Mối duyên không thể cắt nghĩa Trịnh Công Sơn và Khánh Ly (P3)

Loạt bài kỷ niệm 11 năm ngày mất Trịnh Công Sơn:
> Chuyện tình Trịnh Công Sơn và em gái ruột của Diễm Xưa (P2)
> Trịnh Công Sơn: Mật ngọt trên môi, mật đắng trong đời (P1)

Nhắc tới nhạc Trịnh là người ta nghĩ tới Khánh Ly, nói tới Khánh Ly là đang nói tới nhạc Trịnh. Không chỉ như lời Khánh Ly nói, mà điều đó là sự thật: Khánh Ly và Trịnh Công Sơn là hình và bóng. Cộng đồng yêu nhạc Trịnh rất nhiều người chỉ nghe Khánh Ly mà không chấp nhận bất cứ giọng ca nào khác, như thể nhạc Trịnh chỉ là nhạc Trịnh khi nó được cất lên bởi giọng hát Khánh Ly.

Trịnh Công Sơn - Khánh Ly

Tình cờ và định mệnh

Khánh Ly tên thật là Nguyễn Thị Lệ Mai, sinh ngày 6 tháng 3 năm 1945 tại Hà Nội (thật lạ lùng, người yêu của Trịnh Công Sơn rất nhiều cô gái gốc Bắc), năm 1954 Lệ Mai theo mẹ vào miền Nam. Năm 1962, Khánh Ly tới Đà Lạt, lấy chồng và hát tại các phòng trà ở đó. Trong một lần đi thăm Đà Lạt năm 1964, trịnh Công Sơn khi ấy vẫn là một nhạc sĩ vô danh gặp Khánh Ly, ông mời Khánh Ly về Sài Gòn biểu diễn nhưng cô không muốn rời thành phố sương mù. Năm 1967, một sự tình cờ định mệnh khiến họ gặp lại nhau tại Sài Gòn, Khánh Ly và Trịnh Công Sơn bắt đầu kết hợp trong âm nhạc từ đó.

Ban đầu, họ có những buổi biểu diễn ở Quán Văn - một bãi đất rộng sau trường Đại học Văn khoa Sài Gòn. Sau đó họ tiếp tục trình diễn khắp nơi, nhất là trong các sân cỏ của trường đại học, chỉ trong một thời gian ngắn mà Khánh Ly bỗng chốc nổi danh, cô thường được gọi với tên “Nữ hoàng chân đất”. Khánh Ly đã theo Trịnh Công Sơn, tập và biểu diễn nhiều ca khúc mà Trịnh mới viết. Suốt mười năm đầu của sự nghiệp, Khánh Ly đều nhờ cậy vào Trịnh Công Sơn, chính vì thế, Khánh Ly đã từng nói trong một album thu âm sau này: “Ông là hình, tôi là bóng”.

Giai đoạn 1962- 1975, Khánh Ly thu âm nhiều băng đĩa hát nhạc Trịnh trong đó có “Sơn ca 7”. Một hội quán (Hội quán Cây Tre, 2bis Đinh Tiên Hoàng) được mở ra là nơi gặp gỡ của các văn nghệ sĩ, sinh viên và những người yêu tiếng hát Khánh Ly.

Trịnh Công Sơn - Khánh Ly biểu diễn ở Quán Văn

Trịnh Công Sơn nói về mối duyên gặp gỡ Khánh Ly trong cuộc đời: "Gặp Khánh Ly là một may mắn tình cờ, không phải riêng cho tôi mà còn cho cả Khánh Ly… Tôi đã mời Khánh Ly hát và rõ ràng giọng hát của Khánh Ly rất hợp với những bài hát của tôi. Lúc đó Khánh Ly chỉ hát nhạc của tôi mà không hát nhạc người khác nữa. Đó cũng là lý do cho phép tôi tập trung viết cho giọng hát đó, và từ đó Khánh Ly không thể tách rời những bài hát của tôi, cũng như những bài hát của tôi không thể thiếu Khánh Ly".

Chia ngọt sẻ bùi

Khánh Ly và Trịnh Công Sơn gắn bó với nhau trong từng nốt nhạc người nhạc sĩ viết, từng âm giai người ca sĩ hát ra, và cả sự gắn bó trong cuộc sống. Trịnh Công Sơn coi mối quan hệ với Khánh Ly là trên mức tình bạn: “Tôi và Khánh Ly chỉ là hai người bạn. Thương nhau vô cùng, trên tình bạn. Trong lòng Khánh Ly ngày trước có nhiều điều chưa nói được. Không nói được thì đành thôi vậy. Đời sống không đơn giản. Nếu cần một phút nói rất thật thì tôi nói rằng: Khánh Ly và tôi là hai người bạn lãng đãng trong cuộc đời mà rất thương yêu nhau”.

Họ cùng đi qua tuổi trẻ hát ca, từng chia ngọt sẻ bùi với nhau

Cũng có khi, Trịnh ví mối quan hệ của họ như anh em: “Tôi có những người em gái cũng vậy. Yêu thương tôi hơn yêu chồng”. Ông cũng kể từng chia sẻ miếng cơm manh áo với Khánh Ly, và mối quan hệ của họ không giống những tình yêu khác: “Mỗi người có đời sống riêng. Khánh Ly cũng vậy. Nhưng nhớ thương nhau vì sự đùm bọc lẫn nhau nâng nhau lên với một tình cảm phúc hậu, mà không mưu toan, thì hiếm. Chúng tôi đã có một thời chia sẻ cho nhau từng miếng ăn thức uống. Từ đó, nảy sinh một thứ tình yêu không giống những tình yêu khác”.

Nói với nhau bằng bốn con mắt

Năm 1975, Khánh Ly rời Việt Nam sang Mỹ, khi đó có tin đồn Khánh Ly khi vượt biển đã bị chết, xác trôi dạt vào bờ. Trịnh Công Sơn ở lại Việt Nam nghe tin đồn mà choáng váng một thời gian. Nhà thơ Lâm Thị Mỹ Dạ kể lại một lần tới thăm Trịnh Công Sơn trong giai đoạn đó: “Năm 1976… Tôi bước vào nhà cất tiếng gọi. Không ai trả lời. Tôi ngập ngừng đi tiếp vào phía trong - chỗ làm việc của anh. Anh Sơn đang ngồi trên tay cầm cây bút xạ, mũi vẫn còn hướng xuống mặt bàn, khuôn mặt thảng thốt như đang chìm vào một thế giới xa xăm. Trời ơi hai chữ “Khánh Ly, Khánh Ly” được viết đầy cả tấm giấy to kín mặt bàn. Có lẽ anh Sơn đã viết rất lâu nên nó mới nhiều đến thế… Nếu tôi không đến thăm anh… thì trên mặt bàn ấy đã chồng chéo không biết bao nhiêu lớp tên Khánh Ly. Và chắc cây bút xạ của anh đã cạn khô hết mực. Tôi có cảm giác dòng máu từ trái tim anh đổ ra để viết tên cô, Khánh Ly, Khánh Ly, Khánh Ly”.

Năm 1992, sau 17 năm xa cách, Trịnh Công Sơn và Khánh Ly gặp lại nhau tại Pháp. Khánh Ly đã kể lại cuộc gặp gỡ đó còn hơn cả cuộc gặp của Ngưu Lang và Chức Nữ: “Chúng tôi ôm choàng lấy nhau và đến lúc này tôi mới cảm nhận rằng chúng tôi thực sự có nhau. Không phải trong một giấc mơ kéo dài 17 năm… Hình như chưa bao giờ chúng tôi nói với nhau nhiều dù ở bất cứ một đề tài, một lĩnh vực nào. Hình như chúng tôi có cách nói mà chỉ hai chúng tôi hiểu được. Một cách nói ở bốn con mắt im lặng… Tất cả những điều cần nói, chính là những điều không bao giờ nói ra bằng lời”. Phải chăng, những điều cần nói ấy chính là tình yêu thời tuổi trẻ cùng dâng hiến cho nghệ thuật mà cả hai đều giữ kín, không nói thành lời?

Khánh Ly hiện tại

Khánh Ly cũng nói về nỗi nhớ nhung của họ khi không gặp nhau, và khẳng định thời tuổi trẻ gắn bó: “Ngày đó… ngày đó chúng tôi còn trẻ và rất gắn bó. Có ai trong chúng tôi nghĩ rằng có một ngày nào đó lại phải thương nhớ nhau từng phút giây. Tuy vậy, bằng cách nào đó, chúng tôi vẫn ở trong trí tưởng tượng của mỗi người, như ngày đầu ngồi với nhau, vào đời nhau bằng những bản tình ca. Hồn xa rồi, người ta còn có thể sống được không? Trái tim ngưng đập rồi, người ta có thể nào không chết? Chúng tôi đã đến với nhau một lần. Chỉ một lần nhưng xin đủ cho một đời…”.

Trịnh Công Sơn luôn nói về mối quan hệ của họ như hai người bạn, với tình yêu thương trên cả tình bạn, còn Khánh Ly cũng chỉ xin giữ những kỉ niệm riêng cho mình. Dù thế nào đi nữa Trịnh Công Sơn - Khánh Ly đã đi qua cuộc đời nhau, gắn bó thời tuổi trẻ với nhau, cùng nhau để lại những bản tình ca đẹp cho đời.

* Còn tiếp...