Bất ngờ: Đi ôtô ở Việt Nam đắt gấp đôi Mỹ

Kelley Blue Book, một trong những hãng đánh giá giá trị ôtô lớn nhất nước Mỹ, có thể tính chi phí mà người New York phải bỏ ra cho chiếc Honda Civic EX 1.8, số tự động đời 2012, giá 19.600 USD.

Để lưu thông trên đường khách hàng phải đóng một khoản được gọi là phí bang (state fee), bao gồm thuế hàng hóa (sale tax), phí đăng ký biển số. Thuế hàng hóa chỉ tính một lần khi khách mua xe, khác nhau ở từng bang và tại New York mức thuế dành cho Civic là 6,27%, tương đương 1.255 USD. Phí đăng ký biển rất rẻ, khoảng 45 USD. Như vậy khoản đóng một lần cho năm đầu tiên là 1.300 USD, bằng khoảng 6,6% so với giá gốc.

Chủ sở hữu một chiếc Honda Civic mất 32.810 USD cho 5 năm sử dụng.

Điều đặc biệt là phí bang các năm sau rất thấp, giảm dần theo thời gian sử dụng. Mức cụ thể với chiếc Civic trên là 141 USD cho năm thứ 2, thứ 3. Mỗi năm khi hết hạn, chủ nhân mang xe tới nơi đăng ký nộp tiền sẽ được cấp tem. Thủ tục đăng kiểm cũng rất thuận tiện. Một cơ sở tư nhân đủ tiêu chuẩn hoàn toàn có thể thực hiện việc kiểm định. Chủ xe chỉ cần mang bảng kết quả tới cơ quan đăng ký xe nhận tem đăng kiểm.

Như vậy, mỗi chiếc xe ở Mỹ chỉ có hai khoản nộp cố định hằng năm, gồm phí bang (state fee) và đăng kiểm.

Trong khi đó Honda Civic 1.8 AT do Honda lắp ráp ở Việt Nam có giá xuất xưởng 473 triệu đồng. Sau khi tính hết các loại thuế và phí bị đội lên thành 925,66 triệu đồng, gấp đôi ở Mỹ. Đó là chưa kể các phí đang "treo" trên đầu như phí bảo trì, phí hạn chế phương tiện cá nhân (từ 20-50 triệu, tùy dung tích động cơ).

Kelley Blue Book còn dự tính tổng chi cho chiếc Civic trên trong vòng 5 năm, bao gồm khấu hao, xăng dầu, sửa chữa, bảo hiểm tự nguyện và lãi ngân hàng, vào khoảng 33.000 USD (688,7 triệu đồng, với tỷ giá 20.870), thấp hơn nhiều số tiền ban đầu ban đầu ở Việt Nam.

Mỹ có hai loại phí thu khi sử dụng xe, được tính trong giá xăng và phí sử dụng đường tự chọn hay vào nội đô. Các phương tiện chạy xăng chịu khoản thuế 18,4 cent cho mỗi gallon xăng (3,78 lít), khoảng 1.010 đồng mỗi lít, tương đương với khoản phí trong xăng mà Việt Nam đang áp dụng. Các nhà làm luật đang đề xuất đánh thuế theo số km VMT (Vehicle Miles Travel tax) nhằm thay thế cho phí tính vào giá xăng.

Thu Trang làm việc tại một công ty truyền thông ở Hà Nội cũng mua một chiếc xe cũ để sử dụng khi du học 8 năm ở Mỹ. Theo cô các khoản phí cố định cho xe hơi rất rẻ, chỉ hơn 100 USD mỗi năm. Chi phí lớn nhất là xăng, sửa chữa và khấu hao thì hoàn toàn phụ thuộc vào nhu cầu của mỗi người.

Hạ tầng giao thông Mỹ tốt vào bậc nhất thế giới nên luôn có những lựa chọn thích hợp. Muốn miễn phí, tài xế phải đi đường dài và đông hơn. Còn khi cần đi nhanh, đường nhiều làn và ngắn thì họ phải trả phí. Ngoài ra còn các trạm thu khi đi vào nội đô.

Đường Riverside Freeway ở nam California. Chọn đi ở 4 làn giữa có nghĩa phải trả tiền, nhưng mặt đường tốt hơn và thông thoáng hơn. Ảnh: FHWA.

Tháng 12/1995 ở nam California, con đường 4 làn có thu phí được mở chính giữa đường Riverside Freeway 8 làn đã có từ trước. Con đường mới được một quỹ tư nhân xây dựng và khai thác hệ thống thu phí để hoàn trả vốn đầu tư.

Có tới 5 mức phí, từ 0,25 đến 2,5 USD, cho mỗi chặng đường dài 16,1 km, tùy thuộc vào thời gian sử dụng. Giá phí được thông báo trước, vì thế người đi xe có thể lên lịch cho những chuyến đi. Những dụng cụ thu và phát tín hiệu gắn trên kính chắn gió cho phép lái xe trả tiền mà không phải dừng lại. Những xe có 3 người, xe công cộng, xe không khí thải và xe của người tàn tật được miễn phí.

Trả tiền có nghĩa người đi xe được sử dụng những gì tốt hơn bình thường. Những ai chọn đi ở 4 làn giữa trên đường Riverside Freeway, thì đường họ đi tốt hơn, thông thoáng hơn và tất nhiên cũng nhanh hơn các làn ngoài của nền đường cũ. Người sử dụng cho biết họ tiết kiệm được 30 phút nếu đi vào làn mất phí.