 |
| Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter sẽ công du Đông Á tuần này. Ảnh: patdollard.com |
Học giả Auslin từ Viện Doanh nghiệp Mỹ ở Washington DC ngày 7/4 bình luận trên The Wall Street Journal, chuyến đi đầu tiên của tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter đến Tokyo, Seoul và Honolulu trong tuần này có thể là cơ hội cuối cùng để chính quyền Tổng thống Barack Obama thực hiện chiến lược xoay trục sang châu Á - Thái Bình Dương được Washington ca ngợi từ lâu.
Đã 5 năm trôi qua kể từ khi chiến lược đối ngoại này hình thành, Washington vẫn chỉ đơn thuần phản ứng với các sự kiện ở châu Á hơn là tích cực tham gia vào tiến trình hình thành chúng. Một chính sách tưởng như táo bạo có thể làm thay đổi vị trí của Mỹ ở châu Á dường như đã trở nên trống rỗng từ rất sớm. Trung Quốc và Nhật Bản đã trở thành những người dẫn dắt các sự kiện ở châu Á nhiều hơn là Mỹ.
Và đến một mức độ nào đó có thể xem Mỹ như một "cường quốc nguyên trạng", bởi Washington không muốn thay đổi để cân bằng quyền lực ở châu Á. Điều này gây khó khăn cho Hoa Kỳ khi phải thừa nhận rằng, chính trị khu vực đang thay đổi. Cơ hội để Hoa Kỳ làm chệch hướng thói ép buộc của Trung Quốc trên Biển Đông và Hoa Đông đã qua khi Washington dường như quá phụ thuộc vào lời nói.
Khẳng định của chính quyền Mỹ về những ưu tiên của quốc gia này phản ánh thách thức của một môi trường an ninh toàn cầu đang xấu đi. Washington đang phải đối phó với sự lây lan của chủ nghĩa Hồi giáo cực đoan và các nhóm khủng bố, thánh chiến trên khắp Trung Đông. Trong khi đó Hoa Kỳ thất bại trong việc đẩy Nga khỏi miền Đông Ukraine, còn Iran đã ghi điểm sau các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt chương trình hạt nhân của họ.
Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình có thể tập trung phần lớn nỗ lực vào chiến dịch chống tham nhũng và cải cách kinh tế trong nước, nhưng ông đã nhấn mạnh sự tích tụ quân sự kéo dài hàng thập kỷ của Trung Quốc. Quân đội nước này đã mở rộng đáng kể các hoạt động trên Biển Đông phục vụ các mục đích quân sự và ngoại giao. Ông Tập Cận Bình đã không chịu lùi bước trong bất kỳ tranh chấp lãnh thổ nào.
 |
| Học giả Auslin từ Viện Doanh nghiệp Mỹ. Ảnh: Nypost. |
Mùa xuân này Tập Cận Bình đã thành công trong việc lôi kéo đồng minh lớn nhất của Mỹ ở châu Á là Nhật Bản tham gia vào Ngân hàng Đầu tư Cơ sở hạ tầng châu Á (AIIB) để lại sự xáo trộn giữa Washington và Tokyo trong phản ứng. Trung Quốc dường như đang mạnh mẽ hơn, tự tin hơn bao giờ hết.
Thủ tướng Nhật Bản Shinzo Abe đang cố gắng để cân bằng ức mạnh của Trung Quốc bằng cách đào sâu mối quan hệ của mình trong khu vực. Ông đã tăng ngân sách quốc phòng Nhật Bản, loại bỏ các hạn chế rào cản bán vũ khí và bắt đầu thiết lập những giai đoạn cho nỗ lực tự vệ tập thể. Thủ tướng Shinzo Abe đã ký thỏa thuận với Úc và Ấn Độ, cung cấp trang thiết bị cho Philippines và Việt Nam.
Ngoài ra ông đã tiếp tục thảo luận với Washington về việc nâng cấp cam kết an ninh Mỹ - Nhật để giải quyết các mối đe dọa trong thế kỷ 21. Trong khi không được tin tưởng bởi Hàn Quốc, ông Shinzo Abe đang dần tích lũy khả năng để đẩy lùi ảnh hưởng của Trung Quốc. Những gì Nhật Bản có thể làm được hôm nay dù còn hạn chế, nhưng họ có thể thiết lập giai đoạn cho một cộng đồng các quốc gia quan tâm đến an ninh và phản đối chính sách của Trung Quốc.
Một số thành viên trong giới hoạch định chính sách an ninh Hoa Kỳ hiểu được các xu hướng này. Phó Đô đốc Robert Thomas, Tư lệnh Hạm đội 7 gần đây đã bày tỏ hy vọng Nhật Bản đóng vai trò tích cực hơn trong tập trận tự vệ, không chỉ với Mỹ mà còn với quốc gia khác. Ông cũng đã làm Bắc Kinh phật ý khi khuyến khích hải quân ASEAN nên tuần tra chung ở Biển Đông và Hạm đội 7 sẽ hỗ trợ các hoạt động như vậy.
Phát biểu của Phó Đô đốc Robert Thomas có thể trông giống một "tuyến đầu từ phía sau", nhưng điều đó cho thấy rõ ràng rằng, Mỹ chỉ có thể nâng cao vị thế truyền thống của mình ở châu Á bằng cách tiến xa hơn nữa. Các quốc gia châu Á - Thái Bình Dương sẽ phải chấp nhận gánh nặng ngày càng tăng về việc đảm bảo an ninh tập thể trong những năm tới, và Washington sẽ phải tìm ra cách để hỗ trợ họ.
Tân Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ khá "hùng hồn" giải thích rằng xoay trục chiến lược sang châu Á là một nỗ lực tái cân bằng của Mỹ sau một thập kỷ chiến tranh ở Trung Đông và chuẩn bị cho một tương lai trong đó châu Á đóng vai trò toàn cầu, thậm chí lớn hơn ngày hôm nay. Nhưng thật không may, trong một khu vực cán cân quyền lực đang thay đổi rất nhanh chóng, chính sách "giữ hiện trạng" của Washington có nguy cơ là một phản ứng không đầy đủ.