Sau 5 tháng triển khai mô hình chính quyền địa phương hai cấp, nhiều nơi ghi nhận tỷ lệ công chức giáo dục có trình độ, kinh nghiệm chuyên ngành chỉ đạt 20 - 30% dẫn đến có lúng túng trong hoạt động. Theo lãnh đạo một số địa phương cần tăng cường bồi dưỡng và biệt phái cán bộ có chuyên môn về giáo dục tới làm việc để giải quyết tình trạng này.
Cán bộ, công chức xã phải kiêm nhiệm nhiều nhiệm vụ do thiếu nhân sự chuyên trách
Chia sẻ với phóng viên Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam, ông Nguyễn Thúc Quân - Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Phú Lý (tỉnh Đồng Nai) cho hay: “Sau sáp nhập, xã Phú Lý là một trong số ít địa bàn của tỉnh Đồng Nai chưa có các phòng chuyên môn, vì vậy cán bộ và công chức của Ủy ban nhân dân xã phải kiêm nhiệm thêm nhiều nhiệm vụ vốn thuộc chức năng của các phòng này.
Thực hiện chủ trương của tỉnh, trong tháng 11 Hội đồng nhân dân xã Phú Lý đã có quyết định thành lập các phòng chuyên môn và đang trong quá trình hoàn thiện bộ máy. Đặc biệt, ở lĩnh vực văn hóa - xã hội, địa phương còn thiếu cán bộ có chuyên môn và năng lực quản lý giáo dục, dẫn đến khó khăn trong công tác điều hành và tham mưu cho Ủy ban nhân dân xã khi triển khai các chương trình, kế hoạch phát triển giáo dục”.
Bên cạnh đó, việc quản lý, chỉ đạo chuyên môn của sở giáo dục và đào tạo đối với cấp học mầm non, tiểu học, trung học cơ sở hiện nay được vận hành theo quy trình từ sở giáo dục và đào tạo tới ủy ban nhân dân cấp xã; từ ủy ban nhân dân cấp xã tới phòng Văn hóa - Xã hội cấp xã; phòng văn hóa - xã hội cấp xã tham mưu cho Ủy ban nhân dân xã nội dung văn bản chỉ đạo tới trường học thuộc địa bàn.
“Do chưa có đơn vị chuyên môn riêng cũng như thiếu cán bộ phụ trách chuyên trách về giáo dục nên tiến độ triển khai và thực hiện các nhiệm vụ chuyên môn tại địa phương còn nhiều lúng túng, chưa đáp ứng kịp thời yêu cầu đặt ra.
Hiện nay, tôi đang trực tiếp phụ trách quản lý các công việc thuộc lĩnh vực văn hóa - xã hội, trong đó có hoạt động về giáo dục và đào tạo. Để đảm bảo việc thực hiện chính sách, hoạt động giáo dục không bị gián đoạn, tôi cùng một số cán bộ phải chủ động liên hệ với các xã lân cận hoặc những xã/phường có cán bộ từng công tác tại phòng giáo dục và đào tạo (cũ) để trao đổi, học hỏi kinh nghiệm.
Sau khi nắm rõ chuyên môn, chúng tôi mới có thể hướng dẫn lại cho các cơ sở giáo dục mầm non, tiểu học và trung học cơ sở trên địa bàn”, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Phú Lý chia sẻ.
Trong khi đó, tại tỉnh Tây Ninh, theo báo cáo của Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tây Ninh, công chức phụ trách giáo dục các phường, xã là 96 người. Trong đó, chỉ có 36 công chức được đào tạo chuyên môn ngành sư phạm nên bước đầu khi thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp cũng gặp một số khó khăn nhất định về việc tham mưu lãnh đạo trong quản lý điều hành.
Trao đổi về vấn đề này, ông Lê Văn Thảo - Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Tân An (tỉnh Tây Ninh) cho biết, cán bộ phụ trách phòng Văn hóa – Xã hội của Ủy ban nhân dân phường Tân An có tham gia quản lý hoạt động giáo dục, song đa phần chưa được đào tạo chuyên sâu về lĩnh vực này.
Ông Thảo cũng chỉ ra một số khó khăn mà phường Tân An gặp phải trong thời gian đầu thực hiện chính quyền địa phương 2 cấp.
Thứ nhất, công tác tham mưu và tiếp nhận chuyên môn vẫn còn nhiều hạn chế. Do không được đào tạo chuyên sâu hay có kinh nghiệm về lĩnh vực giáo dục, cán bộ phụ trách gặp khó khăn trong việc tiếp cận, hiểu đúng và áp dụng chính xác các văn bản, quy định của Bộ Giáo dục và Đào tạo, hay Sở Giáo dục và Đào tạo. Quá trình nghiên cứu tài liệu chuyên môn thường mất nhiều thời gian, khiến tiến độ triển khai các nhiệm vụ bị chậm và đôi khi chưa bảo đảm tính chính xác theo yêu cầu.
Thứ hai, việc phối hợp với các trường học trên địa bàn chưa thật sự hiệu quả. Do không theo sát được hoạt động của từng cơ sở giáo dục, công tác chỉ đạo, hỗ trợ chuyên môn chưa kịp thời.
Các nhiệm vụ như cập nhật chính sách, tổng hợp báo cáo, thống kê dữ liệu giáo dục thường bị chậm trễ hoặc thiếu sự thống nhất. Điều này gây khó khăn cho việc đánh giá thực trạng, cũng như hạn chế khả năng đề xuất những giải pháp, hỗ trợ cần thiết cho cơ sở giáo dục.
Thứ ba, công tác giám sát và kiểm tra còn gặp nhiều vướng mắc. Việc thiếu chuyên môn và lực lượng thực hiện khiến hoạt động đánh giá chất lượng dạy và học, kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ năm học hoặc tham mưu xây dựng các chính sách hỗ trợ cho học sinh, giáo viên còn chưa đầy đủ và chưa sát thực tiễn. Điều này ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả quản lý giáo dục tại địa phương.
“Đến thời điểm hiện tại, từ lãnh đạo đến nhân viên của phòng Văn hóa - Xã hội sau thời gian tự học hỏi, tìm hiểu, nghiên cứu chuyên môn và giải quyết vấn đề thực tiễn, đã tích lũy được một số kinh nghiệm, do đó hoạt động giáo dục và đào tạo của phường Tân An cơ bản được duy trì ổn định.
Tuy nhiên cán bộ, viên chức phải xử lý nhiều đầu việc, khối lượng công việc lớn nên đôi khi tiến độ thực hiện một số nhiệm vụ vẫn chưa đáp ứng được yêu cầu đặt ra”, Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Tân An đánh giá.
Tăng cường đào tạo, bồi dưỡng chuyên môn cho cán bộ cấp xã/phường
Tại xã Lũng Phìn, tỉnh Tuyên Quang, theo ông Nguyễn Văn Chinh - Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Lũng Phìn cho biết, phòng Văn hóa – Xã hội hiện chỉ có một cán bộ có chuyên môn giáo dục được biệt phái về công tác và đang triển khai các chính sách, hoạt động liên quan đến giáo dục, đào tạo trên địa bàn khá hiệu quả.
Song, ông Chinh cũng nhìn nhận rằng, với khối lượng công việc lớn và yêu cầu chuyên môn ngày càng cao, cán bộ phòng Văn hóa - Xã hội nói riêng và nhiều phòng, ban khác nói chung thường xuyên làm ngoài giờ. Do đó, cơ quan có thẩm quyền của tỉnh cần điều phối thêm cán bộ, công chức có chuyên môn phù hợp về phụ trách để tham mưu cho ủy ban nhân dân xã, qua đó nâng cao hiệu quả vận hành.
Bên cạnh đó, để đáp ứng yêu cầu của thời kỳ mới, theo ông Chinh cần có chương trình bồi dưỡng thống nhất toàn quốc, với các nhóm nội dung như kiến thức nền tảng về quản lý nhà nước trong việc thực hiện mô hình chính quyền 2 cấp; quản trị và lãnh đạo cơ sở giáo dục hiện đại; kỹ năng hành chính và phối hợp liên cấp; đạo đức công vụ và văn hóa lãnh đạo trong giáo dục, hướng tới người cán bộ “vừa có tâm, vừa có tầm”, có bản lĩnh chính trị, tinh thần phục vụ nhân dân và khát vọng đổi mới trong công tác quản lý giáo dục.
Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Lũng Phìn chia sẻ thêm, toàn xã hiện có 9 trường học, nhưng xã chưa được phân cấp thẩm quyền tuyển dụng, sử dụng và quản lý nhà giáo, cán bộ quản lý cơ sở giáo dục, viên chức, người lao động trong các cơ sở giáo dục trên địa bàn, nên công tác điều động, sắp xếp giáo viên giữa các trường cũng đang là khó khăn đối với hoạt động giáo dục tại xã Lũng Phìn.
Trong khi đó, chia sẻ về công tác bồi dưỡng cán bộ tại xã Phú Lý (tỉnh Đồng Nai), ông Nguyễn Thúc Quân cho hay, việc cử cán bộ tham gia tập huấn, hội nghị, hội thảo theo yêu cầu của Bộ Giáo dục và Đào tạo còn gặp nhiều khó khăn do không có người đáp ứng yêu cầu.
Song, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Đồng Nai cùng Ủy ban nhân dân tỉnh Đồng Nai cũng đã tổ chức, xây dựng cơ chế hỗ trợ chuyên môn thường xuyên giữa Sở Giáo dục và Đào tạo với cán bộ phụ trách giáo dục ở xã, phường thông qua hệ thống hội nghị trực tuyến, phần mềm quản lý hoặc nhóm chuyên môn vùng.
Đồng thời, phát huy vai trò của hiệu trưởng các trường học trên địa bàn trong việc phối hợp, tham mưu cho Ủy ban nhân dân xã về công tác giáo dục, cũng như hỗ trợ chuyên môn cho cán bộ địa phương trong quá trình triển khai nhiệm vụ.
“Để đảm bảo hiệu quả lâu dài, cần có cơ chế biệt phái cán bộ quản lý có năng lực, chuyên môn về giáo dục hỗ trợ phòng Văn hóa - Xã hội trong công tác quản lý. Xã cũng đã và đang thường xuyên kiến nghị điều này với Ủy ban nhân dân tỉnh”, Phó Chủ tịch Ủy ban nhân dân xã Phú Lý bày tỏ.
Về phía Ủy ban nhân dân phường Tân An (tỉnh Tây Ninh), ông Lê Văn Thảo thông tin, để bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ quản lý cho công chức phường, xã về lĩnh vực giáo dục, Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh Tây Ninh đã phối hợp với của Trường Cán bộ Quản lý Giáo dục Thành phố Hồ Chí Minh chiêu sinh mở các lớp bồi dưỡng năm 2025.
Tuy nhiên, ông Thảo cũng nhận thấy rằng, công tác bồi dưỡng về giáo dục tại địa phương vẫn còn hạn chế. Nguyên nhân chủ yếu xuất phát từ nguồn kinh phí hạn hẹp, khiến việc tổ chức các lớp tập huấn, nâng cao chuyên môn chưa được duy trì thường xuyên. Đồng thời, cơ chế tài chính hiện nay cũng chưa cho phép các đơn vị được lựa chọn đối tác, nội dung, hình thức để bồi dưỡng cán bộ quản lý.
"Bên cạnh đó, các chương trình bồi dưỡng hiện có còn thiếu tính cập nhật và chưa thật sự sát với nhu cầu thực tiễn. Sự phối hợp giữa các cấp đôi lúc chưa đồng bộ, trong khi mối liên kết với các tổ chức xã hội, đoàn thể để hỗ trợ cho giáo dục cũng chưa được phát huy mạnh mẽ.
Điều này dẫn đến việc cán bộ quản lý giáo dục cấp xã khó tiếp cận những kiến thức và kỹ năng mới, ảnh hưởng đến chất lượng quản lý và phát triển giáo dục của địa phương", Chủ tịch Ủy ban nhân dân phường Tân An chia sẻ.