Vốn là độc giả thân thiết của Báo điện tử Giáo dục Việt Nam, sau bài viết Ngọc Trinh thi hoa hậu: Thư 1 tiến sĩ gửi từ Đất nước Hoa Hồng phân tích về tên gọi của cuộc thi “Hoa hậu người Việt hoàn cầu” tổ chức ở Mỹ (cuộc thi mà Ngọc Trinh tham gia và đoạt giải), tiến sĩ Phan Quốc Linh đang sinh sống và làm việc tại Bungari đã gửi tới tòa soạn bài phân tích tiếp theo về tên gọi cuộc thi và danh hiệu của Jennifer Phạm cùng các cuộc thi tương tự. Lâu nay, chúng ta vẫn gọi Jennifer Phạm là “Hoa hậu châu Á tại Mỹ” (năm 2006), nhưng theo phân tích của tiến sĩ Linh thì không phải vậy. Để rộng đường dư luận, chúng tôi đăng tải bài viết này của tác giả. (tựa đề bài báo do tòa soạn đặt)
Hoa hậu Việt Nam (Miss Vietnam, viết tắt HHVN) là danh hiệu độc tôn, duy nhất, mang đẳng cấp quốc gia và có giá trị quốc thể trong quan hệ quốc tế. Khẳng định điều này là tôi có ý định khu biệt, loại biệt sự ngộ nhận về một số danh hiệu HHVN, chẳng hạn: HHVN tại Châu Âu/Nga/Tiệp/Anh… (Miss Vietnam in Europe/Russian/Czech/England…).
Trong phạm vi bài viết này tôi chỉ xin phân tích một đại diện, đó là danh hiệu HHVN tại Châu Âu (Miss Vietnam in Europe), một “thương hiệu” có “thâm niên” qua 3 lần thi đạt kết quả khả quan, lần gần đây nhất vừa kết thúc hơn 1 tháng trước.
 |
| Jennifer Phạm trong buổi giao lưu trực tuyến gần đây tại Báo Giáo dục Việt Nam. Ảnh: V.T |
Hoa hậu Việt Nam made in… ngoại?
Qua các phương tiện truyền thông, được biết, mấy năm gần đây có các cuộc thi HHVN sau đây:
- HHVN tại Quảng Nam, 2008 (Miss Vietnam in Quang Nam, 2008)
- HHVN tại Quảng Ninh, 2010 (Miss Vietnam in Quang Ninh, 2010)
- HHVN tại Châu Âu, 2011 (Miss Vietnam in Europe, 2011)
Rất dễ thấy là cả ba mệnh đề trên đây có cấu trúc ngữ pháp hoàn toàn giống nhau, có thể ghép chúng trong một cấu trúc chung như sau: HHVN tại (Quảng Nam,Quảng Ninh,Châu Âu),(2008,2010,2011) / Miss Vietnam in (Quang Nam, Quang Ninh, Europe), (2008,2010,2011).
Theo đó, ta có kết luận: HHVN là tên chung cho cả 03 cuộc thi nói trên. Như vậy, với cuộc thi ở Châu Âu danh hiệu HHVN do BTC định danh là không hợp lệ, nói thẳng ra là sai. Vì sao? HHVN là danh hiệu của cuộc thi cấp quốc gia, có giá trị quốc thể, không chỉ dành cho một cộng đồng nào đó (cộng đồng người Việt ở Châu Âu là một bộ phận của cộng đồng người Việt nói chung). Ngoài ra, với danh hiệu HHVN không thể và không bao giờ là cuộc thi ngoài lãnh địa quốc gia VN, với phương diện quốc thể trong quan hệ quốc tế.
Nói cách khác, HHVN không thể là made in (sản xuất tại,chế tạo tại…) ngoại!
HHVN do BTC cuộc thi HH của cộng đồng người Việt ở Châu Âu/Nga/Tiệp/Anh… thực chất là cuộc thi HH người Việt tại Châu Âu/Nga/Tiệp/Anh… không thể mang danh hiệu HH quốc gia VN. Nếu cần định danh cho các cuộc thi như đã nêu, theo tôi, đó là: HH người Việt tại Châu Âu/Nga/Tiệp/Anh… (Miss Vietnamese in Europe/Russian/Czech/England…).
Trả lại danh hiệu cho em: Jennifer PHạm - Hoa hậu gốc Á tại Mỹ
Đã từ khá lâu rồi, báo chí và các phương tiện truyền thông vẫn hay nói, nguyên văn cả tiếng Việt và tiếng Anh: Jennifer Phạm - HH Châu Á tại Mỹ (Miss Asia USA).
Trực diện về văn bản học, tức là nhìn vào câu chữ (tiếng Anh và tiếng Việt), theo tôi, cả hai thứ tiếng ở đây đều sai. Mệnh đề tiếng Việt và tiếng Anh không phải là câu dịch đúng, nghĩa là cả hai thứ tiếng không ăn nhập gì với nhau cả. Vì:
- Câu tiếng Việt sai về ý nghĩa thực tế: mâu thuẫn ngay chính trong lập luận của mệnh đề đó! Bởi vì, nói “HH Châu Á (Miss Asia) thì chỉ có thể được tổ chức ở trên lãnh địa của đại lục Châu Á, nhất quyết không thể được tổ chức ngoài phạm vi của địa phận của chính nó (Châu Á); Mỹ và Châu Á là hai địa danh có quan hệ độc lập, làm sao có thể tổ chức thi “HH Châu Á” tại Mỹ!
- Câu tiếng Anh, gọi là câu “gốc” (do BTC đưa ra), nhưng thực chất xét về cấu trúc ngữ pháp, nó là câu sai, câu chưa thành câu. Miss Asia (HH Châu Á) là một thuật ngữ; nhưng Miss “Asia USA” thì lại là cụm từ vô nghĩa: Asia (Châu Á)/USA (Hợp chủng quốc Hoa Kỳ), là 02 danh từ đứng cạnh nhau không theo một kết cấu ngữ pháp nào cả, không có nghĩa, không thể hiểu, dịch theo cách nào cả!
Từ mấy nhận định trên đây, bản thân người viết bài này có tìm hiểu thêm một số địa chỉ qua các báo, qua Wikipedia thì mới rõ lý do vì sao có sự sai sót như vậy.
Gốc tích của vấn đề sai sót này là từ Ban tổ chức cuộc thi. Kết luận này là có cơ sở,bởi khi xem ảnh chụp khi Jennifer Phạm đăng quang, băng rôn nghi rất rõ cụm từ: “MISS ASIA USA”!
 |
| Bức ảnh Jennifer Phạm đăng quang tại cuộc thi. |
“Cái sẩy nẩy cái ung”, từ cái sai danh hiệu tiếng Anh, về sau được các báo dùng, dịch sang tiếng Việt, chả cái nào đúng cả!
Đi sâu thêm, người viết bài này - hiện định cư tại CH Bungari, cũng thông cảm phần nào cho BTC cuộc thi này: thì đấy, ngay người Việt sống ngay tại nước Việt có người còn không thạo lắm tiếng Việt, nói chi thứ tiếng Anh của mấy ông tổ chức các cuộc thi HH này, dù vẫn biết là họ định cư tại xứ nói tiếng Anh!
Thực chất, đây là cuộc thi HH dành cho người gốc Á tại Mỹ (Miss National Asia in USA), đối tượng bao gồm người gốc Á có hay không có quốc tịch Mỹ, và bao gồm cả người Á sống ngoài nước Mỹ. Trong khi đó, HH Châu Á (Miss Asia) chỉ có thể là đối tượng dự thi từ các quốc gia Châu Á (không bao gồm người gốc Á định cư ngoài Châu Á đại lục).
Vậy, hãy trả lại danh hiệu cho em, Jennifer Phạm – Hoa hậu gốc Á tại Mỹ (Miss National Asia in USA)!
TS Phan Quốc Linh
(Bài gửi từ CH Bungari)