Hình thức kiểm tra trắc nghiệm đối với các môn học ở trường phổ thông nếu được đầu tư chỉn chu, nghiêm túc của cả thầy và trò sẽ có nhiều ưu điểm.
Tuy nhiên, từ những chứng kiến của thực tế, chúng tôi cảm nhận thấy việc duy trì kiểm tra bằng hình thức trắc nghiệm hoặc tỉ lệ điểm trắc nghiệm quá nhiều mà không có sự chỉ đạo khoa học, đầu tư nghiêm túc của người thầy thì nó sẽ bộc lộ nhiều hạn chế.
Việc đánh giá chất lượng học tập của học trò rất khó chính xác mà tạo ra sự ỷ lại của học trò khi chuẩn bị để kiểm tra.
 |
| Lớp học đông, kiểm tra bằng hình thức trắc nghiệm rất khó quản lý (Ảnh minh họa: vov.vn) |
Các môn học ở trường phổ thông hiện nay chỉ còn môn Ngữ văn là duy trì hình thức tự luận hoàn toàn, hoặc có kết hợp thêm vài câu trắc nghiệm trong các bài kiểm tra thường xuyên, định kỳ và học kỳ.
Các môn còn lại thì kiểm tra bằng hình thức kết hợp giữa tự luận với trắc nghiệm hoặc trắc nghiệm hoàn toàn.
Tuy nhiên, với cơ sở vật chất, sĩ số lớp học đông, cùng với sự sự chỉ đạo của các Hội đồng bộ môn chưa khoa học dẫn đến tình trạng trong lớp, trong phòng kiểm tra chỉ cần vài em làm được là tất cả làm được.
Dù kiểm tra học kỳ có tới 2 giám thị thì việc các em nhìn bài nhau cũng khó có thể kiểm soát hết được.
Nếu như hình thức thi trắc nghiệm của kỳ thi Trung học phổ thông quốc gia có tới 24 mã đề khác nhau, học sinh trong phòng thi sẽ không có cơ hội trao đổi hay nhìn bài của nhau được.
Nhưng, đối với các kỳ kiểm tra của nhà trường phổ thông thì việc đầu tư cho một bài kiểm tra bằng nhiều mã đề khác nhau là chưa thể làm được.
Vì vậy, đa phần đề của trường hiện nay, nhất là đối với cấp Trung học cơ sở chỉ có 1 đề bài duy nhất nên nảy sinh nhiều bất cập.
 Thi trắc nghiệm khách quan có phải là một cuộc cách mạng trong đánh giá? |
Những trường có sĩ số đông, không thể bố trí mỗi học sinh ngồi 1 bàn, trong phòng lại bố trí nhiều bàn sát nhau nên việc học sinh kiểm tra nhìn bài của nhau rất đơn giản và khá phổ biến.
Trong khí đó, nhiều môn học học có tỉ lệ điểm trắc nghiệm nhiều hơn điểm tự luận thì gian lận càng lớn. Có môn học hiện nay được cơ cấu đến 5 điểm trắc nghiệm, thậm chí có môn đến 6/10 điểm là câu hỏi trắc nghiệm càng tạo cho học sinh thích thú.
Nhất là nhiều môn kiểm tra mỗi câu trắc nghiệm không phải là 0,25 điểm như chúng ta vẫn thường thấy mà có nhiều môn, mỗi câu đúng đến 0,5 điểm.
Vì vậy, học sinh mà ngồi bạn học khá giỏi chỉ cần nhìn và khoanh 12 vòng tròn và nếu đúng cả là các em có 6 điểm ngon lành. Việc làm này chỉ mất 1-2 phút và rất đơn giản. Vì thế, một số học sinh cũng không cần học bài nhưng kiếm điểm trung bình, trên trung bình rất đơn giản.
Dù trong phòng có 1 giám thị ngồi trên, 1 giám thị ngồi dưới nhưng học sinh mà có ý giúp đỡ, nương nhờ nhau thì việc ngồi chung 1 bàn các em chỉ cần "liếc" vài lần là hoàn thành phần trắc nghiệm dù trong đầu không cần một chữ nào.
Học sinh ngồi bàn khác cũng rất dễ, em ngồi trước chỉ cần giả vờ nâng bài kiểm tra lên dò bài thì em ngồi sau nhanh chóng chép vào.
Nhiều khi giáo viên phát hiện, yêu cầu học sinh nào làm xong bỏ bài kiểm tra vào hộc bàn thì các em để chìa ra một chút, các em phía sau vẫn dễ dàng nhìn bài.
Giáo viên có phát hiện thì học sinh cũng đã khoanh xong. Hơn nữa, chẳng lẽ học sinh để bài vào hộc bàn mà giáo viên vẫn nhắc nhở hay sao.
Nhiều em học sinh các lớp lớn có muôn phương ngàn kế để cho nhau nhìn bài trong giờ kiểm tra.
Chính vì hình thức kiểm tra là vậy, tổ chức xem kiểm tra là vậy nên dù kiểm tra học kỳ thì các môn có trắc nghiệm là thường điểm rất cao, ít em bị điểm dưới trung bình.
Thậm chí nhiều em được điểm giỏi vì đúng hoàn toàn trắc nghiệm, nhìn thêm vài ý phần tự luận là mãn nguyện với bài kiểm tra của mình.
Giáo viên xem kiểm tra học kỳ, dù biết là học sinh gian lận nhưng không thể nào có giải pháp tối ưu bởi đa phần các trường thường có sĩ số đông, phòng học thì ít nên khi kiểm tra không thể xếp mỗi em 1 bàn.
Chỉ có những trường mới xây dựng, trường lớn, hoặc đối với các em học sinh cuối cấp thì nhà trường mới xếp được 24 em/ phòng. Vì vậy, tình trạng gian lận trong kiểm tra rất hay xảy ra.
Bàn ghế kê sát nhau, mỗi phòng có đến hơn 30 học trò thì thầy cô kèm được góc này, góc khác lại trao đổi và cho nhau nhìn bài.
Vì vậy, chất lượng giảng dạy "tự nhiên cao" cũng là điều dễ hiểu. Cuối năm học tìm một học sinh trung bình khó hơn 1 em học sinh khá giỏi cũng vì thế mà ra.
