Vinastas cảnh báo cà phê không có caffeine

Hơn 30% cà phê trên thị trường có quá ít caffeine 

Ngày 11/7 vừa qua, Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ Người tiêu dùng Việt Nam (Vinatas) công bố bảng báo cáo khảo sát cà phê trên thị trường một số tỉnh và thành phố trong thời gian qua.

Sau 3 đợt khảo sát từ tháng 5 đến tháng 7/2016, trên các mẫu cà phê bột và cà phê nước tại Hà Nội, TP.Hồ Chí Minh, Bình Dương, Sóc Trăng và Lâm Đồng, kết quả cho thấy tổng cộng có tới 9 mẫu cà phê hoàn toàn không phát hiện hàm lượng caffeine. 

Cụ thể, từ tháng 6-7/2016, trong 253 mẫu khảo sát thực hiện tại 4 tỉnh thành phố gồm Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Bình Dương và Sóc Trăng, có tới 5 mẫu không có caffeine đã được tìm thấy tại các quán cà phê nhỏ (quán cóc); căn tin bệnh viện; cà phê vỉa hè, cà phê bệt và xe đẩy.

Theo các chuyên gia sức khỏe uống từ 1 đến 2 ly cà phê mỗi ngày có thể giúp cơ thể sảng khoái, linh hoạt - Ảnh minh họa.

Kết quả khảo sát cũng cho thấy tới 1/3 tổng số mẫu khảo sát có hàm lượng caffeine rất thấp (dưới 1g/lít).

Theo kết quả khảo sát căn cứ trên địa điểm chọn mẫu cho thấy có gần một nửa (47.54%) các mẫu cà phê lấy từ các quán nhỏ, xe đẩy, vỉa hè, và căn tin bệnh viện... có hàm lượng caffeine rất thấp. Thậm chí các mẫu tại các địa điểm cà phê bệt, xe đẩy hoàn toàn không có hàm lượng caffeine. 

Trước đó, tháng 5/2016 một khảo sát nhanh khác của Vinatas trên 25 mẫu nước cà phê tại TP.Hồ Chí Minh và Bình Dương cũng phát hiện 02 mẫu hoàn toàn không có caffeine. 

Ngày 25/6/2016, Trung tâm Phân tích và Chứng nhận chất lượng (Sở Khoa học và Công nghệ Lâm Đồng) công bố: Có 02 mẫu không có hàm lượng caffeine trong 100 mẫu cà phê bột tại các cơ sở sản xuất cà phê trên địa bàn tỉnh Lâm Đồng. 28/100 mẫu có hàm lượng caffeine < 1,0% (không đạt yêu cầu). 

Khảo sát trên cho thấy, thực trạng cà phê không chứa caffeine hay hàm lượng caffeine rất nhỏ trên tổng các quán cà phê xe đẩy, căng tin bệnh viện và vỉa hè chiếm đến 47,54% đang là con số đáng báo động.

Người Việt tiêu thụ 16,8 tỷ ly cà phê/năm

Trước đó, theo báo cáo về ngành cà phê Việt Nam do Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ (xuất bản ngày 6/1/2016), niên vụ 2015/2016, tiêu thụ cà phê rang xay nội địa tại Việt Nam ước đạt 2,25 triệu bao, tương đương 135 triệu kg cà phê nguyên liệu (mỗi bao cà phê là 60 kg theo chuẩn của ngành cà phê quốc tế).

Dựa trên con số này và dựa vào tiêu chuẩn của Specialty Coffee Association of America (Hiệp Hội Cà Phê Đặc Biệt Hoa Kỳ), để pha một ly cà phê 150ml cần trung bình từ 8 tới 8.5 gram cà phê hạt (cà phê nguyên liệu), tương ứng với 0.008 kg cà phê (nếu pha loãng) – 0.0085 kg cà phê (nếu pha đặc). 

Như vậy 1 kg cà phê (nguyên liệu) nếu pha loãng có thể pha được: 1/0.008 = 125 ly cà phê.

Tương tự 1 kg cà phê (nguyên liệu) nếu pha đặc có thể pha được: 1/0.0085 = 118 ly cà phê.

Với 135 triệu kg cà phê nguyên liệu tiêu thụ trong niên vụ 2015/2016, số ly cà phê người Việt tiêu thụ lên đến 16,875 tỉ ly cà phê.

Con số hơn 16,8 tỉ ly cà phê dựa vào tiêu chuẩn pha cà phê espresso (ly nhỏ và đậm), trong khi trên thực tế, người Việt Nam có xu hướng pha chế cà phê với dung tích lớn hơn và pha loãng hơn để chế biến thành các loại thức uống khác nhau (như cà phê sữa, cà phê đá...) nên với 135 triệu kg cà phê nguyên liệu, số ly cà phê người Việt tiêu thụ còn có thể lớn hơn con số 16,8 tỉ ly cà phê rất nhiều.

Đối chiếu với kết quả khảo sát của Vinatas, dễ thấy con số tiêu thụ cà phê rất lớn nhưng có đến hơn 30% lượng cà phê chứa hàm lượng caffeine quá ít cho thấy rất nhiều người tiêu dùng Việt Nam đang uống cà phê nhưng chưa chắc là cà phê nguyên chất mà hoàn toàn không biết. 

Gây hại sức khỏe

Ngoài thiệt hại về kinh tế, theo PGS.TS. Nguyễn Duy Thịnh - nguyên Trưởng khoa Công nghệ Thực phẩm Trường ĐH Bách Khoa Hà Nội, hiện nay có hai loại cà phê: Cà phê nguyên chất 100% và cà phê độn ngũ cốc rang cháy.

Việc độn đậu nành, bắp rang cháy vào cà phê hoàn toàn không độc. Nó giống việc bạn ăn cơm độn khoai, độn bắp vậy. “Nhưng nếu người bán bán cà phê trộn đậu trộn bắp nhưng khẳng định họ bán cà phê nguyên chất 100% thì đó không còn là vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm mà là vấn đề gian lận thương mại”, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh nói.

Theo PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh, chính thói quen uống cà phê pha sẵn, cà phê bột của người Việt tạo điều kiện cho gian lận thương mại phát triển vì có nhiều loại ngũ cốc rang lên màu sắc rất giống cà phê, vị cũng giống cà phê nhưng giá thành lại rẻ hơn cà phê thật rất nhiều.

Mặt khác, thói quen uống vị cà phê đậm đắng pha sẵn tạo điều kiện cho các cơ sở sản xuất cà phê độn chất thêm phụ gia để phù hợp thị hiếu của người tiêu dùng.

PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh Viện Công nghệ sinh học - Công nghệ thực phẩm, Đại học Bách Khoa Hà Nội (ảnh Báo Lao động).

Để được dùng cà phê nguyên chất, ông Thịnh cho rằng: Như các nước khác từng áp dụng, tất cả người bán cà phê nên được khuyến khích bán cà phê hạt đã rang, người mua có thể dễ dàng xác định đó có phải là cà phê thật hay không và xem quá trình rang xay tại chỗ.

Áp dụng cách thức này sẽ tránh việc độn ngô, đậu nành vào, đảm bảo cà phê nguyên chất 100%. Nếu có lừa thì người bán chỉ lừa được những người uống cà phê tách ngoài đường.

“Đối với doanh nghiệp lớn, thì giải pháp đầu tiên là tự khai. Chi cục tiêu chuẩn chất lượng yêu cầu doanh nghiệp kê khai, đóng dấu là sử dụng hay không cà phê 100%, sau đó sẽ sử dụng tiêu chuẩn kỹ thuật để kiểm tra xem doanh nghiệp có gian lận hay không và công bố công khai trước người tiêu dùng. Nếu sai thì tố cáo trước công chúng và cảnh cáo các doanh nghiệp gian lận”, PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh cho hay.

Từ phân tích của PGS.TS Nguyễn Duy Thịnh đặt ra vai trò minh bạch hàm lượng caffein trong các sản phẩm cà phê có mặt trên thị trường là rất lớn. Bởi không chỉ liên quan đến sức khỏe mà người tiêu dùng cần được sử dụng sản phẩm cà phê đúng với chất lượng và giá trị thực sự của nó.