Trong các trường học, giáo viên cốt cán và tổ trưởng chuyên môn là những người thường tham gia tập huấn ở cấp độ tỉnh, thành. Một số tỉnh, thành sau sáp nhập có địa giới hành chính thay đổi, vì vậy việc di chuyển của những giáo viên này khi tham dự hội nghị triển khai nhiệm vụ, thao giảng chuyên đề, bồi dưỡng chương trình, hoặc làm giám khảo các hội thi có những phát sinh thêm.
Ở nhiều địa phương, điểm tập huấn cách trường phổ thông đến vài trăm ki lô mét khiến giáo viên không thể di chuyển trong ngày. Mặc dù giấy triệu tập chỉ ghi thời gian tập huấn 2 ngày nhưng thầy cô giáo phải đi đến 4 ngày. Điều này đã dẫn đến một số phát sinh nhưng nhiều trường lại chưa có phương án xử lý hài hòa.
Gánh nặng tiết dạy hỗ trợ: gần 30 tiết cho 4 ngày vắng mặt
Theo chia sẻ của giáo viên, trong hai ngày được triệu tập đi tập huấn, giấy triệu tập ghi thứ Năm và thứ Sáu nhưng thực tế các thầy cô giáo phải đi từ sáng thứ Tư và trở về chiều thứ Bảy.
Những ngày giáo viên đi tập huấn, nhà trường phải bố trí đồng nghiệp dạy thay theo tinh thần hỗ trợ. Khi giáo viên dạy thay có ý kiến, những tiết dạy thay này phải được tính là tiết dạy vượt chỉ tiêu nhưng lãnh đạo nhiều trường học cho biết, không có văn bản nào quy định thầy cô dạy thay được hưởng chế độ.
Do đi tập huấn dài ngày (2 ngày đi – 2 ngày dự tập huấn), tổng số tiết cần hỗ trợ trong 4 ngày có thể lên đến gần 30 tiết đã tạo thêm gánh nặng cho cả người đi và giáo viên dạy thay.
Ở một số trường, giáo viên hỗ trợ hoàn toàn tự nguyện và không nhận thù lao. Tuy nhiên, cũng có nơi giáo viên được triệu tập đi tập huấn phải tự bỏ tiền túi trả tiền tiết dạy cho đồng nghiệp hoặc phải “trả nợ tiết” bằng cách dạy bù sau khi trở về.
Cách xử lý này khiến cả hai phía đều gặp khó khăn. Giáo viên hỗ trợ nếu nhận tiền của đồng nghiệp thì ngại nhưng nếu không nhận thì lại phải gánh thêm một khối lượng tiết dạy lớn bên cạnh phần việc của mình mà không có chế độ cụ thể.
Trong khi đó, giáo viên đi tập huấn cũng chịu áp lực khi ngoài thời gian tham gia bồi dưỡng xa nhà, họ còn phải lo bù đắp số tiết đã nhờ đồng nghiệp hỗ trợ, dẫn đến cảm giác quá tải và kéo dài thời gian làm việc sau tập huấn.
Đề xuất một số giải pháp
Để bảo đảm hoạt động bồi dưỡng chuyên môn phù hợp thực tế địa bàn sau sáp nhập, đồng thời giảm áp lực cho giáo viên được triệu tập và giáo viên dạy hỗ trợ, người viết cho rằng có thể xem xét triển khai một số giải pháp sau:
Thứ nhất, tổ chức sinh hoạt và tập huấn theo cụm chuyên môn. Việc thành lập các cụm chuyên môn nhỏ giúp rút ngắn khoảng cách di chuyển của giáo viên.
Mỗi cụm gồm các trường lân cận trong bán kính hợp lý (khoảng 20–30 km), lựa chọn một trường làm trung tâm để tổ chức tập huấn, thao giảng hoặc họp chuyên môn.
Sở Giáo dục và Đào tạo bố trí báo cáo viên đến từng cụm thay vì triệu tập toàn tỉnh tập trung tại một điểm duy nhất.
Cách làm này giúp giảm đáng kể thời gian và chi phí đi lại, hạn chế việc giáo viên phải đi sớm – về muộn, đồng thời giữ ổn định kế hoạch dạy học tại trường.
Thứ hai, kết hợp tập huấn trực tuyến với tập huấn trực tiếp. Trong bối cảnh địa bàn rộng, việc tăng cường hình thức bồi dưỡng trực tuyến là phù hợp.
Những nội dung mang tính phổ biến, hướng dẫn văn bản, triển khai nhiệm vụ có thể tổ chức online hoặc ghi hình để giáo viên xem lại. Các nội dung cần thực hành hoặc minh họa dạy học sẽ triển khai trực tiếp tại các cụm chuyên môn.
Hình thức kết hợp này vừa bảo đảm chất lượng bồi dưỡng, vừa giảm số ngày giáo viên phải rời khỏi lớp, từ đó giảm số tiết cần giáo viên hỗ trợ dạy thay.
Thứ ba, quy định thống nhất về tiết dạy hỗ trợ được tính là tiết dạy tăng thêm để tránh tình trạng giáo viên dạy thay phải đảm nhiệm khối lượng lớn nhưng không có chế độ, các cơ sở giáo dục cần văn bản hướng dẫn cụ thể.
Nhà trường lập danh sách phân công dạy thay theo tuần, tổng hợp số tiết làm căn cứ thanh toán. Cơ chế này giúp minh bạch trong quản lý, bảo đảm quyền lợi cho giáo viên hỗ trợ, đồng thời hạn chế tâm lý ngại ngần hoặc áp lực khi phải dạy thêm nhiều tiết trong thời gian ngắn.
Thứ tư, điều chỉnh thời gian tổ chức tập huấn, ưu tiên cuối tuần. Đối với những nội dung bồi dưỡng ngắn ngày, việc tổ chức vào thứ Bảy – Chủ Nhật là phương án khả thi. Giáo viên không phải nghỉ dạy, không cần người hỗ trợ dạy thay, đồng thời được chi trả chế độ làm ngoài giờ theo quy định cho người tập huấn.
Việc này góp phần giảm gián đoạn hoạt động giảng dạy trong tuần, đặc biệt đối với các trường thiếu giáo viên hoặc giáo viên đứng lớp nhiều tiết.
Những giải pháp trên nhằm giải quyết đồng thời ba vấn đề: giảm quãng đường di chuyển, giảm số tiết dạy hỗ trợ và minh bạch chế độ dành cho giáo viên. Việc triển khai đồng bộ sẽ góp phần đảm bảo quyền lợi cho đội ngũ giáo viên, duy trì chất lượng hoạt động chuyên môn và phù hợp với điều kiện thực tế tại các địa phương có địa bàn rộng sau sáp nhập.
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.