Vụ việc thu hồi, cưỡng chế đất đối với nông dân Đoàn Văn Vươn tại xã Quang Vinh huyện Tiên Lãng (Hải Phòng) vẫn đang thu hút sự chú ý của dư luận cả nước, đặc biệt là khi Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Dũng yêu cầu Chủ tịch UBND TP Hải Phòng kiểm tra làm rõ đúng, sai, trách nhiệm của cá nhân, tổ chức trong việc giao đất, sử dụng đất, thu hồi đất, tổ chức cưỡng chế đối với hộ gia đình ông Đoàn Văn Vươn; báo cáo Thủ tướng Chính phủ.
Sáng nay, một lần nữa, vụ việc này lại trở thành tâm điểm của dư luận khi ông Đỗ Trung Thoại - Phó Chủ tịch UBND thành phố Hải Phòng cho rằng, diện tích đất ông Đoàn Văn Vươn bị thu hồi không phải đất nông nghiệp, vì vậy sử dụng thời hạn bao lâu là do thỏa thuận. Để làm rõ hơn trong phát biểu của ông Thoại này, tối qua, PV Báo Giáo dục Việt Nam đã liên hệ với GS.Đặng Hùng Võ – Nguyên Thứ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường.
 |
| GS. Đặng Hùng Võ |
Thưa Giáo sư, báo chí đã nêu phát biểu của vị Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng rằng “Đất bãi bồi ngoài đê biển quốc gia trong quy định của Luật đất đai không phải đất sản xuất nông nghiệp để giao ổn định trong 20 năm. Vì thế, giao bao nhiêu năm là do địa phương và người thuê đất thỏa thuận với nhau”. Theo ông, những gì lãnh đạo này nói có đúng không?
GS. Đặng Hùng Võ: Vậy thì phải hỏi lại ông Phó Chủ tịch thành phố Hải Phòng rằng ông ấy nói như vậy căn cứ vào văn bản pháp luật nào, điều số bao nhiêu? Tôi khẳng định là chẳng có điều luật nào nói như vậy cả. Tất cả mọi việc đều phải căn cứ vào pháp luật đất đai, đất bãi bồi hay đất khai hoang đã giao vào mục đích nông nghiệp thì cũng là đất nông nghiệp, chứ không lẽ đó là trời hay sao?
Trong trường hợp này thì vẫn phải giao cho người dân sử dụng 20 năm, không có bất kỳ điều luật nào nói rằng đất bãi bồi thì thỏa thuận theo thời gian. Mặt khác, khi nói cần phải căn cứ vào câu chữ trên quyết định của UBND huyện, Quyết định viết là giao đất để nuôi trồng thủy sản, không phải là cho thuê đất.
Nói và làm phải căn cứ trên pháp luật chứ đừng nói không có căn cứ pháp luật, tại sao một cán bộ ở tầm của Phó Chủ tịch thành phố Hải Phòng mà lại nói thiếu căn cứ như vậy? Cần phải hỏi lại cho rõ là lãnh đạo của Hải Phòng nói như vậy là căn cứ vào điều luật cụ thể nào, hay là anh tự nghĩ ra?
Ông từng nói năm 1994, Thủ tướng Chính phủ đã có Quyết định 773 về Chương trình khai thác, sử dụng đất hoang hóa, bãi bồi ven sông, ven biển và mặt nước các vùng đồng bằng, mà mục đích duy nhất là khuyến khích người dân khai hoang phục hóa, chinh phục thiên nhiên, khai thác hiệu quả đất bãi hoang. Vậy, giả sử trong trường hợp hết hạn giao đất thì ông Đoàn Văn Vươn vẫn sẽ được ưu tiên sử dụng tiếp?
GS. Đặng Hùng Võ: Cái đó không phải xét chuyện ưu tiên hay không mà đã có luật rồi. Đã giao cho nông dân thì không có chuyện hết hạn là thu hồi, mà chỉ được thu hồi căn cứ vào 5 trường hợp cụ thể bao gồm: Thứ nhất là thu hồi đất để sử dụng vào mục đích quốc phòng, an ninh, lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, pháp triển kinh tế (theo dự án đầu tư…); Thứ hai là người sử dụng đất cố ý hủy hoại đất; Thứ ba là cá nhân sử dụng đất chết mà không có người thừa kế; Thứ tư là người sử dụng đất tự nguyện trả lại đất; Thứ năm là đất được giao nhưng sau từ 12 đến 24 tháng không đưa vào sử dụng (số lượng tháng tùy theo từng loại đất), không có trường hợp thu hồi do hết hạn. Đây là quy định tại Khoản 1 Điều 34 của Nghị định số 181/2004/NĐ-CP ngày 29/10/2004 về thi hành Luật Đất đai.
Điều quan trọng nhất là pháp luật đất đai của ta chưa bao giờ cho phép cấp huyện được tự quy định về thời hạn và hạn mức diện tích sử dụng đất. Thẩm quyền quan trọng này thuộc Quốc hội và Chính phủ. Thời hạn và hạn điền đối với đất nông nghiệp là những chính sách lớn của Đảng và Nhà nước, sẽ được xem xét và quyết định cụ thể trước ngày 15/10/2013.
Đối với trường hợp của anh Đoàn Văn Vươn, anh Vươn đang còn sống, không tự nguyện trả lại đất, không có hành vi hủy hoại đất, đang sử dụng đất có hiệu quả từ năm 1993 và 1997 tới nay; Vậy Nhà nước chỉ thu hồi khi đất đó khi phải chuyển mục đích sử dụng theo quy hoạch vì lợi ích quốc gia, lợi ích công cộng, quốc phòng, an ninh hay có dự án phát triển kinh tế thuộc diện được áp dụng cơ chế Nhà nước thu hồi đất, trường hợp này phải được thể hiện trong quy hoạch, có dự án được UBND thành phố chấp thuận và có chủ trương thu hồi đất.
Đã nhiều năm qua, khiếu kiện về đất đai (thậm chí là khiếu kiện vượt cấp) đã diễn ra triền miên và sự việc ở Tiên Lãng (Hải Phòng) đã gây ra những sự cố đáng tiếc. Giáo sư có nghĩ rằng, để xảy ra sự việc đau lòng này cũng một phần bởi sự yếu kém của chính quyền địa phương?
GS.Đặng Hùng Võ: Có hai vấn đề thường xuyên xuất hiện qua các vụ khiếu kiện, thứ nhất là sự thiếu hiểu biết về pháp luật của chính những cán bộ làm việc tại các cơ quan công quyền ở địa phương; thứ hai là do tham nhũng, cố tình áp dụng sai pháp luật với cơ chế Nhà nước thu hồi đất nhằm mục tiêu tước đoạt quyền lợi hợp pháp của người dân để giao đất cho người khác. Rất nhiều vụ việc khiếu kiện về đất đai đã xảy ra, thậm chí xảy ra nhiều năm nhưng đều xoay quanh hai biểu hiện này thôi.
 |
| Chủ tịch huyện Tiên Lãng nói căn nhà bị lực lượng chức năng san phẳng, còn Phó Chủ tịch UBND TP Hải Phòng lại nói do dân phá |
Theo quan điểm của Giáo sư, việc chính quyền địa phương huy động công an, bộ đội để tiến hành các biện pháp cưỡng chế có cần thiết không?
GS.Đặng Hùng Võ: Tôi cho rằng, không nên sử dụng lực lượng vũ trang vào cưỡng chế thu hồi đất, nên sử dụng giải pháp thuyết phục để tạo nên đồng thuận trên cơ sở pháp luật. Khi chúng ta sử dụng vũ trang thì thường tạo không khí nặng nề làm người dân có nhiều biểu hiện không đồng tình , thậm chí là phản kháng, đó là hệ quả rất dễ thấy.
Cách tốt nhất là phải xử lý công việc thực tâm chứ không nên nên sử dụng biện pháp áp đặt. Chính quyền không những quyết định thu hồi đất mà còn không bồi thường, vậy là mồ hôi của nông dân bỏ ra đầu tư biến vùng bãi hoang thành đầm nuôi thủy sản bỗng dưng bị mất trắng.
Đó chính là cơ sở để cơ quan nhà nước phải rất thận trọng khi ban hành quyết định thu hồi đất, dễ đẩy người nông dân vào các phản ứng tiêu cực.
Không ai phủ nhận, hành vi của Đoàn Văn Vươn là trái pháp luật, nhưng cũng có ý kiến cho rằng cái sai ấy có lỗi lớn từ chính quyền địa phương. Giáo sư nhận định về vấn đề này thế nào?
GS. Đặng Hùng Võ: Quyết định thu hồi đất và cưỡng chế thu hồi đất của địa phương là sai nên gây ra hậu quả khôn lường, bởi vì nếu quyết định đó là đúng thì người dân đã không chống lại.
Câu chuyện bắt đầu từ đó mà ra thành hậu quả xấu. Tất nhiên cũng phải thấy rõ rằng việc anh Vươn hành động như vậy là hoàn toàn trái pháp luật, cần phải xử lý nghiêm. Với tinh thần của nhà nước pháp quyền, việc xử lý các bên phải đúng người, đúng tội theo quy định của pháp luật.
Trân trọng cảm ơn Giáo sư!
