Theo đó các doanh nghiệp xăng dầu được quyền tăng giá bán trong phạm vi 3% thay vì ở mốc phạm vi 2% như trước đây khi các yếu tố đầu vào cấu thành giá cơ sở biến đổi tăng 3% so với giá bán lẻ hiện hành.
Trong khi với trường hợp tăng giá vượt 3% đến 7% so với giá bán lẻ hiện hành, doanh nghiệp xăng dầu phải gửi văn bản kê khai giá, dự kiến mức điều chỉnh tới liên bộ Công thương – Tài chính trước thời gian điều chỉnh 2 ngày làm việc. Quá thời hạn trên, nếu cơ quan nhà nước không có ý kiến thì doanh nghiệp được quyền tăng giá bán đến mức 3%.
 |
Mặt khác, nếu giá xăng dầu cơ sở có biến động làm cho giá xăng dầu tăng trên 7% so với giá bán lẻ hiện hành hoặc việc tăng giá xăng dầu làm ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân, Thủ tướng Chính phủ sẽ công bố và áp dụng các biện pháp bình ổn giá xăng dầu.
Tuy vậy nếu muốn tăng giá, doanh nghiệp đầu mối phải báo cáo trước 5 ngày làm việc để xem xét. Nếu quá thời hạn cơ quan hữu trách không có văn bản điều hành, doanh nghiệp đầu mối được quyền chủ động tăng giá tương đương giá xăng dầu cơ sở gửi quyết định điều chỉnh giá tới cơ quan quản lý nhà nước.
Cũng theo Dự thảo Nghị định mới, dữ liệu giá xăng dầu thế giới để tính giá cơ sở, làm căn cứ điều chỉnh giá sẽ được lấy trong 15 ngày cuối của chu kỳ dự trữ 30 ngày, thay vì 15 ngày đầu như dự thảo trước. Thời gian giữa hai lần điều chỉnh giá liên tiếp tối thiểu là 15 ngày dương lịch đối với trường hợp tăng giá và tối đa là 15 ngày đối với trường hợp giảm giá. Khoảng thời gian giữa hai lần giảm giá và số lần giảm giá không bị hạn chế.
Mặt khác Dự thảo Nghị định mới cũng quy định quyền điều chỉnh giá xăng dầu được chuyển từ Bộ Tài chính sang Bộ Công thương.
Tuy nhiên, bên cạnh cho phép doanh nghiệp được tăng giá bán cao hơn quy định trước, Dự thảo Nghị định mới vẫn không giải quyết được vẫn đề liên quan cách tính giá cơ sở vốn được xem là mấu chốt trong quản lý kinh doanh xăng dầu.
Đưa ra đánh giá về vấn đề này TS. Kinh tế Nguyễn Minh Phong cho rằng, giá cơ sở khá rắc rối và ít ý nghĩa trong bảo đảm quyền kinh doanh thị trường và quản lý Nhà nước theo thị trường, dễ tạo ra ngộ nhận và lạm dụng, cũng như làm méo mó giá cả và xu hướng thị trường.
Theo TS Nguyễn Minh Phong, Bộ Công thương cần đưa ra công thức giá xăng dầu theo hướng quy định lại cụ thể những chi phí cứng và chi phí mềm. Phần chi phí cứng sẽ bao gồm những chi phí thực của doanh nghiệp để có một lít xăng dầu đến tay người tiêu dùng. Phần mềm, bao gồm các khoản thu ngân sách do Nhà nước quy định. Phần cứng thì doanh nghiệp được điều chỉnh theo giá thị trường, do doanh nghiệp tính toán và có kiểm toán.
Trong cơ chế điều hành giá xăng dầu hiện nay vẫn có những bất cập trong đó đáng nói là bất cập về việc sử dụng điều hành quỹ bình ổn giá.
Về vấn đề này TS Nguyễn Minh Phong cho rằng có bốn điều bất cập: Thứ nhất, hoạt động trích lập Quỹ qua giá xăng dầu khiến người tiêu dùng chịu thiệt nhiều hơn lợi. Thứ hai, cơ chế quản lý hành chính của quỹ đi ngược xu hướng và làm méo mó giá cả thị trường. Thứ ba, việc ủy thác quản lý thu trích lập và chi dùng quỹ, cho doanh nghiệp có thể tạo nhiều kẽ hở cho sự lạm dụng và tham nhũng, hoặc làm phát sinh chi phí quản lý, giám sát hoạt động của quỹ. Và cuối cùng, hiệu quả và vị thế của quỹ là chưa thật rõ ràng và thiếu ổn định.