Sáng ngày 14/11, tại Đại học Bách khoa Hà Nội, Câu lạc bộ Hợp tác Quốc tế (thuộc Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam) tổ chức tọa đàm “Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế hóa của các đại học, cao đẳng ở Việt Nam”.
Tọa đàm được tổ chức kết hợp hình thức trực tiếp và trực tuyến.
Tham dự tọa đàm, về phía đại biểu khách mời, có Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thu Thủy – Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Về phía Hiệp hội Các trường đại học, cao đẳng Việt Nam, có Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Phương Nga – Trưởng ban Hợp tác quốc tế, Giám đốc Trung tâm Kiểm định chất lượng giáo dục thuộc Hiệp hội; Thạc sĩ Phạm Ngọc Lan – Trưởng ban Ban Công tác hội viên của Hiệp hội.
Về phía Đại học Bách khoa Hà Nội – đơn vị đăng cai tổ chức tọa đàm, có Giáo sư Lê Anh Tuấn – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng đại học, cùng các thầy cô trong nhà trường.
Về phía Ban Chủ nhiệm Câu lạc bộ Hợp tác Quốc tế, có Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đắc Trung - Trưởng Ban Hợp tác – Đối ngoại, Đại học Bách khoa Hà Nội, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Hợp tác Quốc tế; các Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ gồm: Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Lâm – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Huy – Chánh văn phòng Đại học Huế; Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Lan Phương – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Nguyễn Tất Thành.
Cùng dự có các thầy cô là lãnh đạo một số cơ sở giáo dục đại học, cao đẳng; các thầy cô phụ trách công tác hợp tác quốc tế tại các trường đại học, cao đẳng trên cả nước.
Nhận diện thách thức trong quốc tế hóa giáo dục đại học, cao đẳng
Phát biểu tại tọa đàm, Giáo sư, Tiến sĩ Lê Anh Tuấn – Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch Hội đồng Đại học Bách khoa Hà Nội khẳng định, trong bối cảnh bùng nổ khoa học – công nghệ, trí tuệ nhân tạo, dữ liệu lớn, tự động hóa, công nghệ sinh học và nhiều công nghệ mới nổi khác, hợp tác quốc tế trong giáo dục đại học không còn là lựa chọn, mà là động lực thiết yếu để Việt Nam bắt kịp và vươn lên trong cuộc đua tri thức.
Theo thầy Tuấn, trong những năm gần đây, cơ sở giáo dục đại học Việt Nam đã được nhiều kết quả tích cực trong hội nhập quốc tế: Nhiều đại học lọt vào bảng xếp hạng quốc tế, phản ánh nỗ lực nâng tầm danh tiếng và nâng cao chất lượng đào tạo và nghiên cứu; Các chương trình liên kết đào tạo quốc tế, đồng cấp bằng, trao đổi tín chỉ, trao đổi giảng viên – sinh viên được mở rộng; hợp tác nghiên cứu và chuyển giao công nghệ với các đối tác nước ngoài ngày càng sâu rộng, góp phần nâng cao năng lực khoa học – công nghệ trong nước, đặc biệt là phát triển công nghệ lõi, công nghệ chiến lược.
Tuy nhiên, hoạt động hợp tác quốc tế còn đối mặt với nhiều thách thức. Trước hết là về khoảng cách năng lực nghiên cứu, công nghệ và ngoại ngữ giữa các trường trong nước đối với quốc tế còn lớn; hạ tầng khoa học và nguồn lực tài chính dành cho hợp tác quốc tế còn hạn chế; cơ chế, chính sách và thể chế quản trị đại học quốc tế hóa chưa thật sự đồng bộ, linh hoạt; tư duy quốc tế hóa ở nhiều nơi chưa đi vào thực chất và phát triển bền vững, chưa xem hợp tác quốc tế là một nguồn động lực để phát triển.
Để vượt qua những thách thức trên, Giáo sư Tuấn cho rằng cần:
Thứ nhất, xây dựng chiến lược quốc tế hóa toàn diện, gắn kết chặt chẽ với đổi mới giáo dục, nghiên cứu và chuyển đổi số.
Thứ hai, tăng cường năng lực và tư duy toàn cầu cho đội ngũ cán bộ – đặc biệt là giảng viên, nhà nghiên cứu và cán bộ quản lý.
Thứ ba, thúc đẩy hợp tác đa phương trong nghiên cứu, đổi mới sáng tạo, khởi nghiệp và đào tạo nhân lực trình độ cao.
Thứ tư, đầu tư mạnh cho hạ tầng, khuôn viên, cơ sở vật chất làm nền tảng thu hút chuyên gia, học giả, giảng viên và sinh viên quốc tế; bảo đảm cho các hoạt động chuyên môn và trao đổi học thuật toàn cầu. Xây dựng thương hiệu học thuật Việt Nam – hướng tới hình ảnh Việt Nam là “điểm đến tri thức mới”.
Tại Đại học Bách khoa Hà Nội, Giáo sư Lê Anh Tuấn cho biết, nhà trường đã ký hợp tác với hơn 200 đại học trên thế giới, trong đó có 58 đại học thuộc top 200 và 124 đại học thuộc top 500 thế giới. Đồng thời, ký kết hợp tác với hơn 50 doanh nghiệp lớn, tập đoàn đa quốc gia và doanh nghiệp FDI như Samsung Electronics, LG Display, Mitsubishi Electric, Nissan Automotive Technology, Siemens, Bosch và TSMC. Tuy nhiên, do nguồn lực hạn chế, cơ chế hợp tác chưa thuận lợi nên các hợp tác quốc tế này chưa đạt kết quả như kỳ vọng.
Tại tọa đàm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thu Thủy - Cục trưởng Cục Hợp tác quốc tế (Bộ Giáo dục và Đào tạo) bày tỏ niềm vui mừng khi tham dự tọa đàm “Chia sẻ kinh nghiệm quốc tế hóa của các đại học, cao đẳng ở Việt Nam” và khẳng định đây là hoạt động thiết thực, có ý nghĩa đối với các cơ sở giáo dục ở Việt Nam trong bối cảnh hội nhập toàn cầu hiện nay.
“Trong bối cảnh toàn cầu hóa và chuyển đổi số diễn ra mạnh mẽ, quốc tế hóa giáo dục đại học không còn là xu hướng mà đã trở thành yêu cầu tất yếu đối với sự phát triển bền vững của mỗi cơ sở đào tạo. Đây là quá trình tích hợp các yếu tố quốc tế vào mọi khía cạnh của giáo dục, từ mục tiêu, chương trình đào tạo, hoạt động nghiên cứu khoa học, xây dựng môi trường học tập năng động, sáng tạo nhằm nâng cao chất lượng đào tạo, tăng cường năng lực cạnh tranh, và chuẩn bị cho sinh viên hội nhập hiệu quả với thị trường lao động toàn cầu.
Nghị quyết số 59-NQ/TW ngày 24/01/2025 của Bộ Chính trị và Chương trình hành động của Chính phủ (theo Nghị quyết số 153/NQ-CP ngày 31/5/2025 về “Hội nhập quốc tế trong tình hình mới”, trong lĩnh vực giáo dục và đào tạo đã xác định nhiệm vụ trọng tâm là đẩy mạnh hội nhập quốc tế về khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và giáo dục – đào tạo, góp phần nâng cao năng lực cạnh tranh quốc gia, mở rộng không gian phát triển bền vững và hiện đại hóa đất nước”, Phó Giáo sư Thủy chia sẻ.
Cục trưởng Nguyễn Thu Thủy cho biết, các đại học, cao đẳng ở Việt Nam đã hội nhập quốc tế rất tích cực và cũng đã chứng minh hiệu quả đối với công tác đào tạo, nghiên cứu khoa học, đổi mới sáng tạo khi hội nhập quốc tế. Trong đó nhiều trường đã phát triển chương trình giảng dạy bằng tiếng Anh, mở rộng hợp tác nghiên cứu cứu quốc tế, và từng bước xây dựng môi trường học thuật quốc tế hóa.
Với việc nâng cao chất lượng đào tạo, nâng cao uy tín và vị thế của các đại học, cao đẳng trong khu vực và trên thế giới đã làm cho một số các đại học của Việt Nam được xếp hạng trong các bảng xếp hạng đại học danh tiếng trên thế giới và là điểm thu hút các học giả, nhà khoa học nước ngoài đến làm việc, cũng như sinh viên quốc tế đến học tập.
Phó Giáo sư Thủy cũng chỉ ra những thách thức, rào cản trong hoạt động hợp tác quốc tế giáo dục như: năng lực ngoại ngữ của sinh viên, giảng viên; chất lượng liên kết đào tạo chưa đồng đều giữa các cơ sở; đầu tư cơ sở vật chất, nghiên cứu và đội ngũ giảng viên quốc tế còn hạn chế; chính sách thu hút sinh viên nước ngoài còn thiếu đồng bộ.
“Với Việt Nam, con đường quốc tế hóa giáo dục cần phù hợp đặc thù kinh tế - xã hội và mục tiêu phát triển giáo dục quốc gia. Do đó, chúng ta cần xây dựng chiến lược quốc tế hóa gắn với nâng cao chất lượng đào tạo và đội ngũ giảng viên; đầu tư hạ tầng, công nghệ, môi trường học tập và nghiên cứu hiện đại; tăng cường thu hút sinh viên, giảng viên quốc tế, tạo dựng hình ảnh Việt Nam như điểm đến học thuật uy tín trong khu vực”, Phó Giáo sư Nguyễn Thu Thủy chia sẻ.
Điều chỉnh chính sách để tháo gỡ khó khăn, mở rộng hợp tác quốc tế giáo dục
Trong phần tham luận tại tọa đàm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Đắc Trung - Trưởng Ban Hợp tác – Đối ngoại, Đại học Bách khoa Hà Nội, Chủ nhiệm Câu lạc bộ Hợp tác quốc tế chia sẻ một số kinh nghiệm và kết quả đạt được của nhà trường trong hoạt động hợp tác quốc tế.
Theo thầy Trung, Đại học Bách khoa Hà Nội hiện có quy mô đào tạo hơn 42.000 sinh viên nhưng mới khoảng 350 sinh viên quốc tế theo học dài hạn và hơn 400 sinh viên trao đổi ngắn hạn, tổng cộng khoảng hơn 700 sinh viên quốc tế. Con số này còn thấp so với mục tiêu hướng tới 5–8% sinh viên quốc tế trong Đại học Bách khoa Hà Nội.
Để hội nhập quốc tế, hầu hết chương trình đào tạo đại học của nhà trường đã kiểm định đạt chuẩn quốc tế; 50% chương trình đào tạo đại học được giảng dạy bằng tiếng Anh, và ở trình độ đào tạo thạc sĩ, tiến sĩ phần lớn học phần cũng sử dụng tiếng Anh. Nhà trường chủ động tìm kiếm đối tác và tham gia các mạng lưới đại học toàn cầu. Nhà trường cũng có mạng lưới hơn 200.000 cựu sinh viên, trong đó nhiều chuyên gia và học giả quốc tế, trở thành nguồn lực quan trọng giúp nhà trường thu hút trí thức người Việt ở nước ngoài về công tác.
Trường Đại học Lạc Hồng cũng rất chú trọng đến việc hợp tác quốc tế. Phát biểu tại tọa đàm, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Thanh Lâm – Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Lạc Hồng, Phó Chủ nhiệm Câu lạc bộ Hợp tác Quốc tế nhấn mạnh rằng hợp tác quốc tế luôn được nhà trường xác định là trụ cột quan trọng trong chiến lược phát triển.
Để hoạt động này vận hành hiệu quả, đặc biệt là chương trình đưa sinh viên đi thực tập ở nước ngoài, các đơn vị chức năng trong nhà trường được giao nhiệm vụ kết nối đối tác, tổ chức các chương trình học tập và tạo điều kiện để sinh viên tiếp cận môi trường quốc tế một cách bài bản.
Cũng theo thầy Lâm, mọi thỏa thuận quốc tế đều được nhà trường cân nhắc trên nguyên tắc đặt lợi ích của người học và giảng viên lên hàng đầu. Chỉ những chương trình thực sự mang lại giá trị cho người tham gia mới được ký kết và triển khai.
Thầy cũng cho biết, nhà trường đang xây dựng mạnh mẽ văn hóa quốc tế trong nhà trường. Sinh viên được học về văn hóa các quốc gia, được khuyến khích mở rộng năng lực ngoại ngữ với nhiều lựa chọn khác nhau. Nhờ đó, sau khi tốt nghiệp, các em tự tin bước vào môi trường làm việc quốc tế và dễ dàng thích ứng với yêu cầu của thị trường lao động toàn cầu.
Tại điểm cầu trực tuyến, Phó Giáo sư, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Huy – Chánh văn phòng Đại học Huế cũng có chia sẻ kinh nghiệm hợp tác quốc tế tại Đại học Huế. Theo đó, Đại học Huế đã xây dựng 6 chiến lược liên quan trực tiếp đến hợp tác quốc tế.
Cụ thể là thu hút được các học giả trong nước và quốc tế có trình độ cao đến giảng dạy và nghiên cứu; xây dựng chương trình đào tạo đại học và sau đại học bảo đảm chất lượng trong đào tạo và hội nhập quốc tế, nâng cao số lượng sinh viên, học viên quốc tế; đẩy mạnh hợp tác chiến lược với các đối tác truyền thống và đa dạng hóa hợp tác quốc tế, xây dựng mạng lưới nghiên cứu khoa học quốc tế; cuối cùng là triển khai kế hoạch kiểm định chất lượng chương trình đào tạo cấp quốc gia, quốc tế.
Bên cạnh đó, thầy Huy cho biết, Đại học Huế cũng rất chú trọng đến việc ký kết hợp tác với các cơ sở giáo dục đại học quốc tế nhằm thực hiện hoạt động trao đổi giảng viên và sinh viên.
Tuy nhiên, bên cạnh những thuận lợi, để nâng cao chất lượng công tác hợp tác quốc tế, thầy Huy đề xuất một số điều chỉnh về chính sách. Ví dụ, Nghị định số 80/2020/NĐ-CP của Chính phủ về quản lý và sử dụng viện trợ không hoàn lại không thuộc hỗ trợ phát triển chính thức của các cơ quan, tổ chức, cá nhân nước ngoài dành cho Việt Nam nên được điều chỉnh theo hướng phân quyền cho các đại học trong cấp phép và quản lý dự án.
Thông tư số 102/2012/TT-BTC của Bộ Tài chính quy định chế độ công tác phí cho cán bộ, công chức Nhà nước đi công tác ngắn hạn ở nước ngoài do ngân sách Nhà nước bảo đảm kinh phí cần được điều chỉnh để nâng chế độ công tác phí; các đề tài dự án hợp tác quốc tế sau khi được cấp phép nên chi theo chế độ của nhà tài trợ dự án.
Ngoài ra, Quyết định số 06/2020/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về tổ chức và quản lý hội nghị, hội thảo quốc tế tại Việt Nam nên điều chỉnh và phân quyền cho các đại học thực hiện thủ tục xin cấp giấy phép đối với các hội nghị, hội thảo chuyên ngành thuần túy.
Dự thảo Đề án triển khai cơ chế thử nghiệm chính sách nhằm thúc đẩy nghiên cứu phát triển, ứng dụng và chuyển giao công nghệ chiến lược trong giáo dục đào tạo cần sớm được triển khai và phân về cho các cơ sở giáo dục đại học thực hiện.
Tại tọa đàm, các chuyên gia cùng đại diện nhiều trường đại học, cao đẳng đã trao đổi thêm một số vấn đề thực tiễn và đề xuất giải pháp nhằm nâng cao chất lượng hợp tác quốc tế trong giai đoạn hội nhập sâu rộng hiện nay.