Tại buổi họp, trả lời câu hỏi về trách nhiệm thẩm định dự án cảng Kê Gà sau khi dự án này bị dừng, ông Quân nói: “Theo quy định trong xây dựng cơ bản thì hai dự án này không phải là dự án quan trọng quốc gia hay nguồn ngân sách, nên Chính phủ chỉ thông qua chủ trương đầu tư còn quyết định đầu tư là chủ đầu tư tự lập dự án, tự thẩm định, phê duyệt và chịu trách nhiệm”.
 |
| "Với cơ chế hiện hành, với giá như tại thời điểm kiểm tra thì thấy dự án không hiệu quả, có mức độ rủi ro lớn". |
Nhưng ông Nguyễn Mạnh Quân cho biết: vì là dự án nhạy cảm và tập đoàn Nhà nước triển khai dự án nên Chính phủ đã yêu cầu bộ Công thương thành lập hội đồng thẩm định để kiểm tra lại hiệu quả kinh tế của dự án Nhân Cơ (chứ không phải dự án Tân Rai) để Chính phủ xem có khởi công dự án Nhân Cơ hay không. Bộ Công thương đã lập hội đồng lớn gồm 40 người là các chuyên gia đầu ngànhvề bô xít, có mời có cơ quan phản biện như viện Kinh tế bộ Xây dựng – là đơn vị thẩm tra dự án để trình hội đồng thẩm định…
Theo ông Quân nói, sản phẩm đầu tiên của nhà máy alumin Tân Rai có công suất 650.000 tấn mỗi năm đã ra lò. Tuy nhiên do những trục trặc nhỏ nên đã có căn chỉnh và Chính phủ đã rà soát tính toán lại dự án Tân Rai. Về lý do tăng tổng mức đầu tư dựa án, ông Quân cho biết đó là do chính sách thay đổi, tỷ giá, nguyên vật liệu tăng.
Về giá bán alumin, vị lãnh đạo vụ này nói: “Dự án tính giá bán alumin 326 USD/tấn, nhưng Vinacomin vừa kí hợp đông bán tại mỏ với giá 340 USD/tấn, như vậy là giá có nhích lên. Một tin mừng nữa, các nhà khoa học đã nghiên cứu thành công tận dụng hồ bùn đỏ thu hồi lấy quặng sắt. Cứ 10 tấn bùn thì có 2,6 tấn sắt xốp. Chính phủ đang yêu cầu chỉ đạo triển khai với quy mô công nghiệp. Khi đó sẽ có lợi: giảm đầu tư hồ bùn đỏ vì tận dụng thu hồi bùn để làm được sản phẩm có ích vì đầu tư khoang chưa bùn đỏ rất tốn kém: 150 tỉ đồng/khoang một năm”.
Ông Quân bày tỏ sự lạc quan: “Ngoài ra, phải đồng tình với Vinacomin, là khi tính hiệu quả thì cần xem giá bán lâu dài. Một số tổ chức thế giới dự báo giá alumin sẽ tăng theo giá nhôm, vì khi kinh tế phục hồi, nhu cầu xây dựng cơ bản phục hồi thì giá nhôm tăng, theo tổ chức này, sẽ tăng bình quân lên 450USD/tấn, tức có cơ sở tin cậy để thấy tương lai dự án có hiệu quả kinh tế. Hoặc với dự án Nhân Cơ: có công ty đã được Chính phủ chấp thuận cho đầu tư nhà máy điện phân nhôm sử dụng toàn bộ sản phẩm alumin của nhà máy Nhân Cơ. Họ tính việc đầu tư nhà máy, tận dụng được sản phẩm tại chỗ…”.
Về cơ chế đền bù, ông Nguyễn Mạnh Quân cho rằng: “Với cơ chế hiện hành, với giá như tại thời điểm kiểm tra thì thấy dự án không hiệu quả, có mức độ rủi ro lớn. Cho nên chúng tôi đồng tình với Vinacomin rằng có một số điểm cần điều chỉnh chính sách như cơ chế đền bù diện tích khai thác: trước đây chính sách đền bù vĩnh viễn nên giá cao, trong khi với quặng bôxít chỉ sâu 4m, nên chỉ mất 2-3 năm có thể phục hồi để sản xuất song Vinacomin đang phải đến bù thời gian chiếm dụng đất 30-40 năm, với giá 800 triệu - 1tỉ đồng/ha, vậy nên chúng tôi kiến nghị chỉ nên đền bù 2-3 năm, tức giá đền bù tính lại khoảng 250 triệu/ha”.
Ngoài ra, theo ông Quân, phí môi trường hiện là 30.000 đồng/tấn là chưa hợp lí, là quá cao và tập đoàn đề xuất chỉ còn 5.000 đồng/tấn như với than. Thuế tài nguyên cũng vậy, Vincomin đề xuất cơ chế điều chỉnh trong giai đoạn thử nghiệm. Với đề xuất vậy, cộng giá bán như hiện nay thì khi đó dự án mới có hiệu quả.
Khi được hỏi về hiệu quả kinh tế của hai dự án khi trong 5 năm qua có quá nhiều biến động về giá alumin, ông Quân nói: “Với xu thế phục hồi, giá nhôm và alumin sẽ tăng là tất yếu. Nếu áp dụng cơ chế chính sách hợp lý, tiết giảm chi phí sản xuất kinh doanh cộng với xu thế gia tăng giá bán nhôm trên thế giới thì hiệu quả kinh tế của dự án Tân Rai và Nhân Cơ - cho dù ở giai đoạn thử nghiệm thì cũng có cơ sở tin cậy để tin rằng dự án có hiệu quả kinh tế”.
“Chúng tôi đang yêu cầu Vinacomin tính toán hết hiệu quả tổng thể kinh tế - xã hội, ngoài hiệu quả tài chính thuần túy của dự án”, ông Quân cho biết.
Về xu hướng điều chỉnh dự án, ông Quân cho biết: “Vừa qua, thường trực Chính phủ đã họp để nghe quy hoạch này và có kết luận định hướng sắp tới: phát triển thận trọng, đi từng bước một, từ thử nghiệm đến quy mô lớn, quy mô công nghiệp đảm bảo lợi ích tổng thể kinh tế xã hội, an ninh quốc phòng. Chính phủ chỉ đạo từ nay đến năm 2015, chỉ có hai dự án này vào thử nghiệm, nghiên cứu và hoàn thiện. Đến 2020, trên kết quả thử nghiệm của hai dự án này, nếu có hiệu quả và điều kiện vận tải, cơ sở hạ tầng cho phép thì sẽ nhân đôi hai dự án này lên. Sau 2020 nếu có đường sắt, kết quả thử nghiệm tốt thì sẽ đầu tư các dự án có quy mô lớn 2-3 triệu tấn/năm
Chúng tôi sẽ hoàn thiện theo hướng này sau đó sẽ trình cả bộ Chính trị để xin ý kiến chỉ đạo rồi Thủ tướng Chính phủ mới xem xét phê duyệt”.
QT