Ngày 22/9, một thành viên mạng có tên Giáo Hoàng bất ngờ chia sẻ bài viết với tiêu đề "Tản mạn xung quanh Xách ba lô lên và đi" đã nhanh chóng thu hút sự quan tâm từ phía cộng động mạng. Bài viết dựa trên cái nhìn của cá nhân tác giả, nhưng với những phân tích sâu sắc, lập luận chặt chẽ, bài viết nhận được sự đồng tình của nhiều độc giả.
Mở đầu bài viết, tác giả khẳng định: "Tuy có làm công việc dính líu đến ngành du lịch nhưng bản thân người viết không thích đi du lịch, đặc biệt là đi du lịch bụi. Đó không phải là giấc mơ của người viết nên hoàn toàn không có chuyện ghen ăn tức ở gì ở đây".
Theo đó, tác giả cũng thẳng thắn thừa nhận: "Người viết chưa đọc toàn bộ “tác phẩm”, tuy nhiên đã đọc rất nhiều dẫn chứng, trích đoạn, ý kiến phân tích, dữ liệu được công bố trên mạng mà mọi người đã đưa ra, đã chất vấn. Những thông tin thu được đủ nhiều và đủ toàn diện để giúp đánh giá được vấn đề.
Báo Giáo dục Việt Nam trích đăng bài viết của thành viên mạng này để độc giả có cái nhìn nhiều chiều về tác phẩm đang gây nhiều tranh cãi Xách ba lô lên và đi của tác giả trẻ Huyền Chíp .
"Nhìn nhận ở góc độ tích cực:
Chuyến đi 25 nước là có thật không?
Không rõ con số 25 nước là có chính xác không vì điều này còn phụ thuộc vào dấu xuất nhập cảnh trên hộ chiếu, tuy nhiên chỉ cần xem các ảnh chụp là đủ biết Huyền Chip có đi lên tới hàng chục nước thật. Mặc dù trên thực tế có thể tới một nước rồi xuất cảnh luôn trong ngày và vẫn tính là một nước, nhưng chi tiết này không quan trọng lắm.
 |
| Tác giả Huyền Chip của tập sách Xách ba lô lên và đi |
Huyền Chip có giỏi không?
Có thể khẳng định ngay Huyền Chip rất giỏi, chỉ cần đi 10 nước cũng là một việc đáng khâm phục đối với một cô gái ở tuổi của em. Việc ra được một cuốn sách cũng là rất giỏi vì phải thuyết phục được nhà xuất bản, dù rằng ngày nay việc xuất bản một quyển sách cũng không phải là khó khăn gì cho lắm.
Thực ra, Huyền Chip đã nổi tiếng từ thời Yahoo 360, chủ yếu trong giới công nghệ thông tin. Năm 2012, em đã được mời làm diễn giả trong TEDxYouth@Hanoi, như vậy hẳn là cũng phải như thế nào thì mới được mời lên diễn thuyết như vậy (mặc dù khả năng thể hiện tại đó như thế nào, tức là performance, lại là một phạm trù khác).
“Xách ba lô lên và đi” có gì đặc biệt?
Điểm hấp dẫn của quyển sách là ở chỗ tư tưởng “xách ba lô lên và đi”, khuyến khích, thúc giục các bạn trẻ lên đường khám phá thế giới của một cô gái trẻ, và việc đi rất dễ chỉ cần khởi đầu là 700 đô la, sau đó vừa đi vừa xin ở nhờ, kiếm việc làm là ổn thỏa.
Điểm đặc biệt nhất là ở chỗ, sách cho thấy một tấm gương dám nghĩ dám làm, đi chỉ với số tiền ít, kiếm được việc dễ dàng, tự thân vận động không có tài trợ…để truyền cảm hứng cho những bạn trẻ khác.
Mặt tích cực của quyển sách là gì?
Với tư tưởng “đi một ngày đàng học một sàng khôn”, sách khuyến khích các bạn trẻ xê dịch để trải nghiệm và học hỏi, hẳn là hướng tới những bạn tương đối trì trệ, không thoát ra khỏi cái sự đùm bọc bảo vệ của gia đình, để dấn thân ra khám phá thế giới. Đây là một ý tích cực cần ghi nhận. Những thông tin chi tiết trong sách cũng thú vị, ít nhiều mua vui được vài trống canh với những người ưa du lịch bụi.
Thấy gì qua một số tình tiết - Vấn đề là rất vấn đề!
Thực sự, cho đến giờ thì sự việc này là quá lớn với nhiều tình tiết khác nhau, nó giống như một bức tranh khảm (mosaic) gồm vô vàn những mảnh ghép. Một số chi tiết có người đã phân tích, một số còn đang tranh cãi vì chưa rõ ràng. Người viết chỉ tập trung vào một số vấn đề chính.
Cách thức trả lời và cách phản ứng bộc lộ sự thật cần được che giấu
Không chỉ câu trả lời mới chứa đựng thông tin, mà cách thức trả lời cũng cũng có thể bộc lộ nội dung trả lời thực sự, dù không có ngôn từ nào trực tiếp được nói ra.
Thử hình dung thế này, bạn có hẹn với một người bạn tại một quán cà phê, bạn đã ngồi lù lù ra đó rồi mà chưa thấy người bạn tới. Bạn liền nhấc điện thoại di động gọi cho người bạn, hàm ý “Đang ở đâu rồi đấy?”. Người bạn thấy bạn gọi thì biết bạn giục là nhanh lên, liền từ chối cuộc gọi. Bạn hiểu là, “đang trên đường đến rồi”. Không có một đoạn hội thoại nào được đưa ra, nhưng thông điệp đã được chuyển tải và ai cũng hiểu.
 |
| (Xem thêm các bài viết về những nghi vấn xung quanh tập sách Xách ba lô lên và đi) |
Để thấy rằng cụ thể trong câu chuyện quyển sách này, đặc biệt là cách thức trả lời của Huyền Chip tự thân chúng đã bộ lộ sự thật. Tuyên bố rằng sẽ giải đáp thắc mắc, nhưng trong buổi họp báo lại không trả lời đầy đủ, quanh co lấp liếm và nói rằng “tôi không có trách nhiệm trả lời anh” thì mới đủ thấy nói và làm nó khác nhau như thế nào.
Tại sao phải xóa nội dung trong web?
Một số bằng chứng quan trọng về việc Huyền Chip lên kế hoạch cho hành trình của mình với tổng chi phí 25.000USD đồng thời lên kế hoạch xin tài trợ đã bị xóa đi trên blog. Sau đó có người đã tìm bản lưu trên mạng và lục ra được.
 |
| Xem thêm các bài viết về những nghi vấn xung quanh tập sách Xách ba lô lên và đi) |
Tại sao lại phải xóa đi? Trong cuộc họp báo tại Tp. Hồ Chí Minh, Huyền Chip trả lời rằng “bị mất host, cảm ơn các bạn đã lấy lại hộ”.
Thật khó tin là một người nổi tiếng trong giới IT, tài năng giỏi giang đến mức được một số anh chị lão làng nể phục lại có thể gà mờ về IT như vậy trong khi blog là một công cụ vô cùng quan trọng của cô và Wordpress có plugin tự động backup.
Tại sao lại phải xóa đi? Rất đơn giản, vì nếu để lại thì tinh thần “tự mình xách ba lô lên và đi mà không cần chuẩn bị gì” là hoàn toàn vô giá trị.
Chi tiết gãy ống đồng
Ở một đoạn trong sách mà mọi người đã chỉ ra, Huyền Chip bị xe máy phóng với vận tốc 100km/h và bị gãy ống đồng, và chỉ 3 tuần sau thì cô lại leo núi được. Khi được hỏi trong cuộc họp báo, lúc đầu Huyền Chip hoàn toàn không nhớ được chi tiết này, nhưng sau đó cô lại bảo là mỗi người có cơ chế lành lặn khác nhau.
Trước hết, tại sao là 100km/h? Có ai đo đếm được tốc độ không mà chắc như đinh đóng cột như vậy, nhất là với chính người bị tai nạn? Bạn có biết khi xe máy phóng với vận tốc 60km/h là đã nhanh đến mức nào không, trong khi đây là 100km/h? Riêng việc đặt ra một con số mang tính biểu tượng như vậy đã cho thấy đây là chi tiết thêm mắm dặm muối cho cuốn sách thêm phần mùi mẫn.
Nhưng vấn đề quan trọng nhất, là Huyền Chip phủ nhận sự tồn tại của chi tiết này. Gãy ống đồng là một tai nạn hết sức nặng, đòi hỏi phải được điều trị kỹ càng và giữ gìn trong một thời gian dài. Liệu bạn có thể quên một tai nạn ghê gớm như thế trong cuộc đời hay không? Không nhớ nổi điều mình đã trải nghiệm, đã viết thì chỉ có một khả năng: đó không phải là thứ em đã trải nghiệm, và đó là do người khác viết vào hộ mà em cũng không hề để ý đến sự tồn tại của nó hoặc gật đầu cho qua. Vậy thì, trong cuốn sách còn những đoạn nào bị nói vống lên sai khác với sự thật và những trải nghiệm thật nữa?
Tại sao lại không cho xem hộ chiếu?
Tại buổi họp báo, Huyền Chip nhờ GS Nguyễn Lân Dũng giơ cuốn hộ chiếu ở khoảng cách xa lắc xa lơ không ai thấy được. Sau đó có nhà báo lên muốn chụp thì Huyền Chip không cho phép vì sợ “bị làm giả”. Ô hay, họp báo xong lại cản trở truy cập thông tin thì còn nói làm gì, đùa trẻ con chắc?
Trong các chuyện trinh thám, thì để điều tra thì người ta cần xác định hay điều quan trọng: động cơ của đối tượng và các mốc thời gian. Trong trường hợp này ta có thể làm tương tự. Nếu tất cả là sự thật, thì việc cho kiểm chứng hộ chiếu chẳng khó khăn gì, lập tức mọi việc được sáng tỏ. Vậy tại sao Huyền Chip không cho ai xem... Câu trả lời là: Nếu để lộ ra, thì cực kỳ là bất lợi cho Huyền Chip.
 |
| Bức ảnh Huyền Chíp ghi lại trong chuyến đi tại Châu Phi của mình. Xem thêm các bài viết về những nghi vấn xung quanh tập sách Xách ba lô lên và đi) |
Như mọi người đều biết, mỗi khi xuất nhập cảnh vào một nước thì trên hộ chiếu sẽ có dấu nhập cảnh, dấu xuất cảnh với ngày tháng, và visa (nếu có). Nếu hộ chiếu được trưng ra, ít nhất một trong số các khả năng sau sẽ có khả năng là có thực:
Hộ chiếu thiếu một vài cặp dấu xuất - nhập cảnh nào đó: tiếng là 25 nước, nhưng lại bị thiếu bằng chứng cho việc xuất - nhập cảnh của một vài nước nào đó mà Huyền Chip “không thể giải thích được”. Tại làm sao thì bạn tự suy luận.
Sự gián đoạn trong dòng thời gian: sau khi đi một số nước trong số 25 nước, thì xuất hiện dấu nhập cảnh vào VN, rồi xuất cảnh, rồi tiếp theo có một số dấu của một số nước khác. Do quy luật khắc nghiệt của vật lý, mỗi người đều gắn vào một dòng thời gian của riêng mình, trừ phi người đó có máy thời gian, máy dịch chuyển tức thời hay có một người chị em song sinh giống nhau như tạc để có thể có những hoạt động “phi thường” mà không ai lý giải nổi. Nếu chuyến đi là không liền mạch, mà có đoạn về Việt Nam sạc pin, nạp đạn thì nó không còn ý nghĩa đáng nể phục - “xuất phát với 700$ rồi tự đi tự kiếm tiền để chi trả”.
Lộ tẩy (một số) vấn đề nhạy cảm khác: việc tiết lộ đầy đủ số lần ra vào, khoảng thời gian lưu trú tại mỗi nước sẽ giúp người đọc dựng lên thành một dòng thời gian của Huyền Chip, từ đó ghép nối và khớp vào dòng thời gian trong cuốn sách. Khi này điều tệ hại có thể xảy ra: lộ ra việc có thể Huyền Chip không có visa hoặc visa quá hạn hoặc không được phép vào một nước, nhưng nhờ có sự tác động của một bên thứ ba mà em vẫn đi lại được dễ dàng. Một ông bụt hiện ra thật đúng lúc!
Lời kết
Sự thực như thế nào, chỉ có Huyền Chip mới rõ. Khi em không nói rõ ràng ra mọi việc thì tất cả chỉ biết vậy. Còn lại mỗi người chúng ta tự có cách suy luận của riêng mình.
Là một người từng hoạt động trong lĩnh vực công nghệ thông tin, Huyền Chip lấy biệt danh Chip Pro 2.0 cho blog của mình với hàm ý mình như một phần mềm bản professional với phiên bản 2.0. Tuy nhiên, với một sản phẩm lỗi như thế này, thực sự chỉ có thể coi em là Chip Beta 2.0, và còn xa mới tới được bản chuyên nghiệp.
Có thể Huyền Chip tranh thủ được một vạn độc giả tuổi teen mộng mơ để mua sách của mình. Nhưng con số đó sẽ chẳng là gì so với hàng triệu con người trưởng thành biết suy nghĩ khác.
Đi để lấy trải nghiệm để ấm vào thân mình, đã bao nhiêu người làm điều đó mà chẳng viết sách. Còn đi để lấy thành tích về viết sách, tự mô tả mình như một nữ siêu nhân đầy may mắn để hợp thức hóa sự nổi tiếng của bản thân một cách chính thống bằng một quyển sách (ngoài chuyện nổi tiếng lâu nay ở trên mạng), thì điều đó không hay chút nào.
Người viết không phải “một ai đó nổi tiếng” (như ai đó ở trên bìa sách) để có quyền khuyên bảo Huyền Chip. Nhưng quay đầu là bờ, giá như em có thể giảm bớt sự hiếu thắng, giảm bớt cái tôi cá nhân, và chiến thắng được “họ” để lên FaceBook nói một lần cho rõ ràng mọi việc. Giá như tác phẩm của em thực sự tốt đẹp hơn…".
(Bài viết trên thể hiện quan điểm của cá nhân tác giả, mời độc giả gửi ý kiến phản hồi vào email: toasoan@giaoduc.net.vn)
Liễu Phạm - Tư liệu Giáo Hoàng
