Trong bối cảnh Nhà Trắng hạ quyết tâm cắt giảm ngân sách quốc phòng, cho dù mạnh như Hải quân Mỹ thì cũng buộc phải “cúi đầu” trước thực tế, lực lượng tàu ngầm hạt nhân có một không hai trên thế giới của họ đối mặt với khó khăn thu nhỏ quy mô.
Mặt khác, để đáp ứng nhu cầu tác chiến trên biển trên toàn cầu, trong tương lai, Hải quân Mỹ vẫn cần trang bị thêm nhiều tàu ngầm. Làm thế nào tiêu ít tiền mà vẫn bảo đảm sức chiến đấu đã trở thành vấn đề nan giải rất cấp bách. Tàu ngầm hạt nhân thế hệ tiếp theo của Mỹ được thiết kế hoàn toàn mới trên cơ sở hiện trạng sẽ xuất hiện với bộ mặt như thế nào, đã được sự quan tâm đặc biệt của các nhà quan sát.
 |
| Tàu ngầm hạt nhân thế hệ mới Tango Bravo bố trí thiết bị phóng vũ khí ở bên ngoài |
Tàu ngầm lớp Virginia từ một “ngôi sao” đến “khách qua đường”
So với Hải quân Liên Xô cũ duy trì lâu dài hàng trăm tàu ngầm hạt nhân, lực lượng tàu ngầm của quân đội Mỹ ngay từ khi mới xây dựng đã thực hiện phương châm “xây dựng quân đội có chất lượng”, cho rằng dùng tàu ngầm có nhiều chức năng hơn có thể nâng cao tính linh hoạt trong tác chiến và sức chiến đấu cho mỗi đơn vị tàu ngầm.
Cho dù như vậy, khi Chiến tranh Lạnh kết thúc, đối tượng giả định trước đây nhanh chóng trở thành phế liệu trong nhà máy, tàu ngầm lớp Seawolf (được thiết kế để áp đảo hoàn toàn tàu ngầm hạt nhân của Liên Xô) vẫn tỏ ra quá xa xỉ, cộng với Hải quân Mỹ ngày càng quan tâm đến khả năng tác chiến ở môi trường ven biển và biển nông, tàu ngầm hạt nhân tấn công lớp Virginia đã được ra đời vào thập niên 90 của thế kỷ trước.
 |
| Mô hình tàu ngầm Tango Bravo đang thử nghiệm thủy động học |
Với tư cách là loại tàu ngầm đầu tiên thực hiện nhiệm vụ chính là “tác chiến biển gần” của Mỹ, tàu ngầm hạt nhân đa năng kiêm tác chiến trên đại dương “Virginia” một thời được coi là trụ cột của lực lượng tàu ngầm quân đội Mỹ trong thế kỷ 21.
Chỉ riêng về chỉ tiêu kỹ thuật, tàu ngầm này đã hoàn toàn quán triệt tư tưởng thiết kế là đa năng, thông minh, có tính tàng hình cao và dễ bảo vệ, có thể thực hiện nhiều nhiệm vụ (đa nhiệm) như thu thập tin tức tình báo, theo dõi và trinh sát, tác chiến đặc biệt, chống tàu ngầm và chống hạm, bố trí ngư lôi và chi viện hỏa lực đối với bờ biển, tính năng tổng hợp của nó không thể nói là không vượt trội.
Nhưng đến nay, do nhiều nguyên nhân, giá cả mỗi chiếc Virginia đã đội lên đến 2,5 tỷ USD, ngày càng xa rời mục đích ban đầu của việc chế tạo loại tàu ngầm này, liên tục thách thức giới hạn kiên nhẫn cơ quan cấp phát của Quốc hội.
Cuối tháng 12/2004, Lầu Năm Góc đưa ra chỉ lệnh quyết định ngân sách cho chương trình số 753, rút vốn chế tạo 3 tàu ngầm lớp Virginia, đồng thời quyết định, bắt đầu từ năm tài chính 2009, chỉ duy trì tốc độ sản xuất mỗi năm 1 chiếc, chứ không phải 2 chiếc như ban đầu. Triển vọng của tàu ngầm lớp Virginia lập tức bị phủ bóng đen, kế hoạch được thực hiện tiếp theo như thế nào khó có thể dự đoán.
Trước đó, Bộ Quốc phòng đã bắt đầu tổ chức cho các chuyên gia tiến hành nghiên cứu ý tưởng đối với tàu ngầm hạt nhân thế hệ mới sau năm 2020, từ các loại dấu hiệu cho thấy, tàu ngầm lớp Virginia khó thoát khỏi trở thành nhân vật bị thay thế.
 |
| Ý tưởng động cơ không có trục của tàu ngầm hạt nhân thế hệ mới Tango Bravo do General Dynamics đề xuất |
Tàu ngầm tương lai dựa vào 5 công nghệ lớn
Một trong những bí quyết độc nhất thiên hạ của sức mạnh quân sự Mỹ là ở khả năng đi trước và tiềm lực công nghệ to lớn của họ, chương trình tàu ngầm hạt nhân thế hệ mới cũng không ngoại lệ.
Thực hiện lệnh của Bộ Quốc phòng, Cục Nghiên cứu thiết kế cao cấp Quốc phòng Mỹ (DARPA) kết hợp với Hải quân tiến hành đánh giá về những thay đổi quan trọng trong thiết kế tàu ngầm, tháng 11/2004 đã công bố kế hoạch mang tên “Tango Bravo”, lập luận nghiên cứu liên quan đã kéo dài 4 năm, tổng chi phí là 97 triệu USD.
Nói ngắn gọn, chương trình này muốn thiết kế một loại tàu ngầm hạt nhân đa năng mới, nó có tất cả các tính năng của tàu ngầm lớp Virginia hiện nay, nhưng kích thước và chi phí chế tạo chỉ bằng một nửa, thời gian biên chế được xác định sơ bộ là vào năm 2021.
Theo “Thời báo Quân sự” Mỹ, Tango Bravo dốc sức vào phát triển 5 lĩnh vực then chốt của công nghệ tàu ngầm:
 |
| Ý tưởng vận hành điện tử kiểu X của tàu ngầm hạt nhân mới Tango Bravo |
Động cơ không có trục.
Hệ thống động cơ của tàu ngầm kiểu cũ đã chiếm khoảng 50% toàn bộ chiều dài. Để tiết kiệm không gian, giảm kích thước của thân tàu, Hải quân Mỹ có ý định từ bỏ động cơ hạt nhân - phương thức truyền động bánh răng hiện nay trên tàu ngầm hạt nhân tương lai, thay vào đó là áp dụng động cơ hạt nhân – động cơ điện.
Sau nhiều lần lập luận, dùng động cơ điện sẽ không hoàn toàn có ảnh hưởng lớn đến tính năng của tàu ngầm, ít nhất là có thể bảo đảm cho tàu ngầm hạt nhân thế hệ mới có tốc độ tối đa đạt mức của tàu ngầm lớp Virginia. Ngoài ra, tỷ lệ gặp sự cố của động cơ điện nam châm vĩnh cửu (PMM) sử dụng trong hệ thống đẩy không có trục này cũng rất thấp, kết cấu đơn giản, có độ tin cậy tuyệt vời.
 |
| Tàu ngầm hạt nhân tấn công lớp Virginia hiện nay của Hải quân Mỹ |
Bố trí vũ khí ở bên ngoài.
Điểm chính của ý tưởng này là ở chỗ, thông qua chuyển thiết bị phóng ra ngoài thân tàu nhằm bỏ đi khoang vũ khí của tàu ngầm, dành không gian để mang theo có hiệu quả các trang bị khác.
Ngoài ra, việc nhồi thêm vũ khí ở bên ngoài còn có một lợi thế là: không cần điều chỉnh cẩn thận góc độ lắp đặt của ống phóng ngư lôi; hủy bỏ nắp phóng ngư lôi có sản sinh tiếng ồn; tránh được công nghệ phóng dưới nước phức tạp.
Lắp đặt thiết bị sonar kiểu mới.
Tức là lắp đặt rộng rãi thiết bị sonar bên ngoài thân tàu, chứ không giống như tàu ngầm hiện nay chỉ lắp một mảng sonar đắt đỏ ở đầu tàu.
Việc sắp xếp này có thể thích hợp với các loại tàu ngầm, có phạm vi do thám tương đối rộng, tính đeo bám tốt hơn hệ thống sonar của tàu ngầm lớp Virginia hiện nay, chi phí lại giảm khoảng 50%, linh kiện điện tử của tàu cũng được tinh giản.
Được biết, ở khu vực nước nông gần bờ, loại sonar này có thể nhận biết được động thái của 250 mục tiêu trong phạm vi 5 hải lý.
Đơn giản hóa hệ thống thân tàu, máy móc và điện.
Hệ thống kiểm soát thủy lực của tàu ngầm truyền thống mặc dù rất tin cậy, nhưng dễ bị rò rỉ (dầu), linh kiện phải thường xuyên sửa chữa và thay thế, chi phí chế tạo và bảo trì tốn kém.
Ưu điểm của chương trình Tango Bravo chính là thay thế hệ thống thủy lực truyền thống bằng hệ thống điều khiển điện tử có mức độ tự động hóa cao. Sau khi đã sử dụng lái chạy bằng điện, mặt kiểm soát hình chữ thập ở đuôi tàu có thể được đổi thành hình "X", theo kinh nghiệm thực tế, cách bố trí này có khả năng kiểm soát chính xác và nhạy hơn so với hình thức truyền thống.
Tự động hóa cao trung tâm chỉ huy và kiểm soát.
Tính năng hệ thống hiển thị số liệu chiến thuật, kiểm soát hỏa lực và sonar được phát triển mới tương đương với tàu ngầm lớp Virginia, nhân viên điều khiển giảm từ 17 xuống còn không quá 8 người.
Không gian toàn bộ trung tâm chỉ huy kiểm soát bằng khoảng 50% tàu ngầm lớp Virginia, việc tiết kiệm không gian bên trong tàu ngầm sẽ có đóng góp đáng kể.
“Tiêu ít tiền làm việc lớn” có triển vọng thành hiện thực
Chương trình Tango Bravo mặc dù mang tên “Khám phá công nghệ tiên tiến”, nhưng rất phù hợp với chiến lược chung của Hải quân Mỹ - “từ biển đến đất liền, bố trí tiền duyên, giành lấy quyền kiểm soát biển ở vùng nước nông ven bờ”.
Các nhà phân tích phổ biến cho rằng, nếu 5 công nghệ then chốt trên đều được thực hiện, Hải quân Mỹ sẽ có nhiều sự lựa chọn hơn trong tình hình kinh phí có hạn.
 |
| Tàu ngầm hạt nhân trang bị tên lửa đạn đạo lớp Ohio Mỹ |
Có thể dự kiến, đặc trưng chủ yếu nhất của tàu ngầm hạt nhân mới trong tương lai là kích thước thu nhỏ rất lớn, điều này có nghĩa là nó sẽ có được tự do lớn hơn khi hoạt động ở vùng biển nông ven bờ. Đối với tàu ngầm lớp Virginia có lượng choán nước ngầm vượt 8.000 tấn, các vùng biển như Địa Trung Hải, Eo biển Đài Loan và biển Đông vẫn là quá nông, tàu ngầm hạt nhân mới Tango Bravo lại có thể đi lại không để lại dấu vết.
Đồng thời, thân tàu bớt đi và sử dụng động cơ đẩy điện, chắc chắc giúp cho tính năng tàng hình của tàu ngầm hạt nhân mới được cải thiện đáng kể. Thiết bị sonar có thể lắp đặt tùy ý theo nhu cầu, tiện cho tiến hành theo dõi toàn diện, tính năng do thám và đeo bám được tăng cường rất lớn.
Như vậy, tàu ngầm hạt nhân kiểu mới có thể lặng lẽ không tiếng động ẩn mình dưới biển sâu, thậm chí ở khu vực xung quanh cảng biển của đối phương, giám sát bất cứ tàu ngầm nào đi qua ở khu vực xung quanh.
So với các cải thiện về tính năng, việc giảm chi phí cho cả “cuộc đời” của tàu ngầm mới càng được ban ngành tài chính ngân sách hoan nghênh. Ví dụ, hệ thống đẩy không có trục giúp cho thiết kế, chế tạo tàu ngầm đơn giản hơn; giá thành thiết bị sonar cũng có hy vọng giảm khoảng một nửa so với tàu ngầm lớp Virginia; việc đơn giản hóa kết cấu thân tàu, máy móc và điện cũng là công cụ hữu hiệu cắt giảm số lượng nhân viên bảo trì và điều khiển, tiết kiệm được rất nhiều chi phí bảo trì.
Như vậy, “tiêu ít tiền, làm việc lớn” đã không chỉ còn là ước muốn của lực lượng tàu ngầm quân đội Mỹ.
Việc đưa vào tư tưởng thiết kế tiên tiến giúp cho, sẽ giúp cho tàu ngầm Tango Bravo có ưu thế hơn tàu ngầm lớp Virginia, theo đó quân Mỹ rất có thể đẩy nhanh chế tạo loại tàu ngầm này.
Dự kiến, sau năm 2030, lực lượng tàu ngầm của Hải quân Mỹ sẽ bao gồm cả tàu ngầm hạt nhân trang bị tên lửa đạn đạo lớp Ohio, tàu ngầm hạt nhân tấn công lớp Virginia và tàu ngầm hạt nhân đa năng Tango Bravo.
Điều này có nghĩa là: Lực lượng tàu ngầm của quân đội Mỹ sẽ thử đi theo con đường “xây dựng quân đội về số lượng”, nhưng đằng sau sự thay đổi này, sự tiến bộ về công nghệ vẫn đóng vai trò quyết định.