 |
| 46/60 dự án thủy điện đã thanh tra chưa có giấy phép sử dụng nguồn nước mặt. Ảnh minh họa, nguồn internet. |
Ông Thuần nói: “Đây là vấn đề mới nên ban đầu rất nhiều các tổ chức cá nhân khi khai thác sử dụng nước và xả nước thải đều không nghĩ rằng mình phải có giấy phép, đặc biệt là việc sử dụng nước mặt và xả nước thải. Còn đối với việc sử dụng nước ngầm thì đã được triển khai từ lâu nên việc thăm dò sử dụng nước ngầm ít vi phạm hơn.
Riêng đối với nước mặt, từ 2004 khi có nghị định quy định về việc cấp phép thăm dò, sử dụng tài nguyên nước, thực sự khi tuyên truyền phổ biến và kiểm tra tiến trình của những năm đầu hầu như các tổ chức cá nhân không biết về quy định khai thác nước mặt và các nguồn tài nguyên nước”.
Vị Phó Cục trưởng chỉ rõ, khi khai thác sử dụng nguồn nước thì phải có biện pháp giám sát, quan trắc việc sử dụng nước để kiểm soát thì trước đây hầu hết các chủ đầu tư tham gia khai thác nguồn nước đều không có, và cho đến hiện tại việc quan trắc cũng chưa được đầy đủ và chính xác.
“Trong quá trình thực hiện có trường hợp phải thay đổi chủ đầu tư, chủ sở hữu việc cấp phép cũng phải thay đổi tuy nhiên các CĐT vẫn chưa nắm được vấn đề này. Các giếng khoán thường được các CĐT tự làm, chưa theo đúng quy trình, quy phạm pháp luật”, ông Thuần nhấn mạnh.
Bên cạnh đó, vấn đề tranh chấp tài nguyên nước, đặc biệt khu vực miền Trung, Tây Nguyên diễn ra rất gay gắt. Thí dụ, tranh chấp nguồn nước, chuyển nguồn nước từ sông Vu Gia sang sông Thu Bồn của công trình thủy điện Đăk Mi 4 hay việc chuyển nguồn nước của công trình An Khê - Kannăk, công trình thủy điện Thượng Kon Tum chuyển nước từ lưu vực sông Sesan sang sông Trà Khúc.
Theo ông Nguyễn Hữu Thuần, Cục Tài nguyên nước đã phối hợp với thanh tra Bộ tổ chức 7 đoàn thanh tra về tài nguyên nước của 76 dự án thủy điện trên 16 tỉnh trong đó có 13 dự án đang triển khai, phát hiện 46 dự án chưa có giấy phép khai thác nguồn nước mặt theo quy định.
Kết quả thanh tra kiểm tra về tài nguyên nước đối với các công trình thủy điện, cho thấy chủ yếu các công trình thủy điện vi phạm về việc cấp nước ở hạ du và chuyển nước của các công trình thủy điện từ lưu vực sông này sang sông khác. Hầu hết các dự án thủy điện được xây dựng theo quy hoạch đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt, nhưng nhiên nhiều dự án nhất là các dự án nhỏ do chưa được đầu tư nghiên cứu kỹ lưỡng, triển khai xây dựng gặp khó khăn ảnh hưởng lớn đến nguồn nước, môi trường, hiệu quả thấp và phải điều chỉnh. Nhiều công trình thủy lợi đã hoạt động nhưng chưa có giấy phép theo quy định hoặc không đủ điều kiện để cấp phép.
Nhiều công trình đã và đang xây dựng, phần lớn là thủy điện nhỏ chưa không bố trí phương án công trình để xả nước về hạ du hoặc có bố trí nhưng mang tính hình thức, đối phó, không bảo đảm xả nước khi cần thiết. Đối với các công trình thủy điện phải vận hành theo quy trình vận hành liên hồ chưa vận hành xả nước theo quy định. Có hồ có chức năng chống lũ, có hồ không có chức năng chống lũ gây ra những đợt lũ lớn và gây ra tình trạng thiếu nước ở hạ du.
