào cản với đa số sinh viên. Các bạn sinh viên chỉ suy nghĩ làm những gì mình thấy lợi trước mắt thay vì chú ý lâu dài. Có thể nói để có việc làm, các bạn sinh viên cần phải chú ý cả nước sơn lẫn lõi gỗ bên trong.
Đối với sinh viên đã có những nhận thức đúng đắn và nỗ lực phấn đấu, câu chuyện Dạy đại là nguyên nhân kế tiếp dẫn tới lễ thất nghiệp. Để tránh tình trạng Dạy đại, các phụ huynh và các bạn sinh viên cần lựa chọn các trường đại học, cao đẳng có những triết lý và phương pháp giáo dục đúng đắn. Việc giảng dạy đại học nghiêm túc có thể hiểu bao gồm hai phần – chuyên môn và hướng nghiệp.
Phần chuyên môn bao gồm các chương trình đào tạo, các yêu cầu học thuật ... Các bạn cần phải chọn những trường có lực lượng giảng viên cơ hữu chiếm đa số, tỷ lệ học sinh/giảng viên hợp lý, tỷ lệ giảng viên có bằng thạc sỹ, tiến sỹ, giảng viên đào tạo tại nước ngoài ở các trường nổi tiếng, cơ sở vật chất, trang thiết bị, bài giảng, thư viện và các tiện ích khác.
Các dấu hiệu của một trường đại học tốt về chuyên môn đã có nhiều thông tin, bài báo đề cập tới vấn đề thứ hai rất quan trọng đó chính là hướng nghiệp trong toàn bộ qúa trình đào tạo đại học. Công tác hướng nghiệp ở đây có hàm nghĩa rất rộng từ việc tạo nhận thức cho các bạn tân sinh viên về mối liên quan giữa học đại học và đi làm, các chương trình đào tạo nhận thức về nghề nghiệp, các chương trình kiến tập, các chương trình thực tập, các chương trình hội nhập và giao lưu với doanh nghiệp và các đơn vị quản lý lao động nhà nước.
Tầm quan trọng của các hoạt động này đã được khẳng định trong các buổi hội thảo do Vietnamnet và ngân hàng thế giới tổ chức. Tất cả những hoạt động đó cần phải được thực hiện hệ thống và bài bản ngay từ năm thứ nhất cho toàn bộ các bạn tân sinh viên.
Trong cương vị nhà tư vấn cho các bạn sinh viên sắp ra trường, tác giả có đề cập tới viết CV (lý lịch) từ năm thứ nhất là một ví dụ minh họa cho câu chuyện này. Các bạn sinh viên cần phải ngay từ năm thứ nhất tham gia các hoạt động phát triển nghề nghiệp thật nhiều, thật sâu rộng và hệ thống nhằm tạo cho mình những thành tố tích cực trong CV nghề nghiệp tương lai.
Lễ tốt nghiệp hay lễ thất nghiệp chính là do các bạn sinh viên tự quyết định. Các bạn có thể Chọn đại – Học đại nhưng không thể “Tìm việc” đại vì các doanh nghiệp – nơi cuối cùng sử dụng lao động là người mua. Các doanh nghiệp có quyền từ chối những sản phẩm và dịch vụ không tạo ra lợi nhuận và hiệu quả cho họ. Một cách vắn tắt, các bạn sinh viên và gia đình là người tạo ra dịch vụ “ Sức Lao Động”.
Tuy nhiên trong thị trường cạnh tranh, các doanh nghiệp “Người mua" có năng lực tuyệt đối khi trả lời không hay có. Các bạn học sinh cấp ba cần phải hướng nghiệp đúng đắn, chọn lựa ngành nghề, chương trình, cấp bậc đại học, cao đẳng hay trung cấp nghề hợp lý, chọn trường đại học, cao đẳng đào tạo có tâm , tầm và thực sự chăm lo tới sinh viên.
Khi các bạn đã chọn lựa được những cơ sở như vậy, các bạn cần học nghiêm túc chuyên môn và hướng nghiệp trong suốt quá trình học để xây dựng lõi gỗ cho mình. Một lõi gỗ tốt cần phải có thời gian đủ dài để tạo thành. Đó là con đường duy nhất và cũng đòi hỏi nỗ lực nhất để Lễ Tốt Nghiệp đừng trở thành Lễ Thất Nghiệp đối với các bạn sau 4-5 năm học đại học, cao đẳng.
Chúc các tân sinh viên và tân cử nhân thành công!
Trên thực tế, các tân cử nhân có thể là thất nghiệp tương đối khi phải nhắm mắt làm bất cứ nghề nghiệp nào khác với chuyên ngành đào tạo hoặc thất nghiệp tuyệt đối – hoàn toàn không có việc làm. Chuỗi hội thảo được thực hiện gần đây có đề cập tới những sự thật cay đắng khi cử nhân giấu bằng xin làm công nhân may để trả nợ tiền học đại học.
Gần đây nhất, bài viết thủ khoa ba năm thất nghiệp tương đối đã nêu bật thực trạng này. Lễ tốt nghiệp là "lễ thất nghiệp" đã hiện diện trong xã hội chúng ta khi hàng ngàn sinh viên tốt nghiệp cùng với tấm bằng đại học phải đối diện sự thật phũ phàng bị từ chối ngay từ “vòng gửi xe” tại các doanh nghiệp.
 |
| Ảnh mang tính chất minh họa. |
Có thể nói Chọn đại - học đại - dậy đại là lý do chính yếu đã tạo ra hiện tượng này trong xã hội. Vấn đề kế tiếp đó chính là tâm lý sính bằng cấp trong xã hội Việt Nam. Giá trị thực đã không được chú trọng nhiều ở một số trường. Chỉ có "học thực" và "dạy thực" thì mới có thể tạo ra "giá trị thực" cho xã hội.
Nguyên nhân thứ ba là công tác tuyển sinh khi các trường chạy đua nhau để bằng mọi cách, mọi chiêu thức tuyển các bạn học sinh đầu vào. Các cơ sở đào tạo đã quên mất một điều rằng càng tuyển nhiều bao nhiêu và đầu ra không đảm bảo được công ăn việc làm cho sinh viên bấy nhiêu, thì nhà trường không thể nào phát triển bền vững.
Tôi muốn nói rằng, chỉ sau một chu kỳ 4-5 năm- một vòng quay đại học, học sinh, phụ huynh và xã hội sẽ nhận thức được ngay các giá trị và thứ bậc của các cơ sở đào tạo khi phải đối diện thực tế Lễ tốt nghiệp hay Lễ thất nghiệp cho con em mình.
Vấn đề thứ hai bài báo sẽ bàn kỹ đó chính là việc Học đại và Dậy đại là nguyên nhân căn bản thứ hai đã biến Lễ tốt nghiệp thành Lễ thất nghiệp. Nạn nhân và cũng là thủ phạm của hiện tượng này chính là các tân sinh viên. Các sinh viên cần nhận thức rằng chỉ có nỗ lực của bản thân thì các bạn mới có thể có việc làm. Nhà trường, thầy cô, cha mẹ, xã hội, doanh nghiệp chỉ là những tác nhân bên ngoài. Nếu như các bạn không thấu hiểu và cố gắng chính bản thân mình, "lễ thất nghiệp" đang đón chờ các bạn 4 năm nữa.
Vai trò nhà trường, giảng viên rất quan trọng trong việc thay đổi nhận thức của các bạn sinh viên ngay từ những ngày đầu tiên của năm thứ nhất. Có thể nói chính nhận thức là rào cản lớn nhất đã biến tân cử nhân thành nạn nhân của chính mình.
Các trường như Đại học UEF (Kinh tế Tài chính), Bách Khoa và nhiều trường hướng chất lượng cao đều có những chương trình định hướng và đào tạo nhằm giúp cho các em sinh viên hiểu thế nào là học đại học, mục tiêu học đại học như thế nào, các công cụ học đại học và làm thế nào học đại học hiệu quả.
Nền giáo dục đại học tiên tiến hướng tới sinh viên là trung tâm cùng với đưa ra cho các bạn sinh viên các định hướng, công cụ, môi trường, nguồn lực để mỗi cá nhân sinh viên cố gắng và phát triển hết mình. Các bạn sinh viên cần phải hiểu 4 năm học đại học sẽ là thời gian gian khổ và thử thách hơn 12 năm học THPT.
Học đại – học cho có- học cho khỏi phải thi lại là con đường nhanh nhất dẫn tới lễ thất nghiệp của các bạn tân sinh viên. Ngoài ra tư duy thực dụng cũng là rào cản với đa số sinh viên. Các bạn sinh viên chỉ suy nghĩ làm những gì mình thấy lợi trước mắt thay vì chú ý lâu dài. Có thể nói để có việc làm, các bạn sinh viên cần phải chú ý cả nước sơn lẫn lõi gỗ bên trong.
Đối với sinh viên đã có những nhận thức đúng đắn và nỗ lực phấn đấu, câu chuyện Dạy đại là nguyên nhân kế tiếp dẫn tới lễ thất nghiệp. Để tránh tình trạng Dạy đại, các phụ huynh và các bạn sinh viên cần lựa chọn các trường đại học, cao đẳng có những triết lý và phương pháp giáo dục đúng đắn. Việc giảng dạy đại học nghiêm túc có thể hiểu bao gồm hai phần – chuyên môn và hướng nghiệp.
Phần chuyên môn bao gồm các chương trình đào tạo, các yêu cầu học thuật ... Các bạn cần phải chọn những trường có lực lượng giảng viên cơ hữu chiếm đa số, tỷ lệ học sinh/giảng viên hợp lý, tỷ lệ giảng viên có bằng thạc sỹ, tiến sỹ, giảng viên đào tạo tại nước ngoài ở các trường nổi tiếng, cơ sở vật chất, trang thiết bị, bài giảng, thư viện và các tiện ích khác.
Các dấu hiệu của một trường đại học tốt về chuyên môn đã có nhiều thông tin, bài báo đề cập tới vấn đề thứ hai rất quan trọng đó chính là hướng nghiệp trong toàn bộ qúa trình đào tạo đại học. Công tác hướng nghiệp ở đây có hàm nghĩa rất rộng từ việc tạo nhận thức cho các bạn tân sinh viên về mối liên quan giữa học đại học và đi làm, các chương trình đào tạo nhận thức về nghề nghiệp, các chương trình kiến tập, các chương trình thực tập, các chương trình hội nhập và giao lưu với doanh nghiệp và các đơn vị quản lý lao động nhà nước.
Tầm quan trọng của các hoạt động này đã được khẳng định trong các buổi hội thảo do Vietnamnet và ngân hàng thế giới tổ chức. Tất cả những hoạt động đó cần phải được thực hiện hệ thống và bài bản ngay từ năm thứ nhất cho toàn bộ các bạn tân sinh viên.
Trong cương vị nhà tư vấn cho các bạn sinh viên sắp ra trường, tác giả có đề cập tới viết CV (lý lịch) từ năm thứ nhất là một ví dụ minh họa cho câu chuyện này. Các bạn sinh viên cần phải ngay từ năm thứ nhất tham gia các hoạt động phát triển nghề nghiệp thật nhiều, thật sâu rộng và hệ thống nhằm tạo cho mình những thành tố tích cực trong CV nghề nghiệp tương lai.
Lễ tốt nghiệp hay lễ thất nghiệp chính là do các bạn sinh viên tự quyết định. Các bạn có thể Chọn đại – Học đại nhưng không thể “Tìm việc” đại vì các doanh nghiệp – nơi cuối cùng sử dụng lao động là người mua. Các doanh nghiệp có quyền từ chối những sản phẩm và dịch vụ không tạo ra lợi nhuận và hiệu quả cho họ. Một cách vắn tắt, các bạn sinh viên và gia đình là người tạo ra dịch vụ “ Sức Lao Động”.
Tuy nhiên trong thị trường cạnh tranh, các doanh nghiệp “Người mua" có năng lực tuyệt đối khi trả lời không hay có. Các bạn học sinh cấp ba cần phải hướng nghiệp đúng đắn, chọn lựa ngành nghề, chương trình, cấp bậc đại học, cao đẳng hay trung cấp nghề hợp lý, chọn trường đại học, cao đẳng đào tạo có tâm , tầm và thực sự chăm lo tới sinh viên.
Khi các bạn đã chọn lựa được những cơ sở như vậy, các bạn cần học nghiêm túc chuyên môn và hướng nghiệp trong suốt quá trình học để xây dựng lõi gỗ cho mình. Một lõi gỗ tốt cần phải có thời gian đủ dài để tạo thành. Đó là con đường duy nhất và cũng đòi hỏi nỗ lực nhất để Lễ Tốt Nghiệp đừng trở thành Lễ Thất Nghiệp đối với các bạn sau 4-5 năm học đại học, cao đẳng.
Chúc các tân sinh viên và tân cử nhân thành công!
Vũ Tuấn Anh – Viện Quản Lý Việt Nam
