Sau một số thông tin năm học 2022-2023 sẽ áp dụng hình thức tự luận kết hợp với trắc nghiệm khách quan kiểm tra môn Ngữ văn đối với những lớp thực hiện chương trình mới, Vụ Giáo dục Trung học thông tin với báo chí rằng: “Trên nguyên tắc giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục về chuyên môn, giáo viên căn cứ vào yêu cầu cần đạt của Chương trình Giáo dục phổ thông môn Ngữ văn để lựa chọn các hình thức kiểm tra, đánh giá theo đúng Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT”. [1]
Ngày 22/8/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn số 4020/BGDĐT-GDTrH về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2022-2023 đã yêu cầu môn Ngữ văn thực hiện đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn theo hướng dẫn tại Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH ngày 21/7/2022.
Sau nội dung Vụ Giáo dục Trung học thông tin với báo chí và Công văn số 4020/BGDĐT-GDTrH, giáo viên dưới cơ sở không tránh khỏi những băn khoăn vì kiểm tra định kỳ các môn học lâu nay vẫn được thực hiện thống nhất theo hướng dẫn của Phòng Giáo dục Trung học của Sở giáo dục và Hội đồng bộ môn cấp tỉnh, cấp huyện chứ giáo viên nào dám “tự chủ”.
Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH cũng không đề cập việc kiểm tra bằng hình thức tự luận như lâu nay hay kết hợp giữa tự luận với trắc nghiệm khách quan nhưng một số tỉnh đã tập huấn cho giáo viên về ma trận, bảng đặc tả đề kiểm tra mới theo hình thức tự luận kết hợp với trắc nghiệm khách quan và yêu cầu các trường thực hiện trong năm học 2022-2023.
Vì thế, giáo viên vẫn băn khoăn về hình thức kiểm tra môn Ngữ văn đối với những lớp thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018. Rốt cuộc, giáo viên sẽ phải nghe ai và thực hiện như thế nào trong năm học 2022-2023.
 |
Giáo viên băn khoăn về hình thức kiểm tra môn Ngữ văn đối với các lớp thực hiện chương trình mới (Ảnh minh họa: Thanh An) |
Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH hướng dẫn đổi mới cách đánh giá học sinh đối với môn Ngữ văn ra sao?
Ngày 21/7/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH về việc hướng dẫn đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá môn Ngữ văn ở trường phổ thông. Trong đó, hướng dẫn đổi mới cách đánh giá học sinh trong môn Ngữ văn như sau:
“Việc đánh giá học sinh trong môn Ngữ văn cần đảm bảo nguyên tắc phát huy được những mặt tích cực của cá tính, trí tưởng tượng, năng lực ngôn ngữ, năng lực văn học, năng lực tư duy hình tượng và tư duy logic của học sinh.
Tập trung thiết kế và sử dụng các câu hỏi, bài tập yêu cầu học sinh vận dụng kiến thức đã học và kĩ năng đọc, viết, nói, nghe vào bối cảnh và ngữ liệu mới; tạo cơ hội để học sinh khám phá những tri thức mới, đề xuất ý tưởng và tạo ra sản phẩm mới; gợi mở những liên tưởng, tưởng tượng, huy động được vốn sống vào quá trình đọc, viết, nói, nghe.
Trong đánh giá kết quả học tập cuối học kì, cuối năm học, cuối cấp học, tránh dùng lại các văn bản đã học trong sách giáo khoa làm ngữ liệu xây dựng các đề kiểm tra đọc hiểu và viết để đánh giá chính xác năng lực học sinh, khắc phục tình trạng học sinh chỉ học thuộc bài hoặc sao chép nội dung tài liệu có sẵn.
Khuyến khích việc xây dựng và sử dụng các đề mở trong kiểm tra, đánh giá để phát huy cao nhất khả năng sáng tạo của học sinh. Xây dựng bộ công cụ đánh giá để hạn chế tính chủ quan, cảm tính của người chấm.
Khi nhận xét, đánh giá các sản phẩm của học sinh, cần tôn trọng và khuyến khích cách nghĩ, cách cảm riêng của học sinh trên nguyên tắc không vi phạm những chuẩn mực đạo đức, văn hóa và pháp luật”.[2]
Song song với hướng dẫn từ Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH của Bộ, giáo viên chúng tôi đã được tập huấn ma trận đề kiểm tra môn Ngữ văn bằng hình thức tự luận kết hợp với trắc nghiệm khách quan. Và, giáo viên chúng tôi cứ đinh ninh rằng năm học 2022-2023 thì sẽ áp dụng hình thức ra đề kiểm tra như thế này bởi các thành viên trong Hội đồng bộ môn đứng ra tập huấn cho giáo viên đã nhấn mạnh như vậy.
Thế nhưng, khi xuất hiện thông tin năm học 2022-2023 sẽ kiểm tra bằng hình thức tự luận kết hợp với trắc nghiệm khách quan thì lúc đầu trên một số phương tiện thông tin đại chúng dẫn lời một đại diện Vụ Giáo dục Trung học phủ nhận thông tin này và khẳng định: “Có thể đó là ý kiến từ một hội thảo nào đó họ đưa ra, Bộ Giáo dục và Đào tạo chưa có văn bản hướng dẫn chính thống nào về việc này”. [3]
Tuy nhiên, đến ngày 18/8, thông tin với báo chí, Vụ Giáo dục trung học (Bộ Giáo dục và Đào tạo) cho biết:
“Để triển khai thực hiện Chương trình chương trình giáo dục 2018, Bộ Giáo dục và Đào tạo đã tổ chức tập huấn giáo viên cốt cán toàn quốc nhằm nâng cao năng lực của giáo viên về xây dựng ma trận, đặc tả đề kiểm tra, đánh giá các môn học theo chương trình mới. Một trong những nội dung tập huấn là hướng dẫn kĩ thuật viết câu hỏi trắc nghiệm khách quan (đây là phần chung dành cho tất cả các môn học).
[…]Trên nguyên tắc giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục về chuyên môn, giáo viên căn cứ vào yêu cầu cần đạt của Chương trình Giáo dục phổ thông môn Ngữ văn để lựa chọn các hình thức kiểm tra, đánh giá theo đúng Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT”. [1]
Ngày 22/8/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn số 4020/BGDĐT-GDTrH về việc hướng dẫn thực hiện nhiệm vụ giáo dục trung học năm học 2022-2023 và đã đề cập đến việc kiểm tra đánh giá môn Ngữ văn nhưng mọi thứ vẫn không rõ ràng. Mấu chốt của vấn đề là kiểm tra bằng hình thức nào vẫn đang đánh đố giáo viên dưới cơ sở.
Giáo viên có được “tự chủ” để ra đề kiểm tra định kỳ?
Thực tình, sau khi thông tin về hình thức kiểm tra môn Ngữ văn của Vụ Giáo dục Trung học, giáo viên vẫn chờ đợi một văn bản chính thức, đề cập rõ về vấn đề này nhằm giúp cho bộ phận chuyên môn ở các sở giáo dục có những chỉ đạo cụ thể về vấn đề này.
Bởi, theo nội dung mà Vụ Giáo dục Trung học thông tin với báo chí đã đề cập: “Trên nguyên tắc giao quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục về chuyên môn, giáo viên căn cứ vào yêu cầu cần đạt của Chương trình Giáo dục phổ thông môn Ngữ văn để lựa chọn các hình thức kiểm tra, đánh giá theo đúng Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT” nhưng làm sao giáo viên có thể “lựa chọn các hình thức kiểm tra” được?
Bởi lẽ, tại Điều 7, Thông tư 22/2021/TT-BGDĐT hướng dẫn: “Đối với bài kiểm tra (trên giấy hoặc trên máy tính) đánh giá bằng điểm số, đề kiểm tra được xây dựng dựa trên ma trận, đặc tả của đề kiểm tra, đáp ứng theo yêu cầu cần đạt của môn học được quy định trong Chương trình giáo dục phổ thông”.
Trong khi, ma trận đề, bảng đặc tả đề kiểm tra mới thì giáo viên một số tỉnh đã được tập huấn đại trà và được yêu cầu thực hiện đối với những lớp thực hiện chương trình mới trong năm học 2022-2023.
Công văn số 4020/BGDĐT-GDTrH hướng dẫn: “Đối với môn Ngữ văn, thực hiện tốt yêu cầu đổi mới phương pháp dạy học môn Ngữ văn theo hướng dẫn tại Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH ngày 21/7/2022 về việc hướng dẫn đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá môn Ngữ văn ở trường phổ thông”.
Đồng thời chỉ đạo: “Đối với môn Ngữ văn, thực hiện kiểm tra, đánh giá theo Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH ngày 21/7/2022 của Bộ GDĐT đối với khối lớp 6, lớp 7, lớp 10; khuyến khích các nhà trường vận dụng kiểm tra, đánh giá theo Công văn này đối với khối lớp 8, 9, 11 và lớp 12”. [4]
Thế nhưng, Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH không có câu, chữ nào hướng dẫn hình thức kiểm tra tự luận hay tự luận kết hợp với trắc nghiệm khách quan - đây mới là điều mà giáo viên những địa phương đã tập huấn ma trận mới đang cần biết.
Bởi lẽ, đề kiểm tra định kỳ (thường là đề kiểm tra cuối học kỳ) thì phòng, hoặc sở giáo dục vẫn thường ra đề chung cho cả huyện, cả tỉnh. Nếu không thống nhất hình thức kiểm tra tự luận hay tự luận kết hợp với trắc nghiệm sẽ dẫn đến sự bị động cho các nhà trường và học sinh.
Ngay cả đề thi tuyển sinh 10 do các tỉnh tổ chức hay đề thi tốt nghiệp Trung học phổ thông do Bộ tổ chức thì đề Ngữ văn vẫn được thống nhất chung chứ không thể là mạnh ai người đó làm như thông tin của Vụ Giáo dục Trung học cung cấp cho báo chí ngày 18/8 vừa qua.
Hơn nữa, giáo viên mà tự chủ trong việc ra đề kiểm tra thì phòng, sở và các thành viên hội đồng bộ môn về thanh, kiểm tra chuyên môn sẽ “tuýt còi” tức thì và dễ dàng bị lập biên bản, xử lý ngay. Bởi, năm nào thời điểm kiểm tra cuối học kỳ thì lãnh đạo chuyên môn sở, phòng cũng về kiểm tra và đọc từng câu chữ trong các đề kiểm tra của các đơn vị cơ sở.
Tài liệu tham khảo:
[1]https://giaoduc.net.vn/bo-giao-duc-khong-bat-buoc-kiem-tra-mon-ngu-van-tu-luan-hay-trac-nghiem-post228939.gd#228939|zone-timeline-5|2
[2]https://thuvienphapluat.vn/cong-van/Giao-duc/Cong-van-3175-BGDDT-GDTrH-2022-doi-moi-phuong-phap-day-va-kiem-tra-mon-Ngu-van-522950.aspx
[3]https://plo.vn/thuc-hu-viec-kiem-tra-danh-gia-mon-ngu-van-bang-hinh-thuc-trac-nghiem-post694149.html
[4]https://thuvienphapluat.vn/cong-van/Giao-duc/Cong-van-4020-BGDDT-GDTrH-2022-huong-dan-nhiem-vu-giao-duc-trung-hoc-nam-hoc-2022-2023-527818.aspx
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.