Cảnh báo nguy cơ ung thư từ ớt bột

Kiểm tra tại một cơ sở kinh doanh ớt bột.

Hầu hết ớt bột không được bảo quản an toàn

Là một loại gia vị phổ biến sử dụng trong nhiều bữa ăn, tuy nhiên hiện nay việc sản xuất và bảo quản ớt bột hiện nay vẫn chủ yếu là quy mô hộ gia đình, sản xuất nhỏ lẻ.

Do điều kiện chế biến, bảo quản không đảm bảo có thể dẫn đến sản phẩm trước khi đến tay người tiêu dùng có thể nhiễm nhiều độc tố khác nhau, trong đó có nấm Aflatoxin - một trong những tác nhân có nguy cơ dẫn đến ung thư cao.

Vì lợi nhuận, hiện nhiều cơ sở, hộ gia đình sản xuất ớt bột đã không tuân thủ quy trình sản xuất an toàn, tung ra thị trường những sản phẩm kém chất lượng, gây nguy hại đến sức khỏe người sử dụng.

Theo khảo sát của phóng viên tại các chợ đầu mối lớn của Hà Nội, loại gia vì này hầu hết ít được bảo quản và ghi rõ nguồn gốc xuất xứ.

Tại Chợ Long Biên, một số cửa hàng bảo quản, bày bán các sản phẩm ớt bột chủ yếu vẫn là trong các túi ni lông nhựa, quy trình bảo quản rất sơ sài.

Với điều kiện thời tiết có độ ẩm cao như tại các tỉnh miền Bắc Việt Nam, việc bảo quản sơ sài lại không có thiết bị sấy, chủ yếu phơi tự nhiên nên sản phẩm ớt bột rất dễ bị nấm mốc xâm nhập. Vì vậy, người tiêu dùng sử dụng ớt bột cũng luôn phải đối diện với nguy cơ về mất an toàn thưc phẩm rất cao.

Nhận thức về sự nguy hiểm của ớt bột nhiễm nấm mốc của người dân lẫn người sản xuất rất hạn chế. (Ảnh: LC)

Theo Phó Giáo sư-Tiến sĩ Nguyễn Duy Thịnh (Nguyên giảng viên Viện Công nghệ Sinh học và Thực phẩm, Đại học Bách khoa Hà Nội), thông thường thực phẩm được phơi khô dưới ánh mặt trời, nhiệt độ sẽ tiêu diệt nấm mốc và bào tử nấm nhưng sẽ không đảm bảo triệt để 100%. Bào tử nấm còn ẩn náu khi gặp thời tiết nóng ẩm sẽ hút ẩm sẽ sống lại, phát triển thành nấm mốc và sản sinh aflatoxin.

Tại Việt Nam, nhiều địa phương có độ ẩm cao, mưa nhiều, không có thiết bị sấy, chủ yếu phơi tự nhiên; bên cạnh đó điều kiện bảo quản ớt ở các chợ dân sinh không đảm bảo, vì vậy sản phẩm ớt bột thường bị nhiễm nấm mốc Aspergillus flavus, Aspergillus parasiticus, đây là nguyên nhân chính sinh ra độc tố Aflatoxin.

Cũng theo ông Thịnh, không chỉ ớt bột, ở những thực phẩm nhiều dầu, có thành phần protein cao như ngô, gạo, lạc, đỗ tương, ớt… đều dễ bị nấm mốc và xuất hiện độc tố aflatoxin.

Nguy cơ nhiễm độc tố gây ung thư cao

Tháng 5/2018, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã cho xét nghiệm 262 mẫu ớt bột, ớt khô nguyên liệu tại 5 tỉnh, thành phố.

Kết quả cho thấy, số mẫu vượt ngưỡng dư lượng Aflatoxin (một chất có thể gây ung thư) cho phép là 95 mẫu/262 mẫu, chiếm 36,25%. Trong đó, tại cơ sở sản xuất, kho bảo quản chiếm 30,7%; tại hộ kinh doanh trong chợ chiếm 48,6%; tại siêu thị chiếm 21,6%.

Cơ quan chức năng cũng đã tiến hành phạt 5 cơ sở vi phạm 110 triệu đồng đồng thời buộc thu hồi và tiêu hủy toàn bộ số hàng vi phạm còn tồn trên thị trường và chịu mọi kinh phí cho việc thu hồi và tiêu hủy hàng vi phạm.

Ngoài ra, thông báo cho ban quản lý các chợ tiến hành xử lý và đình chỉ kinh doanh những sản phẩm ớt bột có Aflatoxin vượt ngưỡng.

Theo các nhà khoa học, Aflatoxin B1 có thể gây một số triệu chứng độc đối với gan nếu ở hàm lượng rất cao (vài mg/kg). Còn về độc tính lâu dài, aflatoxin B1 là chất gây ung thư, được xếp vào nhóm có khả năng gây ung thư trên người. Nếu hàm lượng aflatoxin B1 trong thực phẩm vượt quá mức quy định và sử dụng thực phẩm trong thời gian dài, người sử dụng có nguy cơ mắc ung thư.

Độc tố rất nguy hiểm bởi khi ăn thực phẩm nhiễm lượng lớn Aflatoxin, không gây tử vong ngay mà sau một quá trình tích độc theo thời gian, ảnh hưởng đến rất nhiều các cơ quan, bộ phận khác nhau trong cơ thể, nhất là gan, lâu dần sẽ dẫn tới ung thư gan.

Việt Nam đang là một trong những nước có tỷ lệ ung thư cao trên thế giới.

Hiện nay, ớt bột là gia vị không được sử dụng thường xuyên vì vậy doanh nghiệp và cơ quan quản lý mới chỉ tập trung kiểm soát Rodamin B và vi khuẩn E. coli, chưa chú ý đến kiểm soát Aflatoxin trên ớt bột để cảnh báo, thông tin cho người dân.

Do đó, lơ là với những nhóm gia vị dễ gây nấm mốc có nguy cơ nhiễm Aflatoxin rất cao nên người dân cần hết sức cảnh giác khi sử dụng và bảo quản các loại gia vị thực phẩm loại này.

Bên cạnh đó, theo thông tin từ cơ quan chức năng, hiện các quy định về đảm bảo an toàn thực phẩm đối với ớt bột khá đầy đủ như: 

QCVN 8-1:2011/BYT đối với giới hạn ô nhiễm độc tố vi nấm trong thực phẩm quy định trên ớt: Aflatoxin B1 (5 µg), Aflatoxin  tổng số (10 µg).

Quy định về điều kiện bảo quản trong sản xuất, kinh doanh thực phẩm đã được quy định trong Luật An toàn thực phẩm (Mục c Khoản 2 Điều 10; Điều 20, Mục a Khoản 2 Điều 27).

Tiêu chuẩn Việt Nam TCVN 2080: 2007 - Ớt Chilli và ớt Capsicum, nguyên quả hoặc xay (dạng bột), trong đó quy định cụ thể về độ ẩm và bao gói đối với ớt nguyên quả và dạng bột.

Thông tư số 45/2016/TT-BNNPTNT quy định về kiểm tra cơ sở sản xuất, kinh doanh vật tư nông nghiệp và kiểm tra, chứng nhận cơ sở sản xuất kinh, kinh doanh nông lâm thủy sản đủ điều kiện an toàn thực phẩm, trong đó biểu mẫu kiểm tra cơ sở chế biến, kinh doanh, kho lạnh bảo quản thực phẩm, có quy định đánh giá, kiểm tra chỉ tiêu về bảo quản (áp dụng cho cả ớt bột khô).

Tuy nhiên, điều đáng báo động là các cơ sở chế biến, kinh doanh và hoạt động kiểm soát của cơ quan chức năng chưa thực hiện đầy đủ, chặt chẽ cũng như chưa tuân thủ đầy đủ các quy định pháp luật.

Bên cạnh đó, công tác tuyên truyền, hướng dẫn, nâng cao nhận thức cho cơ sở chế biến, bảo quản, kinh doanh chưa thường xuyên, kịp thời.