Vụ từ điển "gây sốc" của Vũ Chất: Lỗ hổng lớn trong làng xuất bản

19/10/2014 08:36
Quốc Khánh
(GDVN) - Làm thế nào để chọn được một cuốn từ điển có nội dung tốt là nỗi băn khoăn của không ít phụ huynh học sinh.
Sự việc cuốn từ điển "Tiếng Việt dành cho học sinh" của tác giả Vũ Chất bị cơ quan chức năng thu hồi, tiêu hủy vì đã mạo danh Nhà xuất bản Trẻ, Nhà xuất bản Thanh niên và có nội dung không chính xác, gây ảnh hưởng không tốt cho xã hội đang khiến dư luận xôn xao. Sự kiện này cho thấy một lỗ hổng không hề nhỏ trong làng xuất bản từ điển tiếng Việt.
Loạn làm từ điển

Trong những năm vừa qua, những cuốn từ điển tiếng Việt, từ điển Anh – Việt cỡ nhỏ xuất hiện tràn lan trong các hiệu sách.

Nắm bắt được nhu cầu thực tế của các bậc phụ huynh cũng như học sinh về việc sử dụng các loại từ điển phục vụ cho việc học tập, các nhà sách, nhà xuất bản đua nhau sản xuất hàng loạt các loại từ điển cỡ nhỏ dành cho học sinh. 

Cuốn từ điển gây sốc của Vũ Chất
Cuốn từ điển gây sốc của Vũ Chất
Bìa cuốn từ điển gây sốc ghi đơn vị biên soạn khá mập mờ: Ngôn ngữ học Việt Nam
Bìa cuốn từ điển gây sốc ghi đơn vị biên soạn khá mập mờ: Ngôn ngữ học Việt Nam
Tuy nhiên, chất lượng của các cuốn từ điển này vẫn là một dấu hỏi không có lời đáp. Việc thẩm định chất lượng của chúng cũng không hề đơn giản.
Để nâng cao uy tín cho các sản phẩm của mình, không ít nhà sách, nhà xuất bản dùng các câu chữ mập mờ khiến cho người dùng như lạc vào ma trận “thật giả”. Phó Giáo sư – Tiến sỹ Phạm Văn Tình kể: “Có lần, một NXB có in một cuốn Từ điển tiếng Việt "xào xáo" như vậy. Ngoài bìa viết rất liều "Viện Ngôn ngữ". Khi người của Viện ngôn ngữ học sang kiến nghị trao đổi, đề nghị họ có trách nhiệm bỏ tên đó ra khỏi bìa sách, ông Giám đốc - Tổng biên tập NXB lúc đó thản nhiên nói: Việc ghi như thế liên quan gì đến các ông. Các ông là "Viện Ngôn ngữ học" (đã ghi rõ trong mọi văn bản, quyết định), còn đây là "Viện Ngôn ngữ" cơ mà. "Viện Ngôn ngữ" khác "Viện Ngôn ngữ học" chứ. Cãi chầy cãi cối đến thế là cùng.
Còn có nhiều cuốn còn ghi rất mập mờ: "Ngôn ngữ Việt Nam", "Ngôn ngữ học Việt Nam" ... đúng là lập lờ đánh lận con đen".
Ở Việt Nam chỉ có một Viện Ngôn ngữ học và Viện từ điển và Bách khoa thư có chức năng nghiên cứu ngôn ngữ, làm tử điển. Tuy nhiên, không khó để có thể tìm thấy những bìa sách dành cho học sinh với tên những đơn vị “ma” kiểu như: Viện ngôn ngữ, Ngôn ngữ Việt Nam, Ngôn ngữ học Việt Nam…
Điều đáng nói là: cách ghi tên các đơn vị biên soạn kiểu lập lờ ấy vẫn được các nhà quản lý cấp phép xuất bản. Đây chính là một trong những nguyên nhân khiến cho chất lượng của các cuốn từ điển trên thị trường khó có thể kiểm soát được.
Làm thế nào để lựa chọn được từ điển có chất lượng

Đó đang là câu hỏi lớn của nhiều phụ huynh, học sinh và độc giả.

Câu chuyện cuốn từ điển của Vũ Chất đang được dư luận chú ý và lên án. Tuy nhiên, người ta chỉ tập trung vào việc “mổ sẻ” các lỗi sai không thể chấp nhận được của cuốn từ điển trên mà không đề cập đến một vấn đề bức thiết và quan trọng hơn nhiều là: làm thế nào để mua được một cuốn từ điển có nội dung tốt?

Không nên mua những cuốn từ điển có ghi đơn vị biên soạn mập mờ kiểu như: Ngôn ngữ Việt Nam, Viện ngôn ngữ học Việt Nam hay Viện ngôn ngữ...
Không nên mua những cuốn từ điển có ghi đơn vị biên soạn mập mờ kiểu như: Ngôn ngữ Việt Nam, Viện ngôn ngữ học Việt Nam hay Viện ngôn ngữ...

Từ điển thường là một công trình nghiên cứu khá quy mô và chuyên nghiệp của các nhà nghiên cứu đầu ngành về ngôn ngữ học. Chính vì vậy, khi chọn mua từ điển, cần chú ý đến đơn vị tổ chức biên soạn các cuốn từ điển đó. Chỉ có những đơn vị có uy tín về việc nghiên cứu ngôn ngữ như Viện ngôn ngữ học và Viện từ điển học và Bách khoa thư,… mới có đủ khả năng biên soạn các cuốn từ điển có nội dung tốt. 

Chỉ nên chọn mua các cuốn từ điển có đơn vị biên soạn uy tín và rõ ràng.

Nên lựa chọn những cuốn từ điển của các đơn vị uy tín như Viện ngôn ngữ học, Viện từ điển và Bách khoa thư...
Nên lựa chọn những cuốn từ điển của các đơn vị uy tín như Viện ngôn ngữ học, Viện từ điển và Bách khoa thư...

Việc lựa chọn từ điển chính xác và phù hợp sẽ góp phần quan trọng vào giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt. Đồng thời, đây cũng là cách để giáo dục lòng yêu tiếng Việt cho thế hệ trẻ trong bối cảnh nước ta đang hội nhập ngày càng sâu rộng với các nước trên thế giới. 

Quốc Khánh