Khó kiểm soát lỗ, lãi của Petrolimex vì cơ chế thiếu minh bạch?

22/11/2013 14:29
Hồng Anh
(GDVN) - Chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho rằng, thực tế là khi muốn tăng giá, Petrolimex thường báo lỗ. Mức lỗ đúng hay sai rất khó nhận biết vì cơ quan quản lý chỉ dựa vào báo cáo của Petrolimex để phê duyệt. Vì thiếu minh bạch (cả từ doanh nghiệp và cơ quan quản lý) nên chưa thể kiểm soát được lỗ lãi của Petrolimex.
Theo báo cáo tài chính hợp nhất vừa công bố của Tập đoàn Xăng dầu Việt Nam (Petrolimex), quý 3/2013, doanh thu của đơn vị này đạt 46.382 tỷ đồng, giảm 5% so với cùng kỳ năm trước. Trừ các khoản chi phí, tập đoàn này lãi 637,5 tỷ đồng trong quý, tăng gần 200 tỷ đồng tương đương 45% so với cùng kỳ năm trước.

Lũy kế 9 tháng đầu năm nay, lợi nhuận sau thuế của tập đoàn này đạt hơn 1.418 tỉ đồng, tăng 57,44% so với cùng kỳ năm ngoái. Không những thế, lợi nhuận của Petrolimex có xu hướng tăng liên tục, quý 1/2013 chỉ khoảng 244,78 tỉ đồng, nhưng qua các quý sau, mức lợi nhuận tăng vọt, thậm chí tăng gấp đôi.

Được biết, trong 9 tháng đầu năm nay, giá xăng được điều hành theo kiểu tăng giảm rất nhiều lần. Petrolimex đã có 4 lần điều chỉnh giá xăng dầu, trong đó có lần tăng tối đa tới 1.430 đồng/lít đưa tổng mức tăng 2.640 đồng/lít. Dù cũng có nhiều lần giảm giá, song tổng mức giảm giá lại thấp hơn, đạt 2.160 đồng/lít. Có thời điểm giá xăng A92 lên đến mức kỷ lục 24.570 đồng/lít, quỹ bình ổn giá xăng dầu cũng có thời điểm trích lên đến 2.000 đồng/lít xăng A92.

Trả lời báo chí, ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch hội đồng quản trị Petrolimex, cho biết trong tổng số 1.579,14 tỉ đồng lợi nhuận trước thuế 9 tháng đầu năm 2013, lợi nhuận từ mảng kinh doanh xăng dầu của tập đoàn đạt khoảng 722 tỷ đồng.

Doanh thu 9 tháng của Petrolimex 149.788 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 1.579 tỷ đồng, tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu đạt 1,05%. (Ảnh: Ngọc Thắng)
Doanh thu 9 tháng của Petrolimex 149.788 tỷ đồng, lợi nhuận trước thuế đạt 1.579 tỷ đồng, tỷ suất lợi nhuận trên doanh thu đạt 1,05%. (Ảnh: Ngọc Thắng)

Giải thích về con số lợi nhuận 722 tỷ đồng từ kinh doanh xăng dầu này, trả lời trên tờ Tuổi trẻ, ông Bùi Ngọc Bảo - Chủ tịch HĐTV Petrolimex giải thích thêm: Con số lợi nhuận 722 tỷ đồng do Petrolimex đã tiết giảm chi phí ở mức tối đa và cơ chế quản lý giá xăng dầu đã cởi mở hơn.

Tuy vậy, ông Bảo cho rằng mức lợi nhuận này vẫn chưa đạt được mục tiêu của doanh nghiệp. “Năm 2011, Petrolimex lỗ. Từ năm 2012 đến tháng 9 năm nay, Nhà nước vẫn giữ mục tiêu kiềm chế giá cả, ổn định kinh tế vĩ mô. Vì vậy, điều hành giá xăng dầu vẫn chưa hoàn toàn theo nghị định 84. Nhưng từ tháng 4-2013 đến nay, điều hành giá đã không còn tình trạng kiềm chế giá quá lâu mà kịp thời điều chỉnh khi giá cơ sở có biến động. Đồng thời lợi nhuận của doanh nghiệp có được cũng nhờ giá thế giới đã ổn định hơn” - ông Bảo cho biết.

Ông Bùi Ngọc Bảo cũng cho rằng giá cơ sở chỉ là định hướng để điều hành giá bán lẻ trong nước. Nhưng Petrolimex mua xăng dầu luôn có kế hoạch. Để đảm bảo nguồn, gần như ngày nào Petrolimex cũng có tàu nhập hàng. Vì thế, giá nhập của Petrolimex gần đạt được mức bình quân của giá cơ sở. Các đầu mối khác, lượng hàng nhập, dự trữ ít hơn nên sẽ có nhiều khác biệt. Ông Bảo ước tính số lợi nhuận từ kinh doanh xăng dầu trong chín tháng đầu năm 2013 đạt 119 đồng/lít.

Về việc trích quỹ bình ổn, ông Bảo cho rằng một vài ngày giá cơ sở đã bằng giá bán lẻ nhưng vẫn được xả quỹ bình ổn giá cũng chưa mang lại lời gì nhiều. Tuy nhiên, đây cũng thuộc thẩm quyền của Bộ Tài chính, nằm ngoài khả năng của doanh nghiệp. “Theo tôi, trích và chi quỹ bình ổn khá chặt chẽ” - ông Bảo nói.

Tuy nhiên, trả lời trên báo Tiền Phong, PGS.TS Ngô Trí Long cho rằng, thực chất Petrolimex lãi là do giá tăng. Giá xăng dầu trong thời gian qua được điều chỉnh tăng 4 lần, giảm 5 lần. Dù số lần tăng ít hơn giảm, nhưng thực ra mức giá tăng lại rất lớn (2.640 đồng/lít) và giá giảm chỉ 1.520 đồng/lít. Do đó, gốc gác vấn đề chính là cơ chế điều hành giá xăng dầu hiện nay chưa được rõ ràng.

Cũng theo PGS.TS Ngô Trí Long, việc trích quỹ bình ổn cho Petrolimex hiện nay thế nào, cần sự vào cuộc xem xét của cơ quan tài chính. Thực tế, lãi chủ yếu của Petrolimex là lãi do kinh doanh. Mà kinh doanh trong hoạt động thương mại chính là chênh lệch giữa giá mua và giá bán. Vì thế cần phải nghiên cứu lại cơ chế định giá xăng dầu hiện nay.

Bên cạnh đó, Thanh Niên dẫn lời chuyên gia kinh tế Phạm Chi Lan cho biết, thực tế là khi muốn tăng giá, Petrolimex thường báo lỗ. Mức lỗ đúng hay sai rất khó nhận biết vì cơ quan quản lý chỉ dựa vào báo cáo của Petrolimex để phê duyệt. Vì thiếu minh bạch (cả từ doanh nghiệp và cơ quan quản lý) nên chưa thể kiểm soát được lỗ lãi của Petrolimex.

Đồng quan điểm, chuyên gia kinh tế Nguyễn Minh Phong nhiều lần lên tiếng rằng, việc công bố lỗ lãi của Petrolimex thường có dấu hiệu tiền hậu bất nhất. Khi muốn tăng giá, Petrolimex thông báo lỗ; nhưng khi muốn có lợi cho hoạt động kinh doanh lại thông báo lãi. Điển hình như hồi tháng 6/2011, để cổ phiếu có lợi trên sàn chứng khoán, Petrolimex đã công bố lãi trước thuế 898 tỷ đồng, trong khi trước đó thường xuyên báo lỗ.

"Hiện, nhà nước đang tiến hành định giá, chứ để Petrolimex tự làm sẽ còn gây bức xúc hơn nữa. Lúc đó, Petrolimex sẽ tìm mọi cách để tăng giá và sẽ gây thiệt hại cho người tiêu dùng hơn nữa", PGS.TS. Ngô Trí Long nhận định./.

Hồng Anh