Độc quyền bán hay độc quyền mua? Người Việt Nam yêu thể thao nói chung và có thể nói là phát cuồng vì bóng đá, cứ nhìn cách hàng triệu người hâm mộ hỉ nộ ái ố cùng đội tuyển quốc gia và hàng trăm nghìn bạn trẻ đổ xô ra đường diễu hành trên khắp các thành phố lớn ở Việt Nam đủ thấy các fan Việt hâm mộ bóng đá đến mức độ nào. Đối với giải ngoại hạng Anh, bằng vào cách tiếp thị hiệu quả của ban tổ chức Premier League, fan Việt không nằm ngoài xu hướng ái mộ như các quốc gia khác trên thế giới.
 |
| Bản quyền giải Ngoại hạng Anh: Nếu lọc lõi, người Việt sẽ có giá tốt. |
Sự việc IMG trở thành nhà phân phối độc quyền bản quyền truyền hình trực tiếp giải bóng đá ngoại hạng Anh ở thị trường Việt Nam và yêu cầu các đài truyền hình ở Việt Nam phải trả một cái giá cao kỷ lục từ trước tới nay trên thị trường để xem Premier League trong 3 mùa từ 2013 đến 2016. IMG rõ ràng là người độc quyền bán bản quyền truyền hình Premier League ở Việt Nam nên họ có quyền hét giá theo ý họ. Sự việc có lẽ sẽ như ý của IMG nếu như kinh tế Việt Nam không rơi vào suy thoái như hiện nay và các nhà đài không gặp khó khăn trong việc kinh doanh quảng cáo. Khi đó lợi nhuận cơ hội sẽ là hấp lực để các nhà đài tranh nhau trả giá cao để được trở thành người có độc quyền mua món hàng hấp dẫn này. Xét trên khía cạnh xã hội, việc độc quyền mua hoặc độc quyền bán thường không đem lại lợi ích cho số đông khán giả vì phải trả tiền nhiều hơn cho một sản phẩm và về khía cạnh quản lý nhà nước một lượng ngoại tệ không nhỏ phải chuyển ra nước ngoài trong bối cảnh kinh tế như hiện nay là không hợp lý. Nhận thấy rõ được vấn đề này nên Bộ thông tin truyền thông cũng đã có công văn chỉ đạo hiệp hội truyền hình trả tiền Việt Nam phải cùng ngồi lại để cùng hợp tác chặt chẽ trong việc mua bản quyền Premier League. Việc IMG ra tối hậu thư cho các đài truyền hình Việt Nam phải trả lời cho họ cụ thể các đài mong muốn mua gói sản phẩm nào rõ ràng thể hiện thái độ của kẻ có “độc quyền bán”. Thiết nghĩ, hiệp hội truyền hình trả tiền Việt Nam nên hợp tác chặt chẽ với nhau trên thực tế để thiết lập “nhóm độc quyền mua”, như vậy IMG từ vị trí của người cầm trịch trong thương lượng sẽ trở thành người yếu thế hơn. Trong thời gian gần đây rất nhiều ý kiến của độc giả cho thấy họ ủng hộ không mua bản quyền Premier League với giá cao, thậm chí không xem Premier League trong một vài mùa bóng. Đây là một sự hậu thuẫn rất lớn cho hiệp hội truyền hình trả tiền trong quá trình thương lượng với IMG và mở một hướng mới trong việc sản xuất và kinh doanh các sản phẩm thể thao vì ngoài Premier League trên thế giới còn rất nhiều giải đấu khác cũng rất hấp dẫn như La Liga, Serie A, League 1, Bundesliga.Trong kinh doanh để có được giá hời chúng ta cần lọc lõi trong việc thể hiện quyền lực trên bàn đàm phán. Thực sự, trên bàn đàm phán quyền lực của toàn bộ các đài truyền hình có vẻ nhỉnh hơn IMG trong những khía cạnh sau: - IMG thực sự đã phải bỏ tiền túi ra để thanh toán cho giải Ngoại hạng Anh. Nếu không bán được cho chúng ta, chắc chắn họ sẽ mất tiền. Cụ thể mất tiền bao nhiêu chúng ta có thể tính được ít nhất bằng giá bản quyền của đợt mua trước - một số tiền không nhỏ. IMG trong thế yếu hơn chúng ta vì họ đã phải trả tiền cho giải Ngoại hạng Anh trong khi đó tiền vẫn nằm trong túi chúng ta. - IMG có lựa chọn nào khác nếu như Việt Nam không mua. Chắc chắn họ sẽ không có lựa chọn nào khác ngoài việc mất tiền tại thị trường trọng điểm. Vấn đề quan trọng khác đó chính là các quốc gia tương tự Việt Nam sẽ có những hành xử dây chuyền và tạo nên áp lực ngược lại cho cho IMG. - Có nhiều luận điểm cho rằng nếu không mua giải ngoại hạng Anh các nhà đài Việt Nam sẽ mất doanh thu quảng cáo. Lý luật đó không thuyết phục lắm vì bản thân các người hâm mộ Việt Nam cũng đồng ý và nếu không có giải Ngoại hạng Anh chắc chắn người hâm mộ sẽ chuyển sang xem các giải đá bóng khác. Các nhà đài vẫn có thể thu tiền quảng cáo từ các chương trình đá bóng này. - Chúng ta cứ giả sử năm nay chúng ta không mua giải Ngoại hạng Anh. Chắc chắn sang năm IMG sẽ phải nhún nhường ngồi vào bàn đàm phán vì nếu họ tiếp tục kiên định họ sẽ mất thêm hai năm doanh thu nữa. Thời gian ủng hộ Việt Nam. Các đơn vị kinh doanh truyền hình cần tâm niệm mục tiêu kinh doanh đó là phát triển bền vững. Có một thực tế đã diễn ra trong thị trường truyền hình trả tiền ở Việt Nam, một số đài truyền hình đã dùng Premier League như một công cụ đắc lực để mong nhanh chóng dành thị phần và thu lãi trong thị trường truyền hình trả tiền. Cách đây vài năm VTC, rồi sau đó K+ là những đơn vị trúng thầu những gói độc quyền hấp dẫn và giá mua cao với mong muốn dành thị phần chi phối và thu lãi cao nhờ việc mạnh tay đầu tư. Kết quả kinh doanh của họ không được công bố chính thức nhưng nhìn vào cách K+ khuyến mãi khủng đến 50% trong nhóm kênh phổ thông để nâng cao độ phủ của thị trường cho thấy việc kinh doanh chưa đạt như mong đợi của nhà đài. Do đó việc độc quyền gói Super Sunday chỉ giúp các nhà đài gia tăng sự tò mò chú ý của khán giả (attention) chứ không dẫn đến hành động mua hàng (action). Thay vì trả cho IMG 3 năm truyền hình, các nhà đài nên sử dụng số tiền đó xây dựng chương trình, cơ sở vật chất… nhằm tạo thêm những giá trị gia tăng phong phú cho khách hàng. Kinh doanh là kinh doanh. Các đối tác nước ngoài là những tay chơi lọc lõi trong việc đàm phán ép giá đối phương. Nếu chúng ta nhún nhường cho họ một lần sẽ không có chỗ cho sự ngây thơ. Nhún nhường một lần sẽ làm chúng ta luôn luôn là cửa dưới trong các cuộc đàm phán. Người hâm mộ mong muốn các nhà đài thể hiện bản lĩnh như hệ thống Siêu Thị Co-op Mart xử lý người khổng lồ CP. Đất Việt Nam là sân nhà chúng ta và chúng ta không cho phép bất kỳ một tay chơi dù lớn như thế nào lại có thể tùy tiện bắt đá bóng theo ý của họ.
Nguyễn Minh Luân
Giám đốc Phát triển Kinh doanh Viện Quản Lý Việt Nam
Giám đốc Phát triển Kinh doanh Viện Quản Lý Việt Nam
