 |
| TS Trần Công Trục: Philippines kiện Trung Quốc là việc làm văn minh |
Việc Philippines sử dụng các cơ chế tài phán quốc tế được quy định trong Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển 1982 (UNCLOS) để chứng minh TQ đã áp dụng và giải thích sai các điều khoản của UNCLOS trong yêu sách chủ quyền của họ ở Biển Đông với cái gọi là đường 9 đoạn, đường chữ U hay đường lưỡi bò phi lý và phi pháp đang có những quan điểm khác nhau.
Báo điện tử Giáo dục Việt Nam đã có buổi trao đổi với Tiến sỹ Trần Công Trục, nguyên Trưởng ban Biên giới Chính phủ, một chuyên gia hàng đầu tại Việt Nam về Luật Biển xung quanh vụ kiện này.
- PV: Thưa Tiến sỹ Trần Công Trục, theo phản ánh của báo chí, ngày 11/7 vừa qua Hội đồng trọng tài Liên Hợp Quốc về Luật Biển 5 thành viên được thành lập theo quyết định của Chủ tịch Tòa án Quốc tế về Luật Biển đã chính thức khởi động tiến trình tố tụng thụ lý vụ kiện của Philippines đang được dư luận đặc biệt quan tâm.
Trong khi Philippines khẳng định rõ họ kiện TQ áp dụng và giải thích sai các điều khoản của UNCLOS đối với yêu sách của mình ở Biển Đông thì Trung Quốc lại từ chối, bác bỏ vụ kiện với lý do “nội dung” cũng như “trình tự, thủ tục” vụ kiện không phù hợp với quy định của UNCLOS, thậm chí cáo buộc hành động này của Philippines là “quốc tế hóa” tranh chấp Biển Đông, làm phức tạp tình hình. Với tư cách là một chuyên gia về Luật Biển, ông có đánh giá như thế nào về việc này?
- Tiến sỹ Trần Công Trục: Với tư cách là người từng nhiều năm nghiên cứu về Luật Biển, UNCLOS cũng như thường xuyên theo dõi diễn biến các hoạt động xử lý tranh chấp trên Biển Đông, tôi xin khẳng định việc Philippines kiện Trung Quốc áp dụng và giải thích sai các điều khoản của UNCLOS đối với yêu sách của họ ở Biển Đông là một việc làm hoàn toàn đúng quy định của luật pháp quốc tế, trong đó có UNCLOS, kể cả về nội dung cũng như thủ tục, trình tự vụ kiện.
Về nội dung cần phải nhắc lại, nhấn mạnh rằng: Philippines kiện TQ về việc giải thích và áp dụng sai UNCLOS chứ không phải Philippines kiện về tranh chấp lãnh thổ hay hoạch định ranh giới các vùng biển chồng lấn.
Bởi vì, như mọi người đều đã biết, theo quy định của Luật pháp và thực tiễn quốc tế, trong đó có Công ước của LHQ về Luật Biển , thì nếu khởi kiện về tranh chấp lãnh thổ hoặc vùng biển chồng lấn thì cả 2 bên phải có sự thỏa thuận thống nhất trong việc lựa chọn cơ quan tài phán, nội dung và tiến trình tố tụng mới có thể thực hiện được, còn nội dung kiện của Philippinnes là chỉ nhăm vào việc giải thích và áp dụng các quy định của Công ước Luật Biển 1982 với tư cách của những thành viên của Công ước là hoàn toàn hợp lý, đúng nội dung và thủ tục đã được nêu trong Phần 15 Giải quyết các tranh chấp và Phụ lục 5, Phụ lục 6, Phụ lục 7, Phụ lục 8.
Các nội dung đó trong UNCLOS cho phép các nước thành viên tham gia phê chuẩn UNCLOS hoàn toàn có quyền khởi kiện một bên áp dụng và giải thích sai các điều khoản của UNCLOS ra Tòa án Quốc tế về Luật Biển nếu hai bên không thể đàm phán, thống nhất được với nhau.
Về mặt thủ tục, theo các tuyên bố chính thức của nhà nước Philippines cũng như dư luận trong khu vực và quốc tế, Philippines đã có 17 năm nỗ lực tìm cách đàm phán ngoại giao, chính trị để giải quyết những khác biệt trong quan điểm về tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông giữa 2 bên nhưng không đi đến kết quả.
Suốt quãng thời gian 17 năm đó, 2 bên không chấp nhận quan điểm của nhau, đặc biệt là phía TQ khăng khăng yêu sách lưỡi bò chiếm đến 85% diện tích Biển Đông.
Những diễn biến thực tế trên cho thấy nỗ lực của Philippines liên tục trong 17 năm qua tìm cách đàm phán, giải quyết với TQ đều bế tắc, và điều này cả khu vực và cộng đồng quốc tế đều nhìn thấy vì phía Philippines luôn công khai các hoạt động đàm phán của họ trước công luận, thực tế này TQ không thể phủ nhận hay bóp méo.
Do đó nên Philippines mới lựa chọn giải pháp pháp lý, và xin khẳng định Philippines có quyền làm điều này theo đúng quy định của UNCLOS, và cách làm của Philippines tuân thủ chính xác trình tự, thủ tục và mọi việc diễn ra hoàn toàn công khai, minh bạch.
- PV: Ông đánh giá như thế nào về thái độ và phản ứng của TQ trước vụ kiện của Philippines?
- Ts Trần Công Trục: Phía TQ sau khi nhận được thông báo chính thức bằng văn bản của Philippines về vụ kiện, đặc biệt là sau khi nhận được thông báo từ Tòa án Quốc tế về Luật Biển yêu cầu TQ trả lời cũng như công bố tiến trình tham gia tố tụng theo quy định của UNCLOS, TQ đã từ chối với lý do không đúng nội dung, ko đúng thủ tục quy định trong UNCLOS.
Tuy nhiên, cách đặt vấn đề của TQ hoàn toàn không ăn nhập với nội dung kiện của Philippines, theo kiểu “ông nói gà bà nói vịt”, với việc họ đã đánh tráo khái niệm vụ kiện từ chỗ Philippines kiện Trung Quốc áp dụng và giải thích sai UNCLOS thành việc Philippines kiện TQ về tranh chấp chủ quyền ở Biển Đông ra trọng tài quốc tế. Trung Quốc còn cho rằng Philippines đã đệ đơn kiện mà không có sự thỏa thuận và nhận được sự đồng ý của TQ, chưa đàm phán song phương là không đúng thủ tục. Họ còn chụp mũ cho Philippines đã gây rối, bôi nhọ, chưa giải quyết song phương đã đưa ra tòa án, làm phức tạp vấn đề Biển Đông.
Sau khi đánh tráo khái niệm, TQ tiếp tục vận dụng sai quy định của UNCLOS để phủ nhận vụ kiện của Philippines vì không có sự thỏa thuận và nhận được sự đồng ý của TQ, chụp mũ cho Philippines gây rối, bôi nhọ, chưa giải quyết song phương đã đưa ra tòa án, làm phức tạp vấn đề Biển Đông.
Như các bạn đã thấy, những diễn biến thực tế lại hoàn toàn ngược lại với những cáo buộc của TQ bởi phía Philippines họ rất công khai, minh bạch. Những gì diễn ra cả khu vực và thế giới đều nhìn thấy và phải thừa nhận, trong thế giới văn minh hiện nay không phải ai đó cứ muốn là có thể bịa đặt, chụp mũ cho người khác làm sai luật.
Thậm chí TQ còn vận động hết nước này, nước kia để cố tình giải thích rằng Philippines làm không đúng nội dung, không đúng thủ tục quy định trong UNCLOS, cố tình gây rối, làm phức tạp tình hình, vi phạm DOC để gây sức ép với Philippines bãi bỏ vụ kiện.
- PV: Là người thường xuyên theo dõi tiến trình của vụ việc và là một chuyên gia về UNLOCS, ông đánh giá như thế nào về việc Tòa án Quốc tế về Luật Biển đã thụ lý vụ kiện này?
- Ts Trần Công Trục: Tòa án đã khởi động phiên đầu tiên ngày 11/7 như báo chí đã phản ánh. Phải nhấn mạnh rằng quá trình khởi động các thủ tục tố tụng của Tòa án LHQ về Luật Biển hoàn toàn phù hợp với quy định UNCLOS, đúng luật, công khai và minh bạch.
Từ việc tiếp nhận đơn, xem xét yêu cầu, thông báo cho các bên lựa chọn thẩm phán, chỉ định thẩm phán ...đều diễn ra đúng mốc thời gian, khung thời hạn, quy trình được quy định trong UNCLOS và đúng nghĩa của 1 cơ quan tài phán quốc tế chứ không có chuyện Tòa án Quốc tế về Luật Biển làm một cách tùy tiện.
UNCLOS và những quy định, tiến trình liên quan là kết quả của 1 quá trình đấu tranh, lao động, hợp tác của nhân loại mới xây dựng nên. Không có chuyện Tòa án LHQ về Luật Biển thiên vị bên nào.
- PV: Theo ông nhận định, dư luận khu vực và quốc tế đánh giá như thế nào về vụ kiện này?
- Ts Trần Công Trục: Ngay sau khi Philippines tuyên bố khởi kiện đã gây ra những làn sóng xôn xao dư luận. Có rất nhiều ý kiến xung quanh vụ kiện này, nhưng đại đa số các ý kiến đều đồng thuận và ủng hộ vụ kiện của Philippines, đặc biệt là các nước phát triển, các cường quốc như Mỹ, cộng đồng chung châu Âu EU.
Ngoài ra hành động này của Philippines còn nhận được sự đánh giá rất cao của các học giả quốc tế. Các học giả quốc tế hầu hết cho cho rằng đó là việc làm đàng hoàng, đúng luật, ứng xử văn minh, khôn khéo chứ không hề áp đặt một chiều.
Khi 2 bên không thể thống nhất được với nhau quan điểm giải thích và áp dụng UNCLOS thì đưa ra Tòa án LHQ về Luật Biển phán quyết ai đúng, ai sai trong việc giải thích, áp dụng UNCLOS là hoàn toàn hợp lý, hợp pháp và văn minh.
Dù chưa biết cơ quan trọng tài phán quyết bên nào đúng, bên nào sai, nhưng Philippines vẫn chấp nhận khởi kiện, đó là hành động văn minh, chứ không thể áp đặt một chiều quan điểm của mình lên nước khác.
- PV: Xin cảm ơn TS!
Hồng Thủy
