Chiếc "mặt nạ" của công ty Nicotex và câu chuyện kể tại “làng ung thư”

Câu chuyện về công ty Nicotex Thanh Thái chôn thuốc sâu phi tang bị người dân bắt quả tang vẫn đang hâm nóng dư luận cả một vùng quê nghèo của huyện Yên Định, Thanh Hóa. Mặc dù các cơ quan chức năng đã có những kết luận ban đầu về vụ việc nhưng gần như hầu hết người dân nơi đây vẫn chưa thỏa mãn với cách giải quyết và kết luận trên, họ mong chờ một điều gì đó cương quyết, mạnh tay hơn nữa với những sai phạm.

Trong một thời gian dài, người dân đã gánh những hậu quả của việc ô niễm môi trường, ô nhiễm nguồn nước do những hóa chất độc hại xả thải ra môi trường. Những đợt dịch bệnh, những cái chết trẻ vì ung thư ngày một nhiều, chưa rõ nguyên nhân... Tất cả đã dồn nén lại và thôi thúc người dân nơi đây cần phải đấu tranh làm rõ những việc làm khuất tất của công ty Nicotex Thanh Thái....

Những mảnh đời bất hạnh

Chiều tà, con đường dẫn chúng tôi đến tận ngõ ngách, thôn xóm của xã Yên Lâm càng trở nên vắng lặng, thảm đảm hơn. Đâu đó vẳng nghe tiếng xì xào bàn tán câu chuyện người dân trong xã chết về bệnh hiểm nghèo ngày môt nhiều. Có lẽ không riêng gì cánh phóng viên chúng tôi mà nhiều người đặt chân đến Yên Lâm trong những ngày đều có cảm giác như vậy. 

Chị Hạnh (trú tại thôn Hành Chính, xã Yên Lâm) người phụ trách dẫn đoàn thở dài ngao ngán: “Các chú muốn tìm hiểu số liệu hay nhân chứng thì nhiều lắm. Đã hơn 1 tháng nay, dân chúng tôi thay phiên nhau nằm trực chiến trên công ty Nicotex Thanh Thái nên dân mới thưa như thế đó! Nhưng giờ có muốn đi xuống thôn kiếm thông tin e rằng hơi khó. Nhưng thôi, các chú đã quyết tâm đi thì tôi cũng chiều lòng”.

Con hẻm nhỏ đưa chúng tôi đến nhà chị Nguyễn Thị Chọn (thôn Cao Khánh, xã Yên Lâm). Nghe tiếng đứa con mới lên 6 tuổi báo tin ở nhà có khách, chị đành bỏ dở công việc đồng áng, tất tưởi chạy về. Nỗi cực nhọc, vất vả mưu kế sinh nhai hằn rõ trên khuôn mặt sạm đen vì cháy nắng của người phụ nữ trạc tuổi 40. Nhưng có lẽ sự vất vả đó chưa thấm tháp gì với nỗi đau tinh thần mà chị đã phải chịu đựng nhiều năm qua. 

Nhắc lại chuyện quá khứ chị Chọn không giấu được vẻ sầu muộn. Chị sinh nở 3 lần được 4 đứa con thì có 3 đứa con chưa một lần được gọi tiếng mẹ. Nhắc lại chuyện bi đát xảy ra trong ra đình, chị khóc tức tưởi: “Khi sinh đứa đầu thì cháu bị bệnh ung thư não. Phát hiện được bệnh của cháu, gia đình đã đem đi chữa nhưng vẫn không qua khỏi. Đến lần thứ 2 tôi mang bầu được vài tháng thì cái thai chết lưu. Đến lần sinh nở thứ 2, tưởng chừng ông trời cho mụn con để động viên, vui sống cho qua ngày, ai ngờ 2 đứa nhỏ sinh đôi ngắn số khi chào đời đã bị dị tật, không lâu sau đó 2 cháu cũng mất...”.

Chị Chọn thở dài: “Thôi thì ông trời cho như thế nào thì biết thế ấy chứ biết làm gì bây giờ”. Niềm động viên an ủi và cũng là tài sản lớn nhất đối với chị hiện tại là đứa con gái út vừa tròn 6 tuổi. Nhìn vào hoàn cảnh gia đình chị, ai nấy đều tỏ ra thương cảm.

Trầm ngâm một lúc lâu về hoàn cảnh gia đình chị Chọn, Chị Hạnh (người dẫn đường) buông lời: “Ở đây không thiếu những hoàn cảnh bi đát như vậy đâu các chú à! Chỉ sợ các chú  không đi hết được thôi”. 

Để minh chứng cho lời nói của mình là đúng, chị tiếp tục dẫn chúng tôi ghé thăm gia đình em Phạm Thị Nga, người thôn Thắng Long. Mặc dù đã được nghe kể qua câu chuyện cô sinh viên Phạm Thị Nga mới tròn đôi mươi đang từng ngày chống chọi với căn bệnh ung thư cổ tử cung giai đoạn cuối, nhưng những gì mắt thấy tai nghe khiến chúng tôi không khỏi chạnh lòng. Trong căn phòng tĩnh mịch, Nga cố gượng mình, giọng thỏ thẻ chào khách rồi lim dim đôi mắt như đã kiệt sức.

Bà Hà (mẹ Nga) kể: “Khi Nga đang là sinh viên năm thứ nhất của trường Cao đẳng Mầm non Nha Trang cháu đã được chẩn đoán mắc bệnh ung thư cổ tử cung. Khi phát hiện ra bệnh cũng là lúc bao nhiêu vốn liếng gia đình tích góp được đều đem đi chữa trị cho cháu. Nhưng chữa hết viện này đến viện nọ đều không khỏi nên họ đành trả cháu về. Nếu cháu không mắc bệnh thì hiện tại đã tốt nghiệp ra trường để đi làm rồi đấy chứ”. 

Đã 3 năm trôi qua, sức khỏe Nga đã yếu đi nhiều.  Sâu  trong đôi mắt đang rớm lệ của cô sinh viên giường như vẫn ánh lên niềm khát khao được sống và được cống hiến. Mỗi khi nhìn thấy đứa con quằn quại rên xiết chống chọi với cơn đau, bà Hà chỉ biết ôm con vào lòng vì thương con và lo cho con: “Chỉ mong sao ông trời cho cháu nó sống thêm”, bà Hà nức nở.

Phạm Thị Nga, cô gái mới tròn đôi mươi nằm liệt giường vì căn bệnh quái ác

Có lẽ cũng chẳng cần nói đâu xa, ngay chị Hạnh, người dẫn chúng tôi đến những gia đình này cũng vừa trãi qua những mất mát lớn. Người phụ nữ mới ngoài 30 tuổi cũng phải chịu cảnh góa bụa như bao người phụ nữ khác cùng cảnh ngộ. Cách đây vừa tròn 100 ngày, chồng chị vừa mới mất vì căn bệnh ung thư gan khi anh mới 39 tuổi. 

Với cái chết của chồng mình, chị Hạnh cho rằng phía công ty Nicotex Thanh Thái thải hóa chất gây ô nhiễm môi trường vào lòng đất khiến nước bị nhiễm thuốc sâu. Đồng thời chị Hạnh cáo buộc phía công ty này là đã gián tiếp gây nên cái chết của chồng chị. 

Vừa kể chuyện gia đình, chị Hạnh vừa chỉ tay hướng về phía thôn Cao Khánh: “Nếu các chú muốn vào trong thôn này lấy thông tin thì chị dẫn đi. Ở dọc con hẻm này nhiều người mắc cái bệnh hiểm nghèo này nhiều lắm”.

Theo tìm hiểu của nhóm PV, tại con hẻm nhỏ chưa đầy trăm mét thuộc thôn Cao Khánh, đã có tới gần chục người mắc và chết vì căn bệnh ung thư chỉ trong vòng thời gian ngắn. Cũng theo lời kể của chị Hạnh thì có gia đình, tai họa ập đến đúng vào ngày cưới vợ, cưới chồng cho con. Chuyện đại hỷ xen kẽ đại tang trong một gia đình đã từng xảy ra tại đây.

Những con số biết nói (...)

Nhóm PV quay trở lại xã Yên Lâm để tìm hiểu và xác minh con số chính xác về số người chết và mắc bệnh hiểm nghèo trong những năm qua. 

Mặc dù chưa thể khẳng định những phuy thuốc trừ sâu của công ty Nicotex Thanh Thái được phía đơn vị này phi tang dưới lòng đất là nguyên nhân gây nên nhiều bệnh tật, nhất là bệnh hiểm nghèo của người dân. Thế nhưng ai có thể dám chắc những thùng thuốc đó không có ảnh hưởng gì đến cuộc sống của họ (?!).

Về phía chính quyền xã Yên Lâm, theo sự chỉ đạo của các cấp, ngành có liên quan, chính quyền sở tại đã tiến hành rà soát đồng bộ số người mắc bệnh trên địa bàn trong những năm qua (từ năm 1997 đến nay). 

Thống kê trên toàn xã Yên Lâm có đến 957 người mắc các bệnh khác nhau trong vòng 15 năm qua

Căn cứ vào số liệu thống kê đã điều tra, ngay chính ông Đỗ Đăng Minh, Chủ tịch Mặt trận tổ quốc xã Yên Lâm cũng không thể tin vào những gì mình đã chứng kiến và ghi chép số lượng người mắc những bệnh hiểm nghèo trong những năm qua: “tôi không nghĩ lại nhiều đến thế”, ông Minh nói.

Theo tổng hợp kết quả điều tra, khảo sát tương đối đầy đủ, người bị mắc bệnh hiểm nghèo trong địa phương từ tháng 7/1997 đến nay tại 10 thôn. Toàn xã Yên Lâm đã có 957 trường hợp mắc các loại bệnh khác nhau. Trong đó: 142 người mắc bệnh ung thư, 160 người mắc các bệnh viêm đường hô hấp, 223 người mắc bệnh thần kinh, 127 người mắc bệnh liên quan đến thai nghén, 115 người mắc bệnh tiêu hóa, 56 người mắc bệnh về mắt…Trong đó có 162 người đã chết.

Trên cơ sở thống kê của chính quyền địa phương, ngành y tế Thanh Hóa đã tiến hành điều tra, khảo sát tại 5 thôn gần nơi Cty Thanh Thái chôn hóa chất độc hại như: Thôn Thắng Long, Hành Chính, Cao Khánh, Phong Mỹ 1, Phong Mỹ 2 có 76 trường hợp mắc bệnh ung thư.

Có lẽ, điều mà chính quyền xã Yên Lâm có thể làm lúc này là đồng hành và giúp nhân dân tố cáo những tội ác về môi trường mà công ty Nicotex đã gây nên. Trao đổi với PV, ông Nguyễn Xuân Thái, chủ tịch UBND xã Yên Lâm, huyện Yên Định tỏ ra bức xúc không kém so với người dân.

“Khi nhà máy Nicotex đi vào hoạt động được một thời gian, người dân và chính quyền địa phương đã nhiều lần gửi kiến nghị đến các ngành chức năng phản ánh tình trạng gây ô nhiễm môi trường của Cty Nicotex. Đã nhiều năm trôi qua vấn đề này vẫn nhưng chưa được xử lý một cách nghiêm túc, triệt để". 

“Mặc dù đến thời điểm này vẫn chưa có kết luận chính thức về mức độ gây ô nhiễm môi trường như thế nào, nhưng tội ác của công ty Nicotex Thanh Thái là cực kỳ đáng lên án”, ông Thái cho biết thêm.

Hơn bao giờ hết, hàng ngàn hộ dân sống xung quanh nhà máy khẩn thiết đề nghị các cơ quan chức năng nhanh chóng vào cuộc điều tra, xử lý tội ác gây ô nhiễm môi trường của công ty Nicotex Thanh Thái, trả lại môi trường sống trong sạch, vốn có trước đó của một làng quên nghèo.

Cát Dự