Xe dù gây mất an toàn giao thông
Hiện tượng xe dù, bến cóc là vấn đề nổi cộm cần xử lý để đảm bảo ngành vận tải phát triển lành mạnh, đảm bảo công bằng giữa doanh nghiệp vận tải có đăng ký kinh doanh với hình thức vận chuyển hành khách không đăng ký.
Ông Trần Bảo Ngọc - Vụ trưởng Vụ Vận tải cho biết, hệ lụy của loại hình “xe dù”, “bến cóc” là tạo môi trường kinh doanh vận tải không lành mạnh; gây thiệt hại cho hành khách khi có sự cố hay tai nạn xảy ra; đây là nguyên nhân chủ yếu gây mất trật tự vận tải, không đảm bảo an toàn giao thông; làm thất thu ngân sách do không phải đóng thuế cho nhà nước...
 |
| Xe dù, bến cóc hoạt động công khai ở nhiều địa phương - Ảnh: N.T (Báo Thanh Niên). |
Tuy nhiên, việc kiểm tra xử phạt tình trạng này lại không hề dễ. Bởi các loại xe hợp đồng trá hình “xe dù" thường sử dụng hợp đồng vận chuyển khách đã được doanh nghiệp, Hợp tác xã ký khống trước khi vận chuyển.
Khi lực lượng chức năng kiểm tra thì lái xe mới điền đầy đủ thông tin trong hợp đồng để hợp thức hóa việc vận chuyển khách trên hành trình.
Hình thức xe dù đang có nhiều biến thể mới, theo phản ánh của nhiều doanh nghiệp kinh doanh vận tải hành khách, trên các nhiều tuyến đường hiện nay xuất hiện các dạng xe 7 chỗ, 9 chỗ tham gia vận chuyển hành khách.
Điểm chung loại xe này là không đăng ký vận chuyển hàng khách mà sử dụng theo dạng cá nhân tuy nhiên vẫn thực hiện bắt khách dọc đường.
Để xử lý xe dù không dễ do để phân biệt xe vận chuyển khách và xe cá nhân chở người thân gia đình rất khỏ. Bởi thông thường các xe dù nhận khách qua điện thoại, đến tận nhà đưa đón nên việc phát hiện xử lý gặp nhiều khó khăn.
Chỉ đến khi kiểm tra phát hiện xe không có hợp đồng, không phù hiệu (các xe chạy trá hình, trốn thuế) cơ quan quản lý mới xử phạt.
Ngoài ra, cái khó là “lỗ hổng” trong quản lý các loại xe dưới 9 chỗ hoạt động kinh doanh vận tải hành khách, không phải là đối tượng nằm trong quy định tại Nghị định 86 cũng như Thông tư 63.
Vì thế ngày càng có nhiều xe khách loại dưới 10 chỗ ngồi đua nhau hoạt động nên cấp thiết phải sửa đổi, bổ sung quy định tại Thông tư 63 nhằm bịt lỗ hổng, “lách luật” đưa các xe này vào quản lý.
Theo ông Khuất Việt Hùng - Phó Chủ tịch chuyên trách Ủy ban An toàn giao thông quốc gia để xử lý xe dù không thể chỉ dựa vào việc tổ chức đoàn thanh tra, kiểm tra được mà phải dùng công nghệ thông tin.
 |
| Bến cóc hình thành một phần lỗi do chính người dân không chịu vào bến xe mua vé mà chờ đón xe dọc đường - ảnh nguồn: Báo Hà Nội Mới. |
“Đến nay việc triển khai điện tử hóa để quản lý, giám sát các doanh nghiệp vẫn chưa hình thành. Hay bản đồ số đến giờ này chưa xây dựng xong, Tổng cục đường bộ không cách nào giám sát doanh nghiệp về tốc độ, hay doanh nghiệp không cách nào giám sát lái xe của mình có vi phạm không”, ông Hùng dẫn chứng
Ngoài ra, ông Hùng cho rằng yếu tố con người cũng rất quan trọng. Vì vậy, cần rà soát lại tất cả cán bộ công chức chuyên trách quản lý vận tải ở các tỉnh thành để xác định có bao nhiêu người thực sự là kỹ sư học về vận tải, hay học ngành khác. Qua đó tổ chức đánh giá năng lực, đào tạo nâng cao năng lực cho lực lượng này.
Cần biện pháp mạnh dẹp các bến cóc trá hình
Trước thực trạng vận chuyển hành khách bằng ô tô ở nước ta trong những năm gần đây khá lộn xộn do tình trạng xe dù, bến cóc trả lời báo chí TS.Nguyễn Văn Lâm, nguyên Phó chủ nhiệm Văn phòng Chính phủ đặt câu hỏi: Chúng ta đã có một hệ thống văn bản pháp luật khá quy củ quy định về lĩnh vực này; cơ quan quản lý Nhà nước thì có đội ngũ Thanh tra giao thông hùng hậu, lực lượng Cảnh sát giao thông có mặt ở hầu khắp các tuyến đường. Tại sao tình trạng trên lại xảy ra?
TS.Nguyễn Văn Lâm cho biết, thời gian qua, Thủ tướng và Phó thủ tướng, Chủ tịch Ủy ban An toàn giao thông quốc gia đã ban hành khá nhiều chỉ thị, công điện chỉ đạo Bộ Giao thông vận tải, Bộ Công an và UBND các tỉnh, thành phố tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra và xử lý dứt điểm tình trạng xe khách trá hình, “xe dù, bến cóc”.
 |
| Đón xe dọc đường người dân chấp nhận rủi ro khi lên xe không có chỗ ngồi hoặc ép giá vé cao hơn và không rõ lộ trình của nhà xe - ảnh nguồn Ngày Nay. |
Song vấn nạn này vẫn không được khắc phục mà còn nhức nhối tới mức nhiều nhà xe chân chính và các hiệp hội vận tải phải gửi đơn “kêu cứu” tới Thủ tướng.
Đây là điều hết sức bất thường, trái với chủ trương tạo điều kiện cho các doanh nghiệp phát triển theo đúng pháp luật; thậm chí có biểu hiện của việc “trên bảo, dưới không nghe”.
Do đó, tổ công tác kiểm tra việc thực hiện các chỉ đạo của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ (vừa được Thủ tướng thành lập) cần sớm vào cuộc để làm rõ vì sao Thủ tướng và Phó thủ tướng đã nhiều lần chỉ đạo, nhưng vấn nạn “xe dù, bến cóc” vẫn không được khắc phục? Những ai phải chịu trách nhiệm trong việc này?
Bên cạnh đó rất cần thành lập các đoàn thanh tra liên ngành để thanh tra toàn diện, đặc biệt là thanh tra về thuế, xử lý dứt điểm những vi phạm trong vận tải hành khách liên tỉnh như báo chí và các doanh nghiệp đã phản ánh, kiến nghị.
Có như vậy thì vấn nạn “xe dù, bến cóc”, xe khách trá hình vốn gây thiệt hại rất lớn mới được khắc phục tận gốc và không còn là vấn đề bức xúc suốt hàng chục năm qua.
Trong khi đó theo ông Nguyễn Văn Quyền, Chủ tịch Hội An toàn giao thông Việt Nam, để chống nạn xe dù cần bổ sung quy định xe khách hợp đồng, xe du lịch không được đón khách ngoài địa điểm đầu đã ghi trong hợp đồng; trong hợp đồng phải ghi địa chỉ cụ thể (không được ghi chung chung là TP Hồ Chí Minh hay Hà Nội); danh sách hành khách phải gửi về cơ quan quản lý qua fax hoặc email để theo dõi, giám sát trước khi xe khởi hành.
Mặt khác các cơ quan quản lý nhà nước về vận tải, trật tự đô thị, trật tự an toàn giao thông phải phối hợp chặt chẽ, khai thác dữ liệu từ trung tâm tích hợp dữ liệu thiết bị giám sát hành trình của xe, xử lý nghiêm minh các vi phạm.
Cùng với đó phải theo dõi có hệ thống các vi phạm đã bị xử lý để xử lý lần sau nặng hơn lần trước và nếu vượt qua mức nào đó thì thu hồi giấy phép kinh doanh.
Theo TS. Trần Hữu Minh, Phó chánh Văn phòng Ủy ban An toàn giao thông quốc gia muốn chống nạn xe xù, bến cóc phải không để khoảng trống cho “xe dù, bến cóc” hoạt động.
Hiện nay đang có sự chồng lấn giữa xe chở khách theo hợp đồng với xe phục vụ khách du lịch và xe khách tuyến cố định.
Các cơ quan quản lý đã nhận dạng rõ ràng bất cập này và sắp tới sẽ đưa vào nội dung sửa đổi Nghị định số 86/2014/NĐ-CP về kinh doanh và điều kiện kinh doanh vận tải bằng xe ô tô.
Khi có văn bản mới này, doanh nghiệp sẽ không thể nhập nhèm giữa việc đăng ký xe hợp đồng nhưng chạy tuyến cố định...
Hiện nay, việc quy định tất cả các xe khách chạy ở hướng tuyến nào chỉ được vào bến ở hướng đó thực ra là chưa hợp lý. Thực tế cho thấy, nhu cầu đi/đến hướng Đông, hướng Nam, hướng Tây, hướng Bắc có ở tất cả các nơi trên địa bàn thành phố.
Nếu chúng ta không bố trí xe đi các hướng ở một bến thì người dân thấy không thuận tiện và tất nhiên họ sẽ tìm đến “xe dù, bến cóc” vì các nhà xe luôn “đón lõng” nhu cầu này để phục vụ.
Bởi vậy, thay vì chỉ đi/đến một bến, nên cho phép một tỷ lệ nhất định các xe hướng khác đến các bến, miễn là quy định đường đi hợp lý để không đi xuyên tâm, không đi vào giờ cao điểm gây ách tắc giao thông. Còn tỷ lệ xe tuyến khác trong mỗi bến cụ thể như thế nào thì phải căn cứ vào khảo sát nhu cầu thực tế.
Chúng ta cũng nên khai thác tối đa công suất của cơ sở hạ tầng. Những ngày thường có thể không cho xe khách liên tỉnh vào trung tâm, nhưng trong ngày nghỉ, vào những thời điểm hợp lý (ví dụ 5 giờ đến 6 giờ 30 phút, 21 giờ đến 23 giờ...) hoàn toàn có thể cho phép một số lượng nhất định xe liên tỉnh đón khách tại các vị trí được quy hoạch rõ ràng.
