Năm học 2022 – 2023 là năm đầu tiên cấp trung học phổ thông thực hiện Chương trình giáo dục phổ thông 2018 đối với lớp 10.
Không riêng đổi mới về nội dung chương trình, công tác tổ chức kiểm tra đánh giá đối với học sinh cũng có nhiều sự thay đổi.
Thay vì chú trọng kiểm tra cuối kỳ, cuối năm dựa trên kỹ năng ghi nhớ, chương trình mới sẽ kết hợp kết quả đánh giá phong cách học và năng lực vận dụng kiến thức trong quá trình giáo dục và tổng kết cuối kỳ, cuối năm học để hướng tới phát triển năng lực của học sinh.
Coi trọng đánh giá để giúp đỡ học sinh về phương pháp học tập, động viên sự cố gắng, hứng thú học tập của học sinh trong quá trình dạy học. Đa dạng hóa chủ thể, sản phẩm, phương pháp, hình thức đánh giá.
Mục tiêu đánh giá là cung cấp thông tin chính xác, khách quan, có giá trị, kịp thời về mức độ cần đạt về phẩm chất, năng lực của học sinh.
Từ đó, hướng dẫn hoạt động học tập, điều chỉnh các hoạt động dạy học, quản lý và phát triển chương trình, bảo đảm sự tiến bộ của từng học sinh và nâng cao chất lượng giáo dục.
Căn cứ đánh giá là các yêu cầu cần đạt về phẩm chất và năng lực được quy định trong chương trình tổng thể và chương trình môn học.
Phạm vi đánh giá bao gồm các môn học và hoạt động giáo dục bắt buộc, môn học và chuyên đề học tập lựa chọn và môn học tự chọn.
Trong tháng 11, các trường trung học phổ thông trên địa bàn thành phố Hải Phòng tổ chức bài kiểm tra định kỳ đầu tiên cho lớp 10 theo Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Để đảm bảo đánh giá học sinh theo tiêu chí mới, từ đầu năm học 2022 - 2023, các nhà trường đã sát sao trong chỉ đạo các tổ nhóm chuyên môn và có định hướng cụ thể cho giáo viên và học sinh.
 |
Chương trình mới sẽ kết hợp kết quả đánh giá phong cách học và năng lực vận dụng kiến thức trong quá trình giáo dục và tổng kết cuối kỳ, cuối năm học (Ảnh: Phạm Linh) |
Đa dạng hình thức kiểm tra đánh giá
Tại Trường Trung học phổ thông Trần Nguyên Hãn (quận Lê Chân, Hải Phòng), để thực hiện việc đổi mới kiểm tra đánh giá đối với học sinh, nhà trường đã chỉ đạo các tổ nhóm chuyên môn thực hiện đánh giá phải hướng tới sự phát triển phẩm chất và năng lực của học sinh thông qua mức độ đạt chuẩn kiến thức, kỹ năng, thái độ và các biểu hiện năng lực, phẩm chất của học sinh dựa trên mục tiêu giáo dục; coi trọng đánh giá để giúp đỡ học sinh về phương pháp học tập.
Cô Nguyễn Thị Đoan Trang – Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Trần Nguyên Hãn cho biết, nhà trường tổ chức kiểm tra chung tất cả các môn học đối với cả 3 khối, chỉ đạo các tổ, nhóm chuyên môn phải thống nhất xây dựng bản đặc tả và ma trận đề thi.
Giáo viên và học sinh sẽ được thông báo công khai trước 3 đến 4 tuần so với thời điểm tổ chức kiểm tra.
Đối với đánh giá thường xuyên, nhà trường chỉ đạo các thầy cô giáo đa dạng hóa hình thức, công cụ đánh giá.
Cụ thể, học sinh được đánh giá thông qua các hoạt động trên lớp; hồ sơ học tập, vở học tập; báo cáo kết quả thực hiện dự án học tập, nghiên cứu khoa học, kết quả thực hành – thí nghiệm; bài thuyết trình (viết, trình chiếu, video clip…) về kết quả thực hiện nhiệm vụ học tập.
Ngoài ra, nhà trường cũng chú trọng đánh giá thường xuyên kết hợp đánh giá quá trình và đánh giá tổng kết cuối kỳ, cuối năm học.
Kết hợp đánh giá của giáo viên và đánh giá lẫn nhau của học sinh, đánh giá của cha mẹ học sinh và cộng đồng.
Phó Hiệu trưởng nhà trường nhấn mạnh, chương trình mới coi trọng việc đánh giá sự tiến bộ của mỗi học sinh, không so sánh học sinh với nhau.
Đồng thời, coi trọng việc động viên, khuyến khích sự hứng thú, tính tích cực và vượt khó trong học tập, rèn luyện của học sinh, giúp học sinh phát huy năng khiếu cá nhân.
Nhà trường đưa ra tiêu chí phải đảm bảo công tác kiểm tra đánh giá kịp thời, công bằng, khách quan, không tạo áp lực cho học sinh, giáo viên.
 |
Các nhà trường coi trọng đánh giá để giúp đỡ học sinh về phương pháp học tập (Ảnh: Phạm Linh) |
Đổi mới kiểm tra đánh giá môn Ngữ văn có gây khó khăn cho các nhà trường?
Tháng 7/2022, Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành Công văn số 3175/BGDĐT-GDTrH về việc hướng dẫn đổi mới phương pháp dạy học và kiểm tra, đánh giá môn Ngữ văn ở trường phổ thông.
Trong đó yêu cầu: “Trong đánh giá kết quả học tập cuối học kỳ, cuối năm học, cuối cấp học, tránh dùng lại các văn bản đã học trong sách giáo khoa làm ngữ liệu xây dựng các đề kiểm tra đọc hiểu và viết để đánh giá chính xác năng lực học sinh, khắc phục tình trạng học sinh chỉ học thuộc bài hoặc sao chép nội dung tài liệu có sẵn.
Khuyến khích việc xây dựng và sử dụng các đề mở trong kiểm tra, đánh giá để phát huy cao nhất khả năng sáng tạo của học sinh.
Xây dựng bộ công cụ đánh giá để hạn chế tính chủ quan, cảm tính của người chấm. Khi nhận xét, đánh giá các sản phẩm của học sinh, cần tôn trọng và khuyến khích cách nghĩ, cách cảm riêng của học sinh trên nguyên tắc không vi phạm những chuẩn mực đạo đức, văn hóa và pháp luật”.
Việc ra đề mở, lấy ngữ liệu ngoài sách giáo khoa để kiểm tra đối với môn Ngữ văn bước đầu còn khiến nhiều người băn khoăn khi lứa học sinh lớp 10 năm học 2022 – 2023 trước đó vẫn học và kiểm tra đánh giá theo chương trình cũ tại cấp trung học cơ sở.
Ghi nhận tại Trường Trung học phổ thông Kiến Thuỵ (huyện Kiến Thuỵ, Hải Phòng), về kiểm tra đánh giá đối với học sinh lớp 10, nhà trường triển khai trên cơ sở đảm bảo được mức độ kiến thức, phạm vi chương trình.
Cô Nguyễn Thị Hồng Nhung – Phó Hiệu trưởng Trường Trung học phổ thông Kiến Thuỵ chia sẻ: “Khối lượng kiến thức của chương trình mới sẽ có sự khác biệt, có những môn kiến thức có sự tích hợp nhiều cấp chứ không như lộ trình của chương trình cũ.
Theo đó, đòi hỏi các thầy cô phải đầu tư công sức, thời gian để đảm bảo kiến thức cho học sinh. Không để xảy ra tình trạng không học mà kiểm tra, đánh giá.
Bắt tay vào triển khai tất nhiên sẽ có những khó khăn nhưng theo tôi chương trình mới rất ý nghĩa, rất hay và phát huy được khả năng chủ động tìm tòi, sáng tạo của học sinh.
Bản thân giáo viên cũng phải tìm hiểu, khai phá và đổi mới mình để bắt kịp chương trình mới, nhất là về phương pháp giảng dạy, bồi dưỡng kiến thức cho học sinh”.
 |
Kiểm tra đánh giá môn Ngữ văn có sự thay đổi rõ nét (Ảnh: Phạm Linh) |
Trong các môn học, việc kiểm tra đánh giá môn Ngữ văn có sự thay đổi rõ nét nhất so với chương trình cũ: “Với môn Ngữ văn, trước đây sẽ phân chia ra 3 phân môn tiếng Việt, làm văn và văn bản văn học thì chương trình mới sẽ tích hợp tất cả trong 1 bài. Trong một bài sẽ có cả 3 phân môn trên kèm theo kiến thức liên quan lý luận văn học.
Bên cạnh đó, học sinh được học kỹ năng tiếp cận theo đặc trưng của thể loại bởi khi tham gia thi, kiểm tra, tác phẩm sẽ không nằm trong sách giáo khoa, học liệu mở.
Môn Ngữ văn theo chương trình mới thực sự là sân chơi giúp học sinh được tự khám phá bản thân, hình thành kỹ năng trình bày được, thể hiện được khả năng của mình.
Trong tiết học theo chương trình mới, thầy cô sẽ đóng vai trò hướng dẫn, định hướng, hình thành năng lực và có khoảng trống để học sinh được phát triển tư duy hình tượng.
Sau khi học xong một tác phẩm, học sinh sẽ đọc được, nói được, viết được và hình thành một số kỹ năng nhất định, có tư duy liên hệ giữa ý nghĩa của tác phẩm với cuộc sống” cô Hồng Nhung cho biết.
Cũng theo cô Hồng Nhung, bước đầu triển khai, các thầy, cô giáo cũng chia sẻ những băn khoăn về việc thực hiện kiểm tra đánh giá môn Ngữ văn theo chương trình mới, ngữ liệu để cho vào đề kiểm tra sẽ không nằm trong các tác phẩm đã học của sách giáo khoa.
Bên cạnh đó, học sinh lớp 10 năm học này trước đó vẫn học và được kiểm tra đánh giá theo chương trình cũ không tránh khỏi sự ngỡ ngàng, lúng túng.
Hồng Nhung cho biết thêm: “Thời gian đầu, các thầy cô cũng rất lúng túng khi đón nhận yêu cầu mới, không chỉ đổi mới phương pháp mà còn phải đổi mới trong tư duy dạy học của các thầy cô - điều này rất quan trọng.
Với vai trò định hướng, ban giám hiệu chú trọng giúp các thầy cô nhận thức được đặc điểm, tính chất, ý nghĩa của chương trình mới để từ đó chủ động thay đổi.
Các bộ phận chuyên môn của nhà trường đã tập huấn cho các thầy cô rất nhiều. Tác động mạnh để thay đổi nhận thức của giáo viên.
Tổ nhóm chuyên môn sẽ tiếp cận với bài giảng mẫu, cùng ngồi lại với nhau để phân tích, rút ra phương pháp giảng dạy phù hợp với nhóm đối tượng học sinh khác nhau.
Sau khi tổ chức kiểm tra giữa học kỳ I, giáo viên và học sinh nhà trường cơ bản nắm bắt được những điểm mới trong kiểm tra đánh giá và từ đó có sự điều chỉnh về phương pháp dạy và học, ôn luyện phù hợp để đảm bảo chất lượng giáo dục”.