Xúc động nhớ lại bức tâm thư của thầy Văn Như Cương

04/09/2016 07:07
Bùi Minh Tuấn
(GDVN) - “Mỗi đứa trẻ đều có điểm mạnh và điểm yếu. Nghệ thuật làm cha, làm mẹ là biết cách khuyến khích, khen ngợi nhưng không đề cao quá đáng”.

LTS: Trước ngày khai giảng năm học mới, thầy giáo Bùi Minh Tuấn nhớ lại những chia sẻ thấm thía trong bức thư của thầy Văn Như Cương.

Thầy Văn Như Cương là một người rất tâm huyết với nền giáo dục nước nhà và đã có nhiều cống hiến trong sự nghiệp của mình; với bức thư gửi phụ huynh cách đây 3 năm của ông, cho đến nay vẫn thể hiện được những trăn trở, thông điệp sâu sắc đáng suy ngẫm trong nền giáo dục nước nhà.

Tòa soạn trân trọng gửi đến độc giả!

Còn nhớ 3 năm trước, nhân dịp chuẩn bị khai giảng năm học 2013-2014, thầy giáo Văn Như Cương (Hiệu trưởng trường Trung học Phổ thông Lương Thế Vinh, Hà Nội) đã viết bức thư gửi tới các vị phụ huynh.

Không mang tính kêu gọi, hô hào, bức tâm thư chứa đựng những lời tâm sự, nhắn gửi giản dị mà thấm thía về phương pháp, cách thức giáo dục con của các vị phụ huynh.

Tất cả xuất phát từ sự quan tâm, yêu thương học trò của một người thầy đáng kính luôn trăn trở với sự nghiệp “trồng người”.

Nhà giáo Văn Như Cương (Ảnh giaoduc.net.vn).
Nhà giáo Văn Như Cương (Ảnh giaoduc.net.vn).

Trước thềm khai giảng năm học mới 2016-2017 sắp đến, hãy cùng đọc lại bức thư này để hướng đến một nền giáo dục tiến bộ hơn. 

Là một người con của quê hương xứ Nghệ, thầy giáo Văn Như Cương sinh năm 1937 tại Làng Quỳnh Đôi (huyện Quỳnh Lưu, tỉnh Nghệ An), trong một gia đình nhà nho có truyền thống hiếu học.

Xúc động nhớ lại bức tâm thư của thầy  Văn Như Cương ảnh 2

Bộ Giáo dục yêu cầu hát Quốc ca khi khai giảng

Ông từng có thời gian học chương trình nghiên cứu sinh tại Viện Hàn lâm Khoa học Liên Xô.

Sau khi bảo vệ thành công luận văn Phó Tiến sỹ ngành Toán học năm 1971, ông đã trực tiếp tham gia giảng dạy tại khoa Toán, trường Đại học Sư phạm Hà Nội và trường Đại học Sư phạm Vinh (nay là trường Đại học Vinh).

Thầy Văn Như Cương được nhiều người biết tới khi là chủ biên của nhiều đầu sách giáo khoa, sách tham khảo và tham gia biên soạn trong nhiều cuốn giáo trình Đại học.

Sau khi nghỉ hưu, thầy Văn Như Cương là người sáng lập ra trường dân lập đầu tiên tại Việt Nam từ sau thời kỳ đổi mới, đồng thời đảm nhiệm cương vị Hiệu trưởng trường Trung học Phổ thông Lương Thế Vinh từ năm 1989 tới nay.

Mở đầu bức tâm thư, thầy Văn Như Cương đã nêu lên một thực tế về cách nhận xét, đánh giá con cái của không ít bậc phụ huynh hiện nay.

Đó là: “Một số vị luôn luôn cho rằng con mình cái gì cũng nhất: xinh đẹp, thông  minh, tài năng, trí tuệ. Họ tâng bốc con và làm cho đứa con cũng cảm thấy mình hơn người. Một số vị khác thì ngược lại, luôn luôn buồn bực vì con, chì chiết thậm chí mạt sát con, xem nó là thứ vứt đi, khó dạy khó bảo, rồi chẳng làm nên cơm cháo gì”.

Cách đánh giá, nhìn nhận nêu trên của một số vị phụ huynh là xuất phát từ sự kỳ vọng quá lớn vào khả năng, năng lực của con. Sự kỳ vọng thái quá, luôn muốn con mình là số một mà không căn cứ vào thực lực của con đã dẫn tới cách nhìn nhận về khả năng của con có phần phiến diện, cực đoan.

Theo thầy Văn Như Cương thì: “Mỗi đứa trẻ đều có điểm mạnh và điểm yếu. Nghệ thuật làm cha, làm mẹ là biết cách khuyến khích, khen ngợi nhưng không đề cao quá đáng những điểm mạnh của con mình. Mặt khác, cần khắc phục mà không vùi dập những điểm yếu của nó”.

Suy nghĩ của Giáo sư xuất phát từ một nhận định xác đáng về cái đích cuối cùng trong quá trình giáo dục nhân cách học sinh:

Một đứa trẻ kiêu căng, tự phụ hoặc một đứa trẻ tự ti, sợ hãi không phải là mục tiêu giáo dục của chúng ta”.

Cuộc sống thay đổi, điều kiện vật chất của nhiều gia đình được cải thiện cũng là lúc nhiều bậc phụ huynh có thể lo cho con đủ đầy về mọi mặt. Tuy nhiên có không ít bậc phụ huynh vì quá nuông chiều con mà dễ dàng thỏa mãn mọi yêu cầu, đòi hỏi của con về tiền bạc, vật chất.

Sự nuông chiều thái quá này dễ làm phát sinh ở con cái tâm lý ỷ lại vào gia đình, thiếu ý thức phấn đấu vươn lên.

Theo thầy Văn Như Cương thì thay vì chiều chuộng, dễ dàng thỏa mãn mọi yêu sách, đòi hỏi của con thì các vị phụ huynh cần làm sao để cho con nhận thức được:

"Trong điều kiện kinh tế khó khăn, cha mẹ đã vất vả như thế nào để nuôi con ăn học. Sự biết ơn đó chính là một động lực để thúc đẩy các con ra sức học hành”.

Cũng vì quá nuông chiều, muốn cho con dành toàn bộ thời gian để “dùi mài kinh sử”, không ít bậc phụ huynh đã làm hết việc của con, không để chúng phải đụng tay đụng chân làm bất kỳ việc gì.

Thế là có những đứa trẻ không bao giờ biết làm việc, kể cả những việc đơn giản như: quét nhà cửa, lau rửa bát đĩa, ấm chén, tưới cây nhổ cỏ, vun luống tỉa hoa…

Lớn lên chắc chúng sẽ thành những kẻ lười biếng, xem thường lao động, coi thường người lao động. Là một thầy giáo lâu năm, tôi xin rút ra một nhận định: không có lao động thì không có sáng tạo. Một người lười lao động thì chắc chắn không làm việc gì thành công”.

Không chỉ nêu lên những suy tư, trăn trở về việc cần phải hình thành cho học sinh tình yêu lao động, tạo ra động lực học tập, phấn đấu rèn luyện ngay từ nhỏ, người thầy giáo già đầy tâm huyết còn bày tỏ mong muốn phối hợp với các bậc phụ huynh trong việc giáo dục đạo đức, nhân cách thế hệ tương lai.

Theo thầy Văn Như Cương, không nên vì chú trọng việc “dạy chữ” mà sao nhãng việc “dạy người”.

Xúc động nhớ lại bức tâm thư của thầy  Văn Như Cương ảnh 3

Thầy Văn Như Cương: Mơ học cao là tốt, nhưng đừng viển vông, xa vời

Từ đó, ông đưa ra lời nhắn nhủ:

Hãy dạy con cái chúng ta có tấm lòng nhân ái, biết làm việc thiện dù rất nhỏ và có thái độ thân thiện đối với mọi người. Lòng thương người, tính đôn hậu là tính tốt cơ bản nhất mà mỗi con người cần có.

Hãy để cho con trẻ chúng ta biết đến, nghĩ đến biết bao nhiêu hoàn cảnh khó khăn, biết bao số phận cay đắng, biết bao hoàn cảnh ngặt nghèo của rất nhiều người trong xã hội.

Đối với những người như vậy, một sự sẻ chia về vật chất và tinh thần, một lời động viên, một cử chỉ đồng cảm chính là thể hiện lòng nhân ái đối với họ. Lòng nhân ái trong mối người sẽ xóa tan sự đố kỵ, sự vô cảm, sự thù hận… và làm cho trẻ con của chúng ta tốt đẹp và cao thượng hẳn lên”.

Ngày nay, trước sự phát triển mạnh mẽ của khoa học, công nghệ, nhất là của mạng internet, không ít học sinh đang bị lôi cuốn, hấp dẫn, chạy theo thế giới ảo trên các trang mạng.

Đáng buồn là, có không ít em đã mang cả những tiêu cực, mặt trái của thế giới ảo áp dụng vào cuộc đời thực, gây ra những hệ lụy đáng tiếc, đau lòng. Trước thực trạng trên, thầy Văn Như Cương đã bày tỏ mong muốn tới các bậc phụ huynh:

Hãy dạy con cái mình sống nhiều hơn với thế giới có thật xung quanh mình, đang diễn ra hàng ngày. Hãy làm sao để chúng nói chuyện, trao dổi, tâm sự nhiều hơn với người thân trong gia đình chứ đừng suốt ngày đuổi theo những ảo ảnh trên mạng.

Trong tình hình hiện nay, các mạng xã hội trên internet mang lại nhiều nguy hiểm cho con trẻ chúng ta. Xin các vị hãy quan tâm điều này nhiều hơn, đã có rất nhiều trẻ em trở thành hư đốn, thậm chí phạm pháp vì quá mê say với thế giới ảo”.

Trong thời gian qua, tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan đã gây ra nhiều bức xúc trong dư luận xã hội. Bên cạnh việc học thêm quá nhiều tạo nên áp lực học hành đè nặng lên học sinh thì hoạt động dạy thêm có xu hướng biến tướng, thương mại hóa đã khiến cho hình ảnh, uy tín của người thầy ít nhiều bị giảm sút.

Với cương vị là nhà quản lý giáo dục lâu năm, thầy Văn Như Cương có chủ trương:

Chống lại việc học thêm một cách vô tội vạ. Nhà trường bố trí và sắp xếp kế hoạch thực hiện chương trình đủ để học sinh không phải học thêm. Việc học thêm chỉ mang đến những bất lợi cho học sinh: tốn tiền, tốn thời gian, ảnh hưởng đến sức khỏe, nguy hiểm khi đi đường, không có thời gian để tự học, tự nghiên cứu, tìm tòi”. 

Trong khi nhiều vị Hiệu trưởng vẫn tìm cách “lách luật”, tạo điều kiện để giáo viên trong trường dạy thêm nhằm tăng nguồn thu cho nhà trường thì những bộc bạch về sự cần thiết của việc chống lại tình trạng dạy thêm, học thêm tràn lan, không hiệu quả nêu trên quả là đáng trân trọng.

Xúc động nhớ lại bức tâm thư của thầy  Văn Như Cương ảnh 4

Mấy lâu rồi, lễ khai giảng bị biến thành nơi người lớn tung hô nhau

Trong quá trình giáo dục học sinh, nhân tố gia đình đóng vai trò quan trọng.

Thực tế cho thấy, những gia đình có sự quan tâm sát sao tới việc học tập, rèn luyện của con, có phương pháp dạy con đúng cách, biết phối hợp chặt chẽ với nhà trường trong quá trình giáo dục, con em thường sớm được định hình về nhân cách, có điều kiện phát triển toàn diện, đúng hướng.

Những giãi bày, tâm sự, mong muốn của thầy Văn Như Cương trong bức tâm thư có thể khiến cho không ít bậc phụ huynh phải giật mình soi xét lại cách giáo dục con của mình.

Những lời tâm sự, nhắn nhủ chân thành ấy càng đáng quý, đáng trân trọng bởi nó xuất phát từ tấm lòng của một người thầy “luôn cảm thấy hạnh phúc khi học trò của mình thành đạt”.

Bùi Minh Tuấn