Không thể vì ghét mà cộng thêm hình phạt
Tiến sỹ Trịnh Hòa Bình |
Nhận xét về điều này, PGS, TS. Trịnh Hòa Bình - Giám đốc Trung tâm dư luận xã hội (Viện Xã hội học) chia sẻ: “Có thể nói, dư luận hiện đang “phát cuồng” về Lê Văn Luyện”. Tuy nhiên, đây cũng là điều dễ hiểu và dễ… cảm thông”.
Theo ông Bình, với logic thông thường, tại sao một đứa trẻ không tắm trong môi trường máu lạnh, tàn ác và đầy rẫy áp bức, bóc lột lại có thể xuống tay một cách tàn ác như vậy? Hành động của hắn cũng không phải xuất phát từ những ấm ức đối chọi với hiện thực xã hội hay tước đoạt tài sản của kẻ mạnh, kẻ ác…
Người ta thấy rằng, cuộc đời Luyện chưa mất mát gì trong khi nạn nhân của vụ thảm sát lại là một gia đình trẻ có cuộc sống tương đối hài hòa. “Đó là những lý do khiến người ta phải “nhảy cẫng” lên khi phán xét Luyện”, ông Bình lý giải.
Ông Bình phân tích: “Luật pháp là một thiết chế có tính chất bảo lưu tương đối, bảo thủ và lâu bền, không phải một sớm một chiều có thể thay đổi. Đó là quá trình vận động, một quá trình xem xét những đòi hỏi của thời đại, của đất nước, của con người. Trong trường hợp đặc biệt, người ta mới có thể thay đổi khung hình của nó.
Ở Luyện vẫn còn… “chất người”?
“Khi bị cơ quan chức năng bắt, Luyện hỏi: "Tội của cháu có bị bắn không?” Như vậy, từ chỗ sâu thẳm nhất của một kẻ phạm tội, không phải là không có những vùng sáng. Tâm thức của Luyện vẫn thức tỉnh, vẫn có cái chất người.
Lý giải thêm về điều này, ông Bình cho hay: “Có thể là trong một cơn nông nổi, hành vi của Luyện là “say máu”, cần phải giải quyết triệt để. Lúc đó, bất cứ tiếng kêu khóc, tiếng động nào cũng có thể là sự kích thích. Cái ác được gặp gỡ và nhân lên trong trường hợp này chứ không hẳn theo cách suy diễn thông thường của dư luận là: giết một người đã ghê rồi mà lại giết tận 3 người, đứa trẻ 18 tháng tuổi cũng không tha…”.
Chúng ta không thể nói rằng, Luyện không bị tử hình, không bị xử cao hơn khung hình phạt hiện tại thì sẽ phản tác dụng. Về mặt xúc cảm, về mặt tinh thần người ta cảm thấy, trừng phạt kẻ thủ ác như vậy không xứng đáng. Nhưng theo chiều ngược lại thì phải nhận thức rằng, ở độ tuổi vị thành niên, kẻ gây án chưa đủ chín cả về mặt sinh học lẫn tinh thần để bị xử như một người đàn ông, một người trưởng thành”.
Ông Bình cũng nhấn mạnh: “Kẻ gây tội ác dứt khoát phải đền tội. Tinh thần duy lý, chủ nghĩa coi trọng luật pháp phải thắng thế và phải xử đúng tuổi, đúng khung hình phạt. Có thể, những kẻ thủ ác lại thấy rằng đó là con đường cứu sinh cho những người chưa đủ độ chín chắn, hoặc đến phút chót có thể trở lại với cộng đồng.
Cho nên, tác dụng giáo dục của nó là chiều kích tích cực chứ không phải ở chỗ trừng phạt không đầy đủ thì làm cho cộng đồng phẫn nộ”
“Hiện nay, tình trạng trẻ vị thành niên phạm tội gia tăng là do xã hội đang chuyển mình. Có nhiều vấn đề khiến con trẻ không thể thừa nhận được trật tự của xã hội hiện tồn. Về mặt lối sống có những điệu bị pha trộn, bị thách đố rất lớn và những giá trị có thể đảo lộn, rối loạn…
Suy cho cùng, đây vẫn là câu chuyện của giáo dục gia đình, câu chuyện của con người ta phải quay trở lại với những răn dạy về luân lý cá nhân, biết coi trọng lao động và yêu quý mạng sống của người khác…”, ông Bình chia sẻ.