Bản chất 'hợp đồng nô lệ' trong showbiz Hàn là gì?

Thành viên nhóm TVXQ bất mãn và chiến đấu đến cùng với "hợp đồng nô lệ"

Năm 2009, làng giải trí Hàn Quốc từng dấy lên việc nhóm nhạc pop nam thần tượng TVXQ (còn gọi là DBSK) đã kiện công ty đại diện của họ là SM Entertainment (SM) về bản hợp đồng được cho là không công bằng.

Người hâm mộ cũng như các cơ quan chức năng khi đó cũng đã bắt đầu dồn sự chú ý về cái gọi là "hợp đồng nô lệ''. Loại hợp đồng được gọi với cái tên như vậy là bởi nó gây bất lợi cho các ngôi sao và khiến họ phải phụ thuộc quá nhiều vào các công ty quản lý.

Ba thành viên nhóm TVXQ đâm đơn kiện SM (từ trái qua): Xiah
(Park Yoochun), Hero (Kim Junsu) và Micky (Kim Jaejoong).

Theo đơn kiện của 3 thành viên là Micky (Kim Jae Joong), Xiah (Park Yoo Chun) và Hero (Kim Jun Su) thì SM đã hạn chế sự tự do của họ bằng cách tuyên bố bất kỳ việc làm gì của nhóm hay một thành viên nào cũng phải thông qua sự quản lý của công ty, họ buộc phải tuân thủ các yêu cầu của công ty khi xuất hiện trước truyền thông và báo chí hay trong các buổi diễn. Ngoài ra công ty này còn yêu cầu nhóm phải làm việc dưới sự quản lý của họ trong 13 năm.

Ba thành viên đã nhờ đến Tòa án trung tâm Seoul yêu cầu SM xóa bỏ hiệu lực của bản hợp đồng vì có quá nhiều điều khoản vô lý, một trong số đó là việc phân chia lợi nhuận thu được từ hoạt động của TVXQ. Ngoài ra, 3 thành viên còn lên án SM vì đã vắt kiệt sức lực của họ trong thời gian làm việc, lên tiếng đòi quyền lợi và tự do đúng nghĩa. Theo như những văn bản được đưa ra thì TVXQ chỉ được nhận 1% đến 5% số tiền mà họ kiếm ra.

Ban đầu, tòa án đưa ra những ý kiến có lợi cho TVXQ về việc sửa đổi bản hợp đồng vì “vi phạm nghiêm trọng quyền con người”. Sau đó, ba thành viên Jae Joong, Yoo Chun và Jun Su đã tách khỏi nhóm TVXQ và tạo nên nhóm nhạc mới có tên là JYJ, lấy từ chữ cái đầu tiên trong tên của họ. Những tưởng đây sẽ là một bước tiến mới cho TVXQ, nhưng ngay sau đó SM lập tức kháng kiện.

Ngày 18/2/2011, Tòa án trung tâm Seoul đã đưa ra thông báo chính thức bác bỏ đơn kiện của SM đối với nhóm JYJ. Tòa cũng tuyên bố Jae Joong, Yoo Chun và Jun Su vẫn sẽ hoạt động với tư cách là nghệ sỹ của SM, chỉ có điều họ sẽ có toàn quyền quyết định các hoạt động cá nhân bên cạnh hoạt động của TVXQ mà không cần đến sự cho phép của SM. Họ cũng sẽ có quyền chấp nhận hoặc khước từ những yêu cầu về công việc mà SM đưa ra nếu như họ không muốn. Đồng thời, Jae, Chun và Su cũng có quyền thực hiện những hoạt động riêng ngoài phạm vi quản lý của công ty ví dụ như thực hiện những hoạt động kinh doanh của riêng mình.

Thế nhưng vấn đề chưa dừng lại ở đó, vẫn còn 3 vấn đề chính gây nên tranh cãi trong vụ kiện tụng này đó là: thời hạn 13 năm của hợp đồng, tỷ lệ và quy tắc phân chia lợi nhuận và yêu cầu về việc đền bù thiệt hại khi hợp đồng bị chấm dứt trước thời hạn. Về vấn đề thời hạn của hợp đồng, mặc dù tòa án thừa nhận rằng 13 năm thực sự là dài đối trong hợp đồng, nhưng tòa án cho rằng điều này không thực sự nghiêm trọng, vì thế thời hạn 13 năm trong hợp đồng vẫn được giữ nguyên như cũ.

Nhà chức trách Hàn Quốc nói gì về loại hợp đồng này?

Theo các chuyên gia nước này cho hay, loại hợp đồng kiểu như trên là vô cùng phổ biến và là điển hình của ngành công nghiệp giải trí Hàn Quốc. Con đường của một người bình thường để trở thành ngôi sao phụ thuộc rất lớn vào sự đầu tư của các công ty giải trí. Nó không giống như ở Hoa Kỳ, nơi các nghệ sĩ làm việc với công ty giải trí bằng cách phải chứng minh được tài năng thực sự của mình tại các quán bar và sân khấu có quy mô vừa và nhỏ trước khi hai bên tiến tới ký hợp đồng.

“Từ các ngôi sao hạng A như nữ diễn viên đã qua đời cũng vì tự tử Choi Jin-shil và ca sĩ Uhm Jung-hwa, những người nổi tiếng này được “nhào nặn” thành những ngôi sao cũng đều nhờ vào công của các công ty giải trí quản lý họ. Những nghệ sĩ trẻ cần được “đầu tư” trong ít nhất 10 năm", theo Choi Jung-han, luật sư và cựu lãnh đạo của Hội Luật sư làng giải trí Hàn Quốc.

Nữ diễn viên nổi tiếng Hàn Quốc Choi Jin-shil quen thuộc với khán giả truyền hình Việt Nam giờ đã thành người thiên cổ.

Nữ diễn viên Jang Ja-yeon đã tìm đến cái chết để thoát khỏi "hợp đồng nô lệ".

Theo có, các công ty giải trí sẽ tự ý gia hạn hợp đồng lên trên 10 năm nhằm kiếm lời và thu thêm lợi nhuận từ những nghệ sĩ mà họ đã cất công đào tạo và đầu tư. Tất nhiên, điều này chỉ áp dụng đối với những trường hợp nghệ sĩ đã thành danh và trở thành sao hot trong làng giải trí.

Choi giải thích rằng mặc dù các công ty giải trí này cũng phải hao tâm khổ tứ, dành nhiều thời gian và tiền bạc của họ vào một số thành viên hay nhóm nhạc có tài năng cũng như tham vọng, nhưng chỉ một vài trong số những vị khách hàng của họ mới có được cảm giác nếm trải hương vị của sự thành công. Điều này dẫn đến một loại hợp đồng bẫy mà các ngôi sao sau khi thành công mới nhận ra và nó được gọi là “hợp đồng nô lệ”.

Kim Won-chan, Chủ tịch Hiệp hội Ca sĩ Hàn Quốc phát biểu trong một cuộc phỏng vấn báo chí: “Nếu trường hợp của nhóm TVXQ và SM không được giải quyết một cách thỏa đáng thì những vụ tương tự giữa các nghệ sĩ và phía công ty quản lý sẽ không ngừng gia tăng. Điều cần thiết là phải sửa đổi các điều khoản trong hợp đồng về thời gian hợp đồng cũng như cân bằng lợi nhuận của cả hai".

Ông Kim cũng chỉ ra rằng, mặc dù SM tuyên bố họ đã phải mạnh tay chi tới 11 tỷ won để đầu tư cho các thành viên của nhóm TVXQ, thế nhưng cần phải đặt dấu chấm hỏi về sự công bằng với số tiền mà họ đưa ra và xem xét tổng lợi nhuận mà công ty này nhận được trong suốt thời gian mà các thành viên nhóm nhạc đình đám Hàn Quốc mang lại cho họ qua các show diễn khắp châu Á, các hợp đồng quảng cáo, tiền thu được từ phát hành album, sách ảnh, chụp hình, các hoạt động giao lưu...

“Cần phải có các quy định riêng và chi tiết về khoản lợi nhuận tối đa và tối thiểu trong việc điều phối cho hai bên", Kim Won-chan nói.

Theo một thông báo của Ủy ban Công bằng Thương mại Hàn Quốc (FTC) thì cơ quan này đã đưa ra một mô hình hợp đồng tiêu chuẩn cho các nghệ sĩ và cơ quan quản lý của họ. “Ủy ban này đã đưa ra hình mẫu chung và được coi như một hợp đồng mẫu, nhưng điều này không có bất cứ hiệu lực pháp lý nào, đó là lý do tại sao nhiều công ty quản lý giải trí và các nghệ sĩ vẫn còn đang xung đột về hiệu quả thực thi của nó", theo Kim Sung-soo, nhà phê bình văn hóa Hàn Quốc cho biết.

Kim nói thêm rằng phải thay đổi toàn bộ tình trạng hiện tại để loại bỏ những “hợp đồng nô lệ" cũng như các tranh chấp pháp lý còn đang rối tung như hiện tại trong làng giải trí Hàn Quốc. “Những mâu thuẫn và tranh chấp quyền lợi như thế này bắt đầu xuất hiện ở Hàn Quốc bởi thực tế là người ta chỉ chú ý đến một vài ngôi sao, và vì vậy các công ty giải trí không có sự lựa chọn nào khác là buộc phải dựa vào những người nổi tiếng và thành công của họ. Với trường hợp của các công ty giải trí lớn, những tinh binh tất nhiên sẽ không có sự lựa chọn bằng cách buộc phải theo các hợp đồng của các công ty giải trí để kiếm tìm sự nổi tiếng.

Chúng ta phải thay đổi một cách tổng thể hệ thống quản lý giải trí để có thể tập trung vào một viễn cảnh lớn hơn và dài hơi hơn nhằm nuôi dưỡng và đào tạo ra nhiều nghệ sĩ ở nhiều lĩnh vực và có tài hơn là được chăng hay chớ như hiện tại", ông Kim Sung-soo giải thích thêm.

Tờ báo uy tín tại Hàn Quốc Sports Seoul từng cho đăng tải nội dung bản hợp đồng được tiết lộ giữa TVXQ và công ty quản lý SM, làm dấy lên làn sóng phẫn nộ mạnh mẽ từ phía công chúng ngay cả những người trung lập.

Chi tiết bản hợp đồng 13 năm như sau:

1. TVXQ phải tuân theo những chỉ thị của công ty quản lý vô điều kiện. Mọi hợp đồng và thỏa thuận công việc không được thực hiện với tư cách cá nhân.

2. Không được phép tiết lộ những thông tin nội bộ ra bên ngoài.

3. Nếu có bất kỳ thất bại hoặc sự cố nào trong trong lúc trình diễn mà không có lý do thỏa đáng, TVXQ sẽ phải chịu hoàn toàn trách nhiệm.

4. Album phải được sản xuất 2 lần một năm.

5. 6 tháng trước khi hợp đồng kết thúc, một album phải được phát hành. Tất cả các hoạt động cũng đều phải hoàn tất vào thời hạn này.

6. Bất kỳ một bên thứ 3 nào muốn viết về TVXQ đều phải có sự cho phép của SM. Tuy nhiên, SM được toàn quyền đưa những tác phẩm do TVXQ
sáng tác cho những nghệ sỹ khác của công ty sử dụng mà không cần có sự đồng ý của TVXQ.

7. Bất kỳ ngày nào tạm hoãn công việc với lý do cá nhân, thì số ngày tương ứng sẽ được cộng thêm vào hợp đồng.

8. Từ 50.000 đến 100.000 bản album: TVXQ được 2% lợi nhuận
Từ 100.000 đến 200.000 bản album: TVXQ được 3% lợi nhuận.
Trên 200.000 bản album: TVXQ được 5% lợi nhuận.
Số lợi nhuận sẽ tiếp tục được chia lại trong nội bộ của TVXQ.

9. Nếu TVXQ không phải khách mời thường xuyên của một chương trình, TVXQ sẽ không được trả thù lao khi tham gia chương trình đó. (Thực tế thì tại Hàn Quốc, TVXQ chưa từng tham gia thường xuyên và định kỳ một chương trình nào, điều đó có nghĩa họ chưa từng được trả tiền cho tất cả các show đã tham gia từ trước tới nay).

10. Nếu bản hợp đồng bị kết thúc trước thời hạn, TVXQ sẽ phải đền bù 3 lần số tiền SM đã đầu tư và 2 lần số tiền lợi nhuận mà SM sẽ mất, dù họ tự đồng ý kết thúc hợp đồng hay đó là do lỗi của SM.

11. Những chi phí dành cho người quản lý, trợ lý và ăn uống trong quá trình làm việc đều do TVXQ chi trả.

* Mặc dù đây là bản hợp đồng dành cho TVXQ, nhưng về cơ bản, nó được áp dụng cho hầu hết các nghệ sỹ khác trực thuộc công ty quản lý SM.

Tâm điểm showbiz Việt
Bước nhảy Hoàn vũ 2012		Vietnam's Got Talent 2012

'ĐẶC SẢN' của Giaoduc.net.vn
Bản tin sao Việt		ĐỘC ĐÁO - chỉ có ở Giaoduc.net.vn
Thi ảnh Gương mặt Nữ sinh trong mơ		Khoảnh khắc có 1-0-2 của sao Việt
Sao Việt và những người bạn "cắn đôi con chấy"		Lỗi ngớ ngẩn trong phim nổi tiếng
Phim kiếm hiệp Kim Dung		Tây Du Ký - chuyện chưa bao giờ kể

Có thể bạn yêu thích, hâm mộ
Đàm Vĩnh Hưng	Hồ Ngọc Hà
Tăng Thanh Hà	Thủy Tiên
Văn Mai Hương	Minh Hằng
Jennifer Phạm	Ngọc Trinh