 |
| Lính Trung Quốc, hình minh họa. |
Tờ Lowy Interpreter ngày 28/11 bình luận, 2 tàu hải quân hiện đại nhất Việt Nam đã cập cảng Philippines bắt đầu chuyến thăm hữu nghị chính thức quốc gia này trùng hợp với kỷ niệm 1 năm Trung Quốc đơn phương áp đặt cái gọi là vùng nhận diện phòng không (ADIZ) ở Hoa Đông. Kể từ đó các quốc gia Đông Nam Á lo ngại về ý đồ của Bắc Kinh lặp lại thủ đoạn này tại Biển Đông.
Một quan chức giấu tên Philippines cho biết, hải quân hai nước sẽ hợp tác gìn giữ hòa bình và tiến hành các hoạt động tuần tra chung ở quần đảo Trường Sa (thuộc chủ quyền Việt Nam, một số bên nhảy vào tranh chấp - PV). Một năm qua đi dường như chỉ khiến người ta nhìn thấy rõ hơn một sự cố lớn, một tính toán sại lầm hay một xung đột nghiêm trọng trên vùng biển này.
Tuy nhiên có rất ít sự thống nhất từ khối ASEAN, mặc dù đã có rất nhiều cuộc thảo luận. Hội nghị Ngoại trưởng ASEAN hồi tháng 8 đã bày tỏ "quan ngại nghiêm trọng" về tình hình Biển Đông, trong đó tính từ "nghiêm trọng" được thêm vào sau nhiều nỗ lực của Việt Nam trong các cuộc tranh luận. Hội nghị thượng đỉnh ASEAN vừa qua tuyên bố chung nói rằng khối vẫn quan tâm tình hình Biển Đông với một lời khẳng định hơn nữa tầm quan trọng của việc duy trì hòa bình, ổn định trong khu vực, bao gồm tự do hàng hải, hàng không ở Biển Đông. Nhưng không có tiến bộ nào với COC.
Trong trường hợp không có sự thống nhất trong cộng đồng ASEAN, 4 quốc gia Đông Nam Á có yêu sách ở Biển Đông tiếp tục đi một mình. Trong tháng 3 năm nay, Philippines tiếp tục nộp 4000 trang tài liệu chứng minh lập luận của mình cho Tòa án Quốc tế về Luật Biển thụ lý vụ kiện đường lưỡi bò Trung Quốc. Trong tháng này Manila cũng công bố ý định của mình chi 2 tỉ USD mua sắm quốc phòng vào năm 2017.
Tuần trước Bắc Kinh lại tiếp tục tăng tốc khi mở diễn đàn Hương Sơn bàn về tương lai cho Biển Đông xây dựng trên chính sách "giấc mơ châu Á" của Tập Cận Bình và loại bỏ Mỹ khỏi những cuộc tranh luận. Tại hội nghị này Philippines nói rất mạnh mẽ về ngăn chặn xung đột và xây dựng lòng tin.
 |
| Ông Tập Cận Bình tham vọng theo đuổi giấc mơ bành trướng ở Biển Đông từ khi lên cầm quyền làm căng thẳng gia tăng trong khu vực. |
Việt Nam cũng đã cứng rắn hơn. Khi Trung Quốc kéo giàn khoan 981 hạ đặt (bất hợp pháp) trong vùng đặc quyền kinh tế, thềm lục địa Việt Nam, đâm chìm tàu cá Việt Nam, người Việt đã phản ứng giận dữ. Bắc Kinh đã rút giàn khoan để tránh Việt Nam "bật ra khỏi quỹ đạo Trung Quốc", nhưng sự mất lòng tin của lịch sử Việt Nam với láng giềng phương Bắc thì đã được tái khẳng định.
Tháng 9 và tháng 10 vừa qua, Việt Nam bắt đầu mở rộng quan hệ đối tác với Hoa Kỳ dẫn đến việc Washington dỡ bỏ một phần lệnh cấm vận vũ khí sát thương và có vẻ như động thái này là một câu trả lời cho sự cố giàn khoan, Lowy Interpreter bình luận. Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng thăm Ấn Độ, hai nước cũng đã ký một loạt hiệp định trong đó có hiệp định để Ấn Độ hợp tác khai thác 2 lô dầu khí trong vùng đặc quyền kinh tế của Việt Nam ở Biển Đông. Thực tế thỏa thuận này đã đưa Ấn Độ tham gia trực tiếp vào các tranh chấp lãnh thổ ở Biển Đông.
Trung Quốc đã leo thang hơn nữa ở Trường Sa. Kể từ tháng 8, Trung Quốc đẩy mạnh hoạt động nạo vét đáy biển biến đá thành đảo ở Chữ Thập. Việc cải tạo (bất hợp pháp) này đã đã tạo ra đảo nhân tạo dài 3 km và đủ khả năng xây dựng một đường bằng khá lớn. Mặc dù từ năm 2013 Trung Quốc đã biến đá thành đảo (bất hợp pháp) ở đá Gạc Ma, Ga Ven, Châu Viên, nhưng hình ảnh vệ tinh mới nhất cho thấy đá Chữ Thập mới bị cải tạo lớn nhất.
Việt Nam và Philippines đã chính thức phản đối hành động của Trung Quốc tại các bãi đá này. Một căn cứ không quân ở Chữ Thập sẽ cho phép Trung Quốc có điều kiện áp đặt cái gọi là ADIZ ở Biển Đông. Động thái này có thể đẩy các nước ASEAN tới chỗ thống nhất cao hơn. Có lẽ để vỗ về nỗi sợ hãi trong khu vực, Bắc Kinh đã hứa cho Đông Nam Á vay 20 tỉ USD để phát triển kinh tế.
Các nước Đông Nam Á, đặc biệt là Philippines và Việt Nam sẽ tiếp tục xem Trung Quốc như một con sói đội lốt cừu, phần lớn nhận thức này là do hành động bành trướng của Bắc Kinh ở Biển Đông. Một đường băng (phi pháp) trên đá Chữ Thập có thể khởi đầu cho một sự tập hợp đoàn kết chống lại Bắc Kinh, và nếu Trung Quốc áp đặt ADIZ thì chắc chắn sự đoàn kết này sẽ xảy ra.
Trong một động thái có liên quan, tờ The Nation của Thái Lan ngày 28/11 bình luận, khi phát biểu của Tập Cận Bình tại Úc cam kết Trung Quốc sử dụng các biện pháp hòa bình giải quyết tranh chấp Biển Đông còn chưa ráo mực thì Bắc Kinh đã sắp xây xong cơ sở hạ tầng quân sự (bất hợp pháp) ngoài Trường Sa. Trong phát biểu của Tập Cận Bình khi dự G-20 tại Úc cũng có đoạn, người Trung Quốc sẽ "kiên quyết duy trì các lợi ích cốt lõi của mình, bao gồm chủ quyền, an ninh và toàn vẹn lãnh thổ".
Tiềm ẩn trong lời nói của Tập Cận Bình và hành động của Trung Quốc là việc Bắc Kinh sẽ không dừng lại việc khẳng định yêu sách lãnh thổ (vô lý và phi pháp) và sẽ sử dụng sức mạnh nếu cần thiết khiến các học giả phải đặt câu hỏi nghi ngờ về "thành ý" thực sự của Trung Nam Hải.
