Hai kỳ họp trong năm, gần 60 ngày Quốc hội bàn chuyện quốc tế dân sinh. Trong khi hành lang nghị trường nóng từ những chuyện bê bối của Vinalines đến tình hình kinh tế suy thoái, thì ở giữa nghị trường là nhiều hơn nữa những câu chuyện về niềm chắc ẩn..
Khắc khoải cùng nỗi ám ảnh
Nỗi ám ảnh về hàng trăm tỷ đồng, hàng nghìn tỷ đồng của Nhà nước bị một số tập đoàn kinh tế nhà nước 'cuỗm' đi như không càng khiến cho niềm trắn ẩn của đại biểu Quốc hội với người dân trở nên thiêu đốt hơn. Kỳ họp thứ 3, tháng 5/2012, nhắc đến Vinalines, Bí thư Đà Nẵng Nguyễn Bá Thanh “xót hết cả ruột khi hàng nghìn tỷ đồng sông đổ biển” và ông càng thấy xót ruột hơn bao giờ hết khi so sánh “70.000” hộ gia đình chính sách, hỗ trợ chẳng được bao nhiêu tiền mà cứ đưa lên đưa xuống, chưa quyết định được”.
 |
| Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng |
Dẫn lại 4 câu vè đang lưu truyền trong nhân gian: “Sáng ra đường thì lo ngập lụt/ Trưa đang chạy thì lại cháy xe/ Chiều buông xuống dịch bệnh đổ vây/ Đêm thảng thốt sắp tăng rồi phí”…Đại biểu Võ Thị Dung (Tp.HCM) ca thán “nghe dân nói mà đau. Tình hình kinh tế khó khắn, đời sống vật chất của dân khổ rồi, tinh thần lại phải đối mặt với bao nhiêu bức xúc, bất an và lo âu”.
Nỗi niềm trắc ẩn của địa biểu đối với người dân, giờ đây không chỉ thể hiện qua các buổi thảo luận kinh tế xã hội luôn chỉ chiếm quãng thời lượng rất khiêm tốn trong mỗi kỳ họp, mà còn trong cả các phiên thảo luận về dự án Luật, vốn luôn được xem là khô cứng.
Tại nhiều năm trước, có những phiên chỉ lèo tèo vài ba người phát biểu và Quốc hội đã phải nghỉ giờ vì không còn ai có ý. Nhưng năm 2012 thì không còn như vậy.
19 năm là công nhân, đại biểu tình Hưng Yên, bà Cù Thị Hậu đã có những phân tích đến nao lòng về tình cảnh bị “vắt chanh bỏ vỏ” của người lao động khi Quốc hội thảo luận về Dự án Bộ luật Lao động “360 ngày trong năm, công nhân chỉ được nghỉ có 7 ngày thứ bảy hoặc chủ nhật, thì nghỉ ngơi được lúc nào.
Bị khai thác triệt để về sức lao động và khi đã cạn kiệt sức mình vì làm nhiều, người sử dụng lao động sẽ sa thải họ và lại tuyển lao động mới. Sau khi bị sa thải, sức khỏe không đáp ứng để tìm công việc mới, họ chỉ còn cách về nông thôn nhưng không còn ruộng nữa, không còn cách nào khác để chăm lo cho con cái học hành…Cuộc sống khó khăn quá nên đành phải chấp nhận cách ứng xử nghiệt ngã đó.
Đến từ chốn pháp đình, Phó Chánh án tòa án nhân dân tối cao, đại biểu Quốc hội tỉnh An Giang Trần Văn Độ kể chuyện trong một lần tiếp xúc cử tri, ông từng được nghe người nghèo kể về gia cảnh nhà 5 người có 1 cái xe máy, một người vi phạm bị giữ xe 3, 4 tháng thì cả 5 người không có phương tiện đi lại.
 |
| Quốc hội khóa XIII kỳ họp lần thứ tư |
Một gia đình khác góp nhặt mua được 1 xe tải hoạt động janfh nghề vận tải để kiếm sông, nhưng khi lỡ bị vi phạm, bị giữ phương tiện của gia đình mấy tháng thì mấy tháng đó gia đình không có công ăn việc làm, thu nhập cũng không…khi cho ý kiến về Luật Xử lý vi phạm hành chính.
Vị Phó Chánh án ngậm ngùi nhận định, không ai không muốn vi phạm giảm , nhưng làm luật thế nào cũng nên nghĩ cho người nghèo. “Bình quân thu nhập đầu người là 2 triệu đồng/tháng mà chúng ta xử phạt hành chính đến 1 tỷ đồng thì quá cao. Dân sẽ lấy tiền đâu ra để nộp phạt”.
Tiếng dân đã được lắng nghe
Năm 2012 cũng là một năm mà Quốc hội đã quyết được nhiều vấn đề hơn cho dân, nói được nhiều hơn nữa tiếng lòng của dân. Chẳng hạn về thời hạn sửa đổi Luật Đất đai. Mặc dù Chính phủ đề nghị lùi sửa đổi Luật đất đai sang kỳ họp thứ 5 (tháng 5/2013) nhưng Quốc hội đã quyết không lùi. Cuối cùng, Luật Đất đai (sửa đổi) được trình bày cho ý kiến tại Kỳ họp thứ 4 vào cuối năm 2012 và để kịp thông qua vào giữa năm 2013.
Chính phủ muốn lùi sửa Luật đất đai vì mong muốn dự án Luật này sau khu được sửa đổi đảm bảo chất lượng và cũng vì một số nội dung quan trọng của dự án Luật như chế độ sở hữu, hình thức sở hữu lại liên quan chặt chẽ đến các quy định của Hiến pháp và kết quả tổng kết Nghị Quyết Trung ương 7 khóa IX về chính sách đất đai…
Tuy nhiên, nhiều đại biểu Quốc hội đều bày tỏ sự không nhất trí và cho rằng, Quốc hội cần gấp rút sửa đổi vì đất đai là vấn đề hết sức bức xúc, được nhân dân trông đợi từng ngày, từng giờ, lùi thời gian là không đáp ứng được nhu cầu thực tiễn.
Cùng lúc đó, lý do lùi việc cho ý kiến luật đất đai vì sửa Hiến pháp là chưa thuyết phục bởi chờ khi sửa xong Hiến pháp thì đến năm 2015, Luật đất đai sửa đổi mới có hiệu lục, tình hình đất đai càng thêm phức tạp, mà càng phức tạp thì càng khổ dân. Luật Đất đai hiện đang được gấp rút sửa đổi và dự kiến sẽ đưa ra xin ý kiến nhân dân.
Việc sửa đổi Hiến pháp năm 1992 cũng đang được trưng cầu ý kiến nhân dân. Phát động đợt lấy ý kiến nhân dân này, Quốc hội đã tổ chức một hội nghị trực tuyến với sự tham dự của 5 ủy viên Bộ Chính trị và hàng loạt các lãnh đạo chủ chốt của các địa phương để phổ biến tới tất cả các tỉnh, thành trên cả nước.
Chủ trì Hội nghị, Chủ tịch QH Nguyễn Sinh Hùng nhấn mạnh: “Xuất phát từ tư tưởng mọi quyền lực nhà nước thuộc về nhân dân, Hiến pháp phải phản ánh được đầy đủ ý chí, nguyện vọng quả nhân dân. Vì vậy, phải tạo điều kiện để mọi người dân thể hiện quan điểm, chính kiến với toàn Hiến pháp cũng như từng điều khoản. Nhân dân có vai trò quan trọng trong việc xây dựng và sửa đổi Hiến Pháp”.
Hay tại Kỳ hợp thứ 4, tháng 11/2012, có lẽ hàng chục triệu người dân nếu chứng kiến, đều cảm thấy xúc động khi đại biểu Dương Trung Quốc đã hỏi Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng một câu mà trước nay, chưa từng đại biểu Quốc hội nào “dám”hỏi”:
“Trước kỳ họp, toàn dân đều được chứng kiến các nhà lãnh đạo cao nhất của Đảng, trong đó có Thủ tướng chỉ xin lỗi về trách nhiệm chính trị liên quan đến một số tập đoàn Nhà nước mà thôi, khiến người dân tự đặt câu hỏi, dường như Thủ tướng xem nhẹ trước dân hơn trước Đảng?”.
Thủ tướng đã thể hiện sự hết sức đề cao vai trò của nhân dân, khi dẫn lại lời dạy của Bác “quyền hành là ở dân, mọi lực lượng là ở dân, mọi lợi ích là ở dân”. Thủ tướng cho hay: “Chính phủ đang chỉ đạo nâng cao, đề cao trách nhiệm, đạo đức của đội ngủ cán bộ công chức, các cơ quan đơn vị trong thực thi chức trách nhiệm vụ trước nhân dân, làm sao bộ máy hành chính của chúng ta hết lòng hết sức phục vụ nhân dân".
Về một lời hứa “Không nhầm vai”
“Dù sao, khi còn ở Chính phủ, tôi cũng chỉ là ở vị trí của người giúp việc, sang Quốc hội, sẽ không nhầm vai”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng dí dỏm nói tại cuộc họp báo đầu tiên của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIII.
Chủ tịch Quốc hội nói như vậy bởi nhiều người khi đó có bày tỏ sự e ngại nếu ông “nhầm vai” thì sẽ làm “nguội” hoạt động của quốc hội, vốn đã thiếu mạnh mẽ trong nhiều năm qua và mới chỉ được “tiếp lửa” trở lại tại một vài kỳ họp áp chót của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII bởi hai sự kiện: bác Dự án đường cao tốc Bắc Nam và truy vấn quyết liệt Chính phủ về trách nhiệm để đổ vỡ tại Tập đoàn Vinashin.
Chủ tịch Quốc hội đã được thực hiện đúng lời hứa của mình, bằng cả lời nói và hành động. Trong một phiên họp của mình UBTVQH mới đây bàn về quy trình lấy phiếu tín nhiệm, ông đã thể hiện công việc này thành công, đồng thời cũng thể hiện quan điểm rất rõ ràng trong việc xử lý các trường hợp tín nhiệm thấp.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, nếu có trường hợp phiếu tín nhiệm thấp và không thể để người đó tiếp tục tồn tại chức danh mà họ đang có, thì kể cả chưa có người thay thế, cũng có thể dùng người tạm quyền thay thế họ.
Trong một phiên họp của UBTVQH hồi cuối năm ngoái, ông vừa như nói vui, nhưng cũng vừa như là một yêu cầu rất quyết liệt: “ Quốc hội phải tăng cường nhòm ngó, soi mói, đánh giá cho được những gì Chính phủ làm được và chưa được”.
Theo Chủ tịch Quốc hội, “Quốc hội muốn nâng cao chất lượng thì trước hết trong tư tưởng, phải phát huy được tinh thần địa đoàn kết toàn dân tộc, phát huy được tinh thần đoàn kết giữa Quốc hội, các cơ quan Quốc hội, cơ quan hữu quan, đồng bào cử tri”.
Chủ tịch Quốc hội còn khẳng định: “Dứt khoát phải mở rộng dân chủ, vì sinh hoạt của Quốc hội là sinh hoạt của dân, càng đông càng mình bạch càng tốt. Đồng thời, kiên quyết chống tư tưởng không hợp tác. Hợp tác ở đây là thống nhất để cùng đi đến được chân lý”.
Thực tế, là với sự tích cực của Quốc hội, Chính phủ đã tạo được mộ chuyển động đáng kể về tính công khai, minh bạch. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Đũn đã rốt ráo yêu cầu các Bộ trưởng giao lưu nhiều hơn với người dân. Lần đầu tiên, một chương trình mang tên “Dân hỏi – Bộ trưởng” trả lời được phát sóng hàng tuần, mỗi tuần là mộ Bộ trưởng xuất hiện để trả lời các câu hỏi cho dân.
Tại kỳ họp thứ 3, tháng 5/2012, khi UBTVQH đã để cho thông đôc NHNN Nguyễn Văn Bình không phải trả lời chất vấn, trong khi có rất nhiều đại biểu QH đề nghị chất vấn thành viên Chính phủ này. Tuy nhiên, liên tục trong tháng 8 và 11/2012, Thống đốc Nguyễn Văn Bình đã phải lần lượt đăng đàn để trả lời chất vấn tại phiên họp UBTVQH và của QH. Tại phiên chất vấn ở Quốc hội tháng 11/2012, Chủ tịch Quốc hội còn “đặc cách” cho đại biểu – chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch “đấu lý” của Thống đốc.
Về một lời hứa “Không nhầm vai”
“Dù sao, khi còn ở Chính phủ, tôi cũng chỉ là ở vị trí của người giúp việc, sang Quốc hội, sẽ không nhầm vai”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Sinh Hùng dí dỏm nói tại cuộc họp báo đầu tiên của Quốc hội nhiệm kỳ khóa XIII.
Chủ tịch Quốc hội nói như vậy bởi nhiều người khi đó có bày tỏ sự e ngại nếu ông “nhầm vai” thì sẽ làm “nguội” hoạt động của quốc hội, vốn đã thiếu mạnh mẽ trong nhiều năm qua và mới chỉ được “tiếp lửa” trở lại tại một vài kỳ họp áp chót của nhiệm kỳ Quốc hội khóa XII bởi hai sự kiện: bác Dự án đường cao tốc Bắc Nam và truy vấn quyết liệt Chính phủ về trách nhiệm để đổ vỡ tại Tập đoàn Vinashin.
Chủ tịch Quốc hội đã được thực hiện đúng lời hứa của mình, bằng cả lời nói và hành động. Trong một phiên họp của mình UBTVQH mới đây bàn về quy trình lấy phiếu tín nhiệm, ông đã thể hiện công việc này thành công, đồng thời cũng thể hiện quan điểm rất rõ ràng trong việc xử lý các trường hợp tín nhiệm thấp.
Chủ tịch Quốc hội cho rằng, nếu có trường hợp phiếu tín nhiệm thấp và không thể để người đó tiếp tục tồn tại chức danh mà họ đang có, thì kể cả chưa có người thay thế, cũng có thể dùng người tạm quyền thay thế họ.
Trong một phiên họp của UBTVQH hồi cuối năm ngoái, ông vừa như nói vui, nhưng cũng vừa như là một yêu cầu rất quyết liệt: “ Quốc hội phải tăng cường nhòm ngó, soi mói, đánh giá cho được những gì Chính phủ làm được và chưa được”.
Theo Chủ tịch Quốc hội, “Quốc hội muốn nâng cao chất lượng thì trước hết trong tư tưởng, phải phát huy được tinh thần địa đoàn kết toàn dân tộc, phát huy được tinh thần đoàn kết giữa Quốc hội, các cơ quan Quốc hội, cơ quan hữu quan, đồng bào cử tri”.
Chủ tịch Quốc hội còn khẳng định: “Dứt khoát phải mở rộng dân chủ, vì sinh hoạt của Quốc hội là sinh hoạt của dân, càng đông càng mình bạch càng tốt. Đồng thời, kiên quyết chống tư tưởng không hợp tác. Hợp tác ở đây là thống nhất để cùng đi đến được chân lý”.
Thực tế, là với sự tích cực của Quốc hội, Chính phủ đã tạo được mộ chuyển động đáng kể về tính công khai, minh bạch. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Tấn Đũn đã rốt ráo yêu cầu các Bộ trưởng giao lưu nhiều hơn với người dân. Lần đầu tiên, một chương trình mang tên “Dân hỏi – Bộ trưởng” trả lời được phát sóng hàng tuần, mỗi tuần là mộ Bộ trưởng xuất hiện để trả lời các câu hỏi cho dân.
Tại kỳ họp thứ 3, tháng 5/2012, khi UBTVQH đã để cho thông đôc NHNN Nguyễn Văn Bình không phải trả lời chất vấn, trong khi có rất nhiều đại biểu QH đề nghị chất vấn thành viên Chính phủ này. Tuy nhiên, liên tục trong tháng 8 và 11/2012, Thống đốc Nguyễn Văn Bình đã phải lần lượt đăng đàn để trả lời chất vấn tại phiên họp UBTVQH và của QH. Tại phiên chất vấn ở Quốc hội tháng 11/2012, Chủ tịch Quốc hội còn “đặc cách” cho đại biểu – chuyên gia kinh tế Trần Du Lịch “đấu lý” của Thống đốc.
Đoàn Trần/ Thời báo Kinh tế Việt Nam