The Straits Times ngày 26/11 bình luận, Trung Quốc đã tăng cường sự hiện diện quân sự trên các vùng biển (Bắc Kinh nhảy vào) tranh chấp ở Biển Đông với việc đại quân khu Quảng Châu đưa một tàu hậu cần lớn nhất của nó vào biên chế cung cấp vật tư cho lực lượng đồn trú (bất hợp pháp) ở Hoàng Sa (Đã Nẵng, Việt Nam) và Trường Sa (Khánh Hòa, Việt Nam).
 |
| Con tàu vận tải quân sự Trung Quốc sử dụng để vận chuyển vũ khí, khí tài bất hợp pháp ra Biển Đông. Ảnh: CCTV. |
Tờ Quân giải phóng hôm Thứ Ba công bố thông tin về hoạt động của con tàu hậu cần này, nó dài 90 mét, trọng lượng 2700 tấn, là một tàu hậu cần thế hệ mới có thể chở vũ khí hạng nặng và mang theo một máy bay trực thăng. Con tàu sẽ được sử dụng để vận chuyển vật tư, vũ khí trang bị ra Biển Đông và tiến hành tìm kiếm cứu hộ.
Trước đó báo The Wall Street Journal đã nhận định, Bắc Kinh đang cố gắng tìm mọi cách biện minh cho sự tích tụ quân sự của họ ở Biển Đông. Chính ông Lưu Chấn Dân - Thứ trưởng Ngoại giao nước này thừa nhận họ đang xây dựng căn cứ quân sự trên các đảo nhân tạo mà họ bồi lấp (bất hợp pháp) ngoài khơi bờ biển các nước láng giềng. Ông Dân nói xây dựng và duy trì cơ sở quân sự là cần thiết.
Sau đó cũng chính ông Dân lại yêu cầu các nước trong khu vực "không liên hệ giữa các cơ sở quân sự này với việc quân sự hóa đảo nhân tạo và các rặng san hô ở Biển Đông". The Wall Street Journal bình luận, nhận xét của Lưu Chấn Dân đã khẳng định phát biểu của ông Tập Cận Bình trong tháng 9 tại Mỹ thực sự có ý nghĩa là gì khi ông Bình cam kết không quân sự hóa Biển Đông.
Trung Quốc sẽ làm điều đó, trong khi tuyên bố mình không làm việc đó, để rồi cuối cùng sẽ lật lọng rằng họ buộc phải làm điều đó vì một mối đe dọa ảo. 3 đường băng dài hơn 3000 mét, hai khẩu pháo đã được nhìn thấy trên 1 đảo nhân tạo đầu năm nay. Tư lệnh Hạm đội 7 Hoa Kỳ Harry Harris đã hình dung ra một mạng lưới trận địa tên lửa, đường băng cho chiến đấu cơ thế hệ 5 ở Trường Sa, đe dọa kiểm soát Biển Đông trong các kịch bản chiến tranh ngắn.
Ông Obama không chỉ kêu gọi cam kết ngăn chặn việc bồi lấp, xây dựng và quân sự hóa đảo nhân tạo ở Biển Đông mà Hoa Kỳ còn điều động tàu khu trục USS Lassen và 2 chiếc B-52 tuần tra bên trong 12 hải lý quanh một số bãi đá lúc nổi lúc chìm bị Trung Quốc đảo hóa (bất hợp pháp). Nhưng Bắc Kinh không có biểu hiện nào thay đổi.
 |
| Tổng thống Barack Obama tại hội nghị thượng đỉnh Đông Á. |
Hội nghị Thượng đỉnh Đông Á cuối cùng cũng ra được tuyên bố
Nikkei Asian Review ngày 25/11 cho biết, tuyên bố chung của Hội nghị thượng đỉnh Đông Á kết thúc hôm Chủ Nhật 22/11 cuối cùng cũng được công bố hôm Thứ Ba và các nhà lãnh đạo Đông Á đã bày tỏ "quan ngại nghiêm trọng" về hoạt động xây dựng, bồi lấp đảo nhân tạo (mà Trung Quốc tiến hành) ở Biển Đông.
Lãnh đạo 18 nước bao gồm ASEAN nhóm họp tại Kuala Lumpur, Malaysia. Mặc dù Trung Quốc phản đối bất kỳ nội dung nào liên quan đến Biển Đông và đảo nhân tạo, nhưng cuối cùng Hoa Kỳ và Nhật Bản cũng đã đấu tranh bằng được cùng các nước khác đưa vấn đề này vào tuyên bố chung của hội nghị.
Tuyên bố chung cũng hoan nghênh cam kết của ông Tập Cận Bình trong thời gian thăm Mỹ rằng Trung Quốc không có ý định theo đuổi quân sự hóa Biển Đông.
Bình luận về kết quả hội nghị thượng đỉnh Đông Á, Nikkei Asían Review ngày 26/11 cho rằng khu vực Đông Á đang chia ba vì những căng thẳng leo thang trên Biển Đông.
Trước đó, trong cuộc họp Bộ trưởng Quốc phòng ASEAN và các đối tác, ông chủ Lầu Năm Góc Ash Carter đã bừng bừng nổi giận khi thảo luận về tuyên bố chung. Ông nói: "Tôi sẽ không bao giờ ký vào đó và sẽ không thạm dự họp báo chung" vì không có nội dung phản đối quân sự hóa đảo nhân tạo ở Biển Đông.
Ông Carter cho rằng, Trung Quốc sẽ còn leo thang mạnh hơn một khi những tuyên bố chung vẫn dung túng cho hiện trạng ở Biển Đông, nên tốt nhất là không ra tuyên bố chung. 4 ngày sau hội nghị Bộ trưởng Quốc phòng ở Malaysia, Mỹ điều 2 chiếc B-52 ra tuần tra ở Trường Sa, đồng thời xem xét đưa máy bay ném bom đóng quân và máy bay tiếp nhiên liệu ở Úc.
Một quan chức an ninh quốc gia Nhật Bản cho rằng, Trung Quốc không có dấu hiệu nhượng bộ trước áp lực từ Mỹ. Bế tắc Mỹ - Trung trên Biển Đông có thể kéo dài vài năm mà hàng thập kỷ.
 |
| B-52 Hoa Kỳ, ảnh minh họa. |
Duy trì hiện trạng Biển Đông, châu Á - Thái Bình Dương trước nguy cơ chia rẽ
Một nhóm quốc gia đang cố gắng duy trì hiện trạng và trật tự hiện nay ở Biển Đông bằng cách kết hợp chặt chẽ với Mỹ, bao gồm Nhật Bản, Úc, Ấn Độ, Philippines và Việt Nam, Nikkei Asian Review bình luận. Nhóm thứ 2 có Lào và Campuchia có xu hướng ủng hộ Bắc Kinh vì nguồn viện trợ kinh tế lớn từ Trung Quốc. Thái Lan do ảnh hưởng bởi lệnh trừng phạt của phương Tây gần đây đã nghiêng về phía Trung Quốc.
Nhóm thứ 3 gồm các quốc gia ASEAN còn lại duy trì thái độ trung lập, chính sách ngoại giao cân bằng, bao gồm cả Malaysia có yêu sách ở Trường Sa và Indonesia có vùng đặc quyền kinh tế bị đường lưỡi bò Trung Quốc "gặm" mất một mảng.
Tuy nhiên một khi căng thẳng leo thang, các nước trung lập này sẽ buộc phải lựa chọn thái độ và cuối cùng châu Á - Thái Bình Dương có thể đối mặt với nguy cơ hình thành 2 phe, một phe do Hoa Kỳ dẫn đầu, phe còn lại theo Trung Quốc.
Ý thức được điều này, Trung Quốc đang cố gắng tăng cường quan hệ với các nước họ cho là ủng hộ mình, đồng thời ngăn chặn các nước trung lập ủng hộ Mỹ. Mặc dù căng thẳng, Trung Quốc và Mỹ nhìn chung vẫn giữ được bình tĩnh vì cả hai đều muốn tránh chiến tranh. Và việc Trung - Mỹ tiếp tục đối đầu, các nước trong khu vực đang bị lôi kéo vào trò chơi quyền lực của hai siêu cường dù họ có muốn hay không.
Trong một động thái khác có liên quan, The Guardian hôm Thứ Ba cho biết, vương quốc Anh đã ngỏ ý muốn tham gia "quan sát Biển Đông" với "trạng thái trung lập" trong phiên tòa PCA đang thụ lý vụ Philippines Trung Quốc áp dụng, giải thích sai Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 ở Biển Đông.
Động thái này đã gây ngạc nhiên cho Philippines với sự gia tăng suy đoán việc London muốn tham gia quan sát Biển Đông phải chăng là sự phối hợp, bắt tay với Bắc Kinh sau chuyến thăm của Tập Cận Bình tháng trước.
Sự ấm áp và đón tiếp trọng thị London dành cho ông Tập Cận Bình được chính phủ Anh xem như đã mở ra một kỷ nguyên mới trong quan hệ ngoại giao giữa hai nước, đồng thời bắt đầu một quan hệ kinh tế gần gũi hơn.
