 |
| Máy bay không người lái Mỹ thử nghiệm tiếp dầu trên không. |
Tờ nguyệt san “Không quân” Mỹ tháng 3 tiết lộ, mùa hè năm nay, quân Mỹ sẽ thử nghiệm thử nghiệm máy bay không người lái (UAV) tiếp nhiên liệu trên không.
Được biết, đây là một chương trình mới được Cục Nghiên cứu thiết kế cao cấp - Bộ Quốc phòng Mỹ đang tiến hành: Một máy bay trinh sát không người lái Global Hawk tiếp dầu cho một máy bay trinh sát không người lái Global Hawk khác.
Theo người phụ trách chương trình này Jim McCormick, điều này sẽ mang lại sự thay đổi đột phá cho công nghệ tiếp dầu trên không.
Báo Trung Quốc đã có bài phỏng vấn Chủ nhiệm Phòng Nghiên cứu của Viện Nghiên cứu Trang bị Không quân Trung Quốc, chuyên gia nghiên cứu máy bay không người lái Vương Kiếm.
Chuyên gia này đã đưa ra quan điểm của mình về khó khăn công nghệ tự tiếp dầu trên không của máy bay không người lái, xu thế phát triển và triển vọng ứng dụng.
Tự tiếp dầu trên không của UAV là một công nghệ vạch thời đại
Máy bay không người lái tự tiếp dầu trên không là một công nghệ vạch thời đại, nó có những thách thức về hệ thống không người lái, cảm biết và khí động học, giá trị của công nghệ này không thua kém vai trò của tiếp dầu trên không cho máy bay có người lái.
Một mặt, có thể cải thiện rất lớn cho hành trình, tốc độ và tính linh hoạt trong triển khai của máy bay không người lái, giảm sự phụ thuộc vào các căn cứ phía trước, tăng gấp bội hiệu quả tác chiến.
Mặt khác, có thể làm cho máy bay không người lái cũng có khả năng bay trên không có đội hình, từ đó làm thay đổi phương thức tự chiến đấu riêng lẻ hiện nay của máy bay không người lái, điều này có ý nghĩa đột phá đối với việc tìm kiếm mô hình tác chiến trong tương lai sử dụng cả máy bay không người lái và máy bay có người lái.
 |
| Máy bay không người lái X-47B Mỹ. |
Đối với máy bay không người lái Global Hawk của quân Mỹ, thông qua tiếp dầu trên không, thời gian bay liên tục và hành trình có thể tăng gấp 3 lần, hiệu suất tác chiến bay một lượt sẽ tăng gấp bội, tiếp tục đi sâu mở rộng tác dụng của loại máy bay không người lái này.
Thông qua triển khai nhanh và trinh sát điểm trong mọi thời tiết đối với khu vực địa lý cụ thể, nó có thể bổ sung những hạn chế về phạm vi và thời gian của vệ tinh, đồng thời có thể hoàn thành nhiệm vụ do thám khi vệ tinh gián điệp bị phá hủy hoặc gây nhiễu.
Máy bay có người lái mặc dù có khả năng tiếp dầu trên không, nhưng khi hoạt động vẫn có thể bị ảnh hưởng về thời gian do sự mệt mỏi của phi công.
Chẳng hạn, máy bay chiến đấu phiên bản hải quân Hornet F/A-18 của Hải quân Mỹ thường mỗi lần xuất kích chỉ bay được cự ly không quá 450 dặm Anh, chỉ có thể thực hiện nhiệm vụ trong vài giờ.
Đối với vấn đề này, Hải quân Mỹ sẽ tăng thiết bị tiếp dầu và phần mềm cho 2 máy bay chiến đấu không người lái X-47B do Công ty Northrop Grumman (NOC) đang phát triển.
Sự thay đổi này sẽ làm cho tầm bắn tấn công hiệu quả của tàu sân bay động cơ hạt nhân của Hải quân Mỹ tăng hàng ngìn dặm Anh, tức là ở một khu vực an toàn tại biển xa, tiến hành tấn công bất cứ mục tiêu nào ở khu vực Thái Bình Dương, từ đó làm thay đổi cân bằng sức mạnh của khu vực Thái Bình Dương.
Ngoài ra, công nghệ UAV tự tiếp dầu trên không cũng có thể đóng một vai trò quan trọng trên máy bay có người lái.
Đối với phi công, nhiệm vụ bay 1 lần dài tới 10-30 giờ (như máy bay ném bom B-2 bay từ miền trung/tây nước Mỹ đến Iraq) là một thách thức không nhỏ, đặc biệt những lúc cất/hạ cánh, ném bom và tiếp dầu trên không là lúc phi công căng thẳng nhất.
Nếu sử dụng biên đội tự động và công nghệ tự tiếp dầu, thì có thể giúp làm giảm gánh nặng cho phi công khi bay cự ly dài và bay trong thời tiết khắc nghiệt.
Từ có người lái đến không có người lái phải đột phá những công nghệ lõi
Chuyên gia Trung Quốc cho rằng, có 3 khó khăn công nghệ cần giải quyết là dẫn đường chính xác, đo lường và bám theo chính xác, kiểm soát bay chính xác.
Trong hệ thống thử nghiệm tự tiếp dầu trên không được cơ quan nghiên cứu Mỹ phát triển hiện nay, hệ thống dẫn đường áp dụng phương thức dẫn đường tổ hợp “GPS + dẫn đường quán tính”, đồng thời thông qua phân giải,
tính toán các số liệu có liên quan như vị trí tương đối, tốc độ, gia tốc của máy bay tiếp dầu và máy bay nhận dầu, hướng dẫn cho máy bay nhận dầu từ cự ly tương đối xa tiếp cận máy bay tiếp dầu, hợp thành biên đội tiếp dầu chính xác.
Tiến hành đo, bám theo chính xác chủ yếu là lắp hệ thống đo, theo dõi quang học trên máy bay không người lái nhận dầu.
 |
| Máy bay không người lái RQ-4A Global Hawk của Mỹ. |
Điều cốt lõi nhất là hệ thống kiểm soát bay. Trước hết, cần căn cứ vào số liệu của hệ thống đo, bám quang học và dẫn đường tổ hợp, kiểm soát chính xác biên đội bay thỏa mãn yêu cầu tiếp dầu trên không, từ đó hoàn thành kết nối.
Thứ hai, cần loại bỏ ảnh hưởng từ sự thay đổi về trọng lượng, trọng tâm trong quá trình tiếp dầu và luồng khí phức tạp giữa máy bay tiếp dầu và máy bay nhận dầu, duy trì sự ổn định của biên đội tiếp dầu và máy bay không người lái.
Thứ ba, phải khắc phục ảnh hưởng của luồng khí bất ngờ đối với máy bay không người lái, đồng thời tiến hành kiểm soát có hiệu quả khi biên đội tiếp dầu chuyển sang cơ động.
Ngoài ra, cũng cần có chế độ bảo vệ tự động hoàn thiện, một khi xảy ra bất thường trong quá trình kết nối, hệ thống kiểm soát bay có thể điều khiển được máy bay nhận dầu tự động tách khỏi máy bay tiếp dầu.
Chính do sự đột phá và ứng dụng tổng hợp công nghệ then chốt trên, từ đó đã thực hiện bước nhảy vọt về công nghệ tiếp dầu trên không từ có người lái sang không người lái.
Về các giai đoạn phát triển của công nghệ máy bay không người lái tự tiếp dầu trên không, chuyên gia Trung Quốc Vương Kiếm cho rằng, Phòng Thực nghiệm nghiên cứu của Không quân Mỹ đã vạch ra các giai đoạn phát triển như sau:
Giai đoạn thứ nhất tiến hành kiểm tra bay thử do máy bay có người lái mô phỏng máy bay không người lái.
Giai đoạn thứ hai sử dụng máy bay biến hình F-16 VISTA mô phỏng máy bay không người lái điển hình của quân Mỹ (như “Global Hawk” Predator) kiểm tra bay thử.
Giai đoạn thứ ba, tiến hành kiểm tra bay thử máy bay không người lái đối với máy bay không người lái, từ đó thực hiện bước nhảy vọt về công nghệ tiếp dầu trên không từ có người lái sang không người lái.
Càng ngày càng nhiều UAV tham gia không chiến trong tương lai
Ngày 15/8/2006, Công ty Boeing sử dụng máy bay tân trang Learjet, bằng phương thức tiếp dầu “kiểu cứng”, cùng với máy bay tiếp dầu KC-135R kiểm tra thành công công nghệ duy trì tự động vị trí tiếp dầu trên không của máy bay không người lái.
Ngày 30/8/2006, Trung tâm nghiên cứu bay Dryden sử dụng máy bay F/A-18 tân trang, cùng với một máy bay tiếp dầu Boeing 707-300 lần đầu tiên thực hiện thành công bay kết nối tiếp dầu “kiểu mềm” hoàn toàn tự chủ trên không.
Công ty Northrop Grumman, hãng phát triển máy bay không người lái RQ-4 Global Hawk luôn nghiên cứu sử dụng công nghệ tiếp dầu trên không để cải thiện khả năng hoạt động liên tục của loại máy bay không người lái này.
Để phối hợp với lộ trình phát triển của Phòng nghiên cứu thực nghiệm Không quân Mỹ, dưới sự hỗ trợ của Cục Hàng không vũ trụ Mỹ (NASA), công ty này triển khai nghiên cứu phát triển công nghệ tự chủ tiếp dầu trên không giữa hai chiếc Global Hawk.
NASA đã mua 2 máy bay không người lái Global Hawk, lắp đặt hệ thống tiếp dầu “kiểu mềm”, lần lượt làm máy bay tiếp dầu và máy bay nhận dầu không người lái, có kế hoạch bay thử kiểm tra tự tiếp dầu trên không vào mùa hè năm nay.
Về xu thế phát triển và ứng dụng chiến đấu thực tế trong tương lai của công nghệ tự tiếp dầu trên không của máy bay không người lái, chuyên gia Trung Quốc cho rằng, Không quân Mỹ rất coi trọng phát triển khả năng tiếp dầu trên không của máy bay không người lái.
 |
| Máy bay tấn công không người lái MQ-9 "Thần chết" Mỹ. |
Trong “Chương trình bay hệ thống máy bay không người lái 2009-2047” mới nhất, MQ-X, loại máy bay không người lái kế tiếp của UAV cỡ vừa MQ-9 “Thần chết” vào năm 2030 có chức năng tiếp dầu trên không,
đồng thời có thể làm máy bay tiếp dầu cỡ nhỏ hỗ trợ mở rộng thực hiện nhiệm vụ cho loại máy bay khác; MQ-L, loại máy bay kế tiếp của UAV cỡ lớn RQ-4 Global Hawk, vào trước năm 2030, đòi hỏi có khả năng tiếp dầu trên không.
“Hệ thống tấn công tầm xa thế hệ tiếp theo” (NGLRS-II) của máy bay ném bom kiểu mới mà Không quân Mỹ đang tiến hành luận chứng đã sử dụng một loại máy bay ném bom không người lái có thể tự tiếp dầu trên không.
Hiện nay, chương trình mua sắm hàng đầu của Không quân Mỹ đã không còn là máy bay chiến đấu F-22 Raptor (Chim ăn thịt) nữa, mà là máy bay tiếp dầu trên không có ảnh hưởng to lớn đối với không quân.
Có thể dự kiến, cùng với sự phát triển và hoàn thiện của công nghệ tiếp dầu trên không của máy bay không người lái, ngày càng nhiều máy bay không người lái sẽ chiếm lấy chiến trường trên không trong tương lai, trở thành lực lượng chi viện mạnh cho máy bay chiến đấu có người lái.
Sự thử nghiệm theo kế hoạch của quân Mỹ vào mùa hè năm nay chỉ là sự khởi đầu của việc kiểm tra bay tự tiếp dầu trên không của máy bay không người lái với ý nghĩa thực sự, thời đại máy bay không người lái sắp đến rất nhanh.