'Chống tội phạm hiếp dâm chỉ dựa vào luật hình sự không đủ'

Nhân dịp đầu năm mới 2013, PV Báo Giáo dục Việt Nam đã có buổi trò chuyện với luật sư Trần Minh Hải, Giám đốc điều hành Công ty Luật Basico. Trong cuộc trò chuyện này LS Hải đã dành cho Báo Giáo dục Việt Nam nhiều chia sẻ, nhận định, đánh giá và những băn khoăn, trăn trở về tình hình tội phạm và vi phạm pháp luật trong năm 2012 vừa qua, nó khiến không ít người phải giật mình...

Con số tội phạm thực tế sẽ còn cao hơn nhiều?

Con số thống kê mới đây của Bộ Công an về tình hình tội phạm năm 2012 khiến không ít người giật mình. So với năm 2011, năm qua tội phạm trận tự xã hội tăng 2,69%, đối tượng phạm tội từ18 – 30  tuổi tăng chiếm 68%, tính chất bạo lực, manh động, hung hãn đối tượng phạm tội ngày càng xu hướng trẻ hóa. Nguy hiểm hơn khi đối tượng phạm tội ngày càng thể hiện sự lưu manh, táo tợn khiến người dân hoàng mang lo lắng.

Sát thủ giết người cuồng dâm Đặng Trần Hoài, kẻ gây ra vụ thảm án giết người hiếp dâm tại xã Cổ Đông, Sơn Tây, Hà Nội rung động dư luận xã hội năm 2012

Đánh giá con số thống kê của Bộ Công an về tình hình tội phạm năm qua, LS Trần Minh Hải, Giám đốc điều hành Công ty Luật Basico cho rằng có thể trên thực tế, số liệu về sự gia tăng tội phạm có lẽ còn cao hơn nhiều so với số liệu được thống kê. Bởi những trường hợp phạm tội nhan nhản nhưng việc phát hiện, bắt giữ và xử lý hình sự có thể chưa theo kịp. Theo LS Trần Minh Hải khi nhìn vào con số thống kê là sự gia tăng ghê gớm của loại hình tội phạm xâm hại trực tiếp đến tính mạng, sức khoẻ, tài sản của công dân mà có thể trên thực tế số lượng các vụ phạm tội loại này có thể còn cao hơn nữa. “Điều này gây nên sự mất an toàn trong xã hội mà nhu cầu an toàn là nhu cầu căn bản của mọi người dân. Đáng nguy hiểm hơn, sự gia tăng của loại tội phạm này lại đi cùng sự gia tăng cao trẻ hóa về độ tuổi của đối tượng phạm tội khiến chúng ta thực sự đáng lo ngại” – LS Hải nói.

Lý giải nguyên nhân dẫn tới tình hình tội phạm ngày càng gia tăng, diễn biến phức tạp như năm qua theo LS Trần Minh Hải là do môi trường xã hội. Ở góc nhìn một luật sư, LS Hải giải thích môi trường xã hội là nguyên nhân yếu tố chủ yếu dẫn đến tình trạng tội phạm gia tăng và trẻ hóa.

“Nhìn vào môi trường xã hội của chúng ta hiện nay, rất dễ nhận thấy nền tảng đạo đức của một bộ phận giới trẻ đang bị suy đồi trầm trọng, nền tảng giáo dục chưa theo kịp sự phát triển của xã hội, nền tảng pháp luật vẫn còn nhiều kẽ hở và chưa thực sự đến với từng người dân, từ đó rõ ràng lý giải nguyên nhân trẻ hoá độ tuổi vi phạm là điều tất yếu bởi suy cho cùng, thế hệ trẻ là nạn nhân trực tiếp của môi trường xã hội” – LS Hải lý giải. Cũng theo Luật sư Trần Minh Hải tình trạng tội phạm trẻ hóa ngày càng tăng, chiếm 68% năm qua là con số đáng báo động. Bởi hầu hết tội phạm độ tuổi này (từ 18-30) đều là lứa tuổi lao động, có sức khỏe làm ra của cải vật chất lớn cho gia đình xã hội. Chính vì vậy việc tội phạm gia tăng không chỉ ảnh hưởng an ninh trận tự xã hội nó còn ảnh hướng lớn đền nguồn lao động trực tiếp tạo ra của cải vật chất trong dân. Tội phạm trẻ hóa tăng cùng với đó là việc tăng độ liều lĩnh, táo tợn trong hành vi phạm tội mà thể hiện rõ nhất là việc các đối tượng sử dụng vũ khí nóng  như súng, bom để thực hiện hành vi cướp, giật tài sản. Có thể kế đến là vụ nổ mìn tiệm vàng Hoàng Tín do đối tượng Tạ Văn Thanh (SN 1987) gây ra ngay giữa trưa hè khiến dư luận bàng hoàng. Với dạng tội phạm chuyên dùng vũ lực để chiếm đoạt tài sản theo LS Trần Minh Hải kẻ gây án thường nhắm, chọn các mục tiêu dễ chiếm đoạt được tài sản như vắng người qua lại, an ninh lòng lẻo. Do vậy, để tự bảo vệ, phòng ngừa LS Hải cho hay mỗi người dân, các cửa hàng cửa hiệu nên có các biện pháp tự phòng ngừa, bảo quản tài sản theo hướng tạo trở ngại nhất cho các ý đồ, mục đích muốn chiếm đoạt tài sản của tội phạm. Đây là điều nên làm và có thể làm trong giai đoạn hiện nay.Gia tăng tội phạm trẻ hóa là một phần do môi trường giáo dục
Một điều đáng lo ngại hiện nay là tình trang ra tăng các tội hiệp dâm, xâm hại, giao cấu với trẻ em, trẻ vị thành niên. Năm 2012 chứng kiến vụ án hiếp dâm, giết người kinh hoàng có thể kể đến như vụ trọng án hiếp dâm, giết người dã man của tên sát thủ Đặng Trần Hoài gây xôn xao dư luận. Dù cho kẻ thủ ác đang sắp phải chịu hình phạt thích đáng. Nhưng rõ ràng sự ra tăng của loại tội phạm này đang tao nên mối lo lớn cho xã hội.

Trong pháp luật hình sự có hai yếu tố về phòng ngừa, một là phòng ngừa riêng bằng những hình phạt nghiêm khắc đối với kẻ phạm tội, hai là thông qua chế tài và các trường hợp thực tế đã nghiêm khắc xử lý để răn đe và phòng ngừa chung cho xã hội. Nhìn vào những vụ việc xâm hại trẻ em như vậy, LS Hải cho rằng sự phòng ngừa chung là chưa hiệu quả. Cũng liên quan đến sự ra tăng của loại tội phạm hiếp dâm, xâm hại tình dục đặc biệt với trẻ em, trẻ vị thành niên. Theo LS Trần Minh Hải nếu chỉ dựa vào pháp luật hình sự để tạo sự răn đe, trừng trị là chưa đủ. Vì vậy từ yếu kém của hệ thống giáo dục, về sự gắn kết của gia đình, về môi trường xã hội chưa tốt đã tác động đến sự suy đồi đạo đức dẫn đến tình trạng tội phạm hiếp dâm, xâm hại vấn đề tình dục càng lớn mà nạn nhân thường là người ít khả năng chống cự chủ yếu là trẻ em. Từ đó LS Hải cho rằng: “Chúng ta có thể cũng cần xem xét nghiêm túc cởi bỏ những hạn chế nhu cầu của xã hội như việc hợp pháp hóa hoạt động mại dâm, hoạt động nhạy cảm… Tóm lại, các nhà quản lý, làm luật nên tính đến mục tiêu cuối cùng là bảo đảm an toàn pháp lý cho người dân”. Trước việc tình hình tội phạm ra tăng về số lượng vụ, tăng về hành vi phạm tội ở góc độ gia đình cũng có thể thấy việc quan tâm nuôi dậy, giáo dục con của các bậc cha mẹ hiện nay đang được đặt ra. “Nên nếu như con em vi phạm pháp luật, thì trách nhiệm về lương tâm nặng nề nhất thuộc về cha mẹ. Nhất là trong bối cảnh quá nhiều tiêu cực và sự vô trách nhiệm trong ngành giáo dục hiện nay, thì các bậc cha mẹ càng phải nhận thức rõ điều này” – LS Hải chia sẻ.

Hoàng Lực