"Hiến kế" chống những kẻ gian lận như "nghi án" Coca Cola trốn thuế

Cạnh tranh không lành mạnh làm DN Việt điêu đứng

Theo thông tin từ Tổng cục Thuế Việt Nam: Hiện đang có hơn 9.000 doanh nghiệp FDI đến từ 45 quốc gia trên thế giới. Tuy nhiên, theo số liệu thống kê năm 2009, có 56% DN FDI đang hoạt động tại VN kê khai lỗ, hầu hết các DN lỗ liên tiếp 03 năm trở lên (2007 – 2009). 

Báo cáo của Ban chỉ đạo Đổi mới – Phát triển doanh nghiệp cũng chỉ ra rằng: Lỗ phát sinh trong năm 2012 của các đơn vị là 2.253 tỷ đồng, có hơn 10 đơn vị có lỗ lũy kế kéo dài trong nhiều năm. 

Nhưng có nghịch lý là một số doanh nghiệp nước ngoài dù báo lỗ nhưng vẫn không ngừng mở rộng quy mô hoạt động và đầu tư vào các dự án mới với số vốn không nhỏ vì không có chế tài nào cho trường hợp này. Điều này, không những làm thất thu thuế thu nhập doanh nghiệp mà còn tạo ra tình trạng cạnh tranh không lành mạnh trên thị trường khiến nhiều doanh nghiệp Việt Nam điêu đứng. 

Ông Lương Văn Tự - nguyên Thứ trưởng Bộ Thương mại cho biết: Một số nhà đầu tư  nước ngoài dùng thủ thuật chuyển giá và không thực hiện đầy đủ chính sách thuế của Nhà nước, đến nay chưa từng đóng thuế vì lỗ nhưng vẫn mở rộng đầu tư. (Ảnh minh họa)

Có doanh nghiệp “đại gia” trong lĩnh vực đồ uống thế giới, nhưng từ khi đầu tư tại thị trường Việt Nam đến nay, lại liên tục khai lỗ bởi (theo họ khai báo) chi phí cao ở khâu nguyên phụ liệu, trong đó chủ yếu là hương liệu được nhập trực tiếp từ công ty mẹ… Nổi cộm trong dư luận thời gian vừa qua là trường hợp nghi án né thuế của Coca Cola (xem chi tiết tại đây).

Trước tình trạng này, PGS.TS Nguyễn Văn Việt, Chủ tịch Hiệp hội Bia – Rượu – NGK Việt Nam (VBA) cho biết: Trong ngành Bia, các thương hiệu như Bia Hà Nội, Bia Sài Gòn, Heineken, Tiger, Carlsberg; trong ngành Rượu là Rượu Hà Nội, Bình Tây, Johnnie Walker, Chivas, Hennessy… đều có thị phần và đối tượng khách hàng của riêng mình. Giữa họ luôn có sự cạnh tranh, nhưng là sự cạnh tranh lành mạnh. Họ đã cùng nhau tạo nên động lực phát triển cho ngành, tham gia đầy đủ trách nhiệm nộp thuế cho Nhà nước. 

Nhưng trong ngành sản xuất nước giải khát lại có đôi chút khác biệt. Trước sự cạnh tranh của các “đại gia” nước ngoài, hiện nay chỉ có một số ít doanh nghiệp trong nước còn tồn tại, trong đó lớn nhất là Tập đoàn Tân Hiệp Phát. Bên cạnh hai thương hiệu lớn nhất ngành nước giải khát thế giới Coca-Cola và Pepsi, với các sản phẩm nước giải khát có ga, sự cạnh tranh của các doanh nghiệp trong nước là rất lớn. 

“Gần đây nhất là thương hiệu Tribeco rơi vào tay Tập đoàn Uni-President, cổ đông lớn nhất của Tribeco Sài Gòn trước khi giải thể. Là một trong những thương hiệu đầu tiên của ngành giải khát và cũng là của Việt Nam trong thời kỳ đổi mới, nhưng cuối cùng Tribeco đã trở thành nạn nhân trong cuộc chơi đầy toan tính của các “ông lớn”, đặc biệt là một nhà đầu tư nước ngoài đầy kinh nghiệm như Uni-President” – ông Việt nhấn mạnh.

Trong báo cáo tổng kết 25 năm kêu gọi đầu tư nước ngoài vào Việt Nam của Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đánh giá những mặt chưa đạt được, trong đó có đề cập tới “một số doanh nghiệp đầu tư nước ngoài có biểu hiện áp dụng các thủ thuật chuyển giá tinh vi như nâng giá trị mua bán nguyên vật liệu đầu vào, bán thành phẩm, dịch vụ, phí quản lý… tạo nên tình trạng lỗ giả lãi thật, gây thất thu ngân sách, làm cho đa số bên VN phải rút khỏi  liên doanh, doanh nghiệp trở thành 100% vốn nước ngoài”. 

Quan điểm của Hiệp hội Bia – Rượu – NGK Việt Nam là Hợp tác – Bình đẳng – Cùng phát triển, khuyến khích các doanh nghiệp nước ngoài tham gia Hiệp hội.

“Nhưng chúng ta không ủng hộ bất cứ doanh nghiệp nào sử dụng những chiêu thức cạnh tranh không lành mạnh, cũng như mọi hình thức độc quyền để nhằm độc chiếm thị trường hơn 80 triệu dân Việt Nam, mà không hướng tới sự phát triển chung cho ngành, cho đất nước, không vì quyền lợi của người tiêu dùng” – Chủ tịch Hiệp hội Bia – Rượu – NGK VN khẳng định. 

Vì vậy, Hiệp hội kêu gọi: Trước những hành vi cạnh tranh không lành mạnh, người tiêu dùng hãy tỏ rõ quan điểm của mình, đòi hỏi doanh nghiệp phải có trách nhiệm xã hội, trách nhiệm với quyền lợi của chính mình… 

Ông Lương Văn Tự - nguyên Thứ trưởng Bộ Thương mại cũng nhận xét: Đa số các nhà đầu tư FDI làm ăn nghiêm chỉnh, tuân thủ pháp luật của VN và VN đối xử với các nhà đầu tư nước ngoài như đối xử với các doanh nghiệp trong nước. 

Nhưng cũng có một số nhà đầu tư lại dùng thủ thuật chuyển giá và không thực hiện đầy đủ chính sách thuế của Nhà nước, đến nay chưa từng đóng thuế vì lỗ nhưng vẫn mở rộng đầu tư. 

“Hiện nay, không phải chỉ Việt Nam chống việc này mà cả G20 cũng đang rất đau đầu với các “thiên đường thuế”, các công ty lợi dụng kẽ hở của pháp luật trong Hiệp định tránh đánh thuế 2 lần để không đóng thuế ở VN” – ông Tự chia sẻ.

Theo ông Tự, để đảm bảo cạnh tranh lành mạnh, chống tình trạng chuyển giá, trốn thuế hay hạn chế tình trạng xảy ra các nghi án như đối với Coca Cola, cần thực hiện các công việc như: Nghiên cứu và sửa đổi một số văn bản luật pháp không đáp ứng được yêu cầu; Hoàn chỉnh các hàng rào kỹ thuật phù hợp với cam kết quốc tế để bảo vệ sản xuất; Tăng cường năng lực của các cơ quan quản lý để kiểm tra, kiểm soát và xử phạt nghiêm những doanh nghiệp vi phạm luật cạnh tranh, bán phá giá, làm hàng nhái, chuyển giá và chuyển thuế.

Bên cạnh đó cần tăng cường năng lực của các Hiệp hội ngành hàng để phát hiện và kiến nghị với các cơ quan quản lý những biện pháp phù hợp để bảo vệ lợi ích chính đáng của mình; Các doanh nghiệp có chiến lược phát triển thị trường, thương hiệu và đăng ký thương hiệu những nước mình sẽ xuất khẩu trước mắt và tương lai. 

Hân Ni