Nằm bên bờ sông Hồng, làng Đông Dư nức tiếng gần xa là mảnh đất lành với lợi thế lớp phù sa màu mỡ, trồng cây gì cũng thuận. Ngoài cải bẹ và rau gia vị, không thể không nhắc đến những cây ổi từ lâu đã trở thành nguồn thu nhập chính cho người dân nơi đây, để ai đi qua Đông Dư cũng phải một lần dừng chân ghé lại, thưởng thức hương vị ổi thơm mát, ngọt lành...
Sự “bén duyên” tình cờ
Không phải ngẫu nhiên mà người dân Đông Dư – Gia Lâm lại chọn gắn bó với cây ổi thay vì trồng lúa, ngô như nhiều làng quê khác. Câu chuyện bắt đầu vào đầu những năm 90 thế kỷ trước, ông Nguyễn Văn Tẻo, hồi đó là Chủ tịch Hội làm vườn xã Đông Dư có sang Hưng Yên chơi, thấy nơi đó có giống ổi ngon, mới xin cành về trồng ở vườn nhà.
Trồng chưa được lâu thì ông sửa nhà, cây ổi mới trồng bị nhổ lên, ấn vào khu đất gần bụi tre. Thế rồi ông Tẻo cũng quên bẵng mất. Đến một ngày mùa đông, bỗng thấy cây ổi ra hoa trái vụ, trái ổi nhỏ nhưng căng tròn, giòn thơm, rất ngọt. Mang sang biếu hàng xóm, ai cũng tấm tắc khen ngon. Cây ổi nhà ông Tẻo bỗng dưng nổi tiếng. Nhiều người trong làng mới xin cành về đem trồng trong vườn ăn chơi.
Thấy ổi cho ra trái rất ngon, nhiều người dân Đông Dư bắt đầu chiết cành đem trồng ở đất bãi ngoài đê với số lượng lớn hơn. Một bên là ngô, một bên là ổi. Ổi Đông Dư rất dễ trồng, chiết cành sáu tháng ra hoa, một năm ra quả, và cho quả suốt bốn mùa. Người dân nghe tiếng đi qua nơi đây đều dừng lại để một lần được thưởng thức trái ổi găng đặc biệt, mà theo dân làng chia sẻ đầy tự hào là “cùng giống đấy nhưng đem trồng ở đất khác thì không thể ngon như Đông Dư được”.
Nhận thấy trái ổi bán được giá, công sức phải bỏ ra thì không nhiều mà lợi nhuận lại tăng gấp mấy lần so với lúa, ngô, nên nhiều gia đình đã quyết định dùng số đất bãi ngoài đê trước đây chuyên trồng lúa, ngô để tập trung vào trồng ổi. Vào những thời điểm chính vụ là tháng 7, tháng 8 dương lịch, cây ổi cho ra trái giòn mát, thơm ngon, càng ngày càng nức tiếng gần xa.
Nhiều người dân khu vực lân cận thấy nguồn lợi kinh tế còn nhập lại ổi rồi đem bán trên đê, cũng như mang vào một số chợ nội thành để bán. Từ đây bắt đầu câu chuyện về những người dân làng quê làm giàu từ thương hiệu ổi găng Đông Dư mà hẳn nhiều người sẽ phải ngưỡng mộ.
Xây nhà lầu, mua xe hơi từ cây ổi
Ổi là một loại trái cây dân giã, giá tiền vừa phải, nhưng không ít người Đông Dư đã làm giàu nhanh chóng từ loại cây này.
Theo Chủ tịch Hội Nông dân xã Nguyễn Thị Dinh, hiện cả xã có 333,3 ha đất nông nghiệp. Trong đó bên cạnh cải bẹ và các loại rau gia vị thì chủ yếu là để trồng ổi. Người dân nơi đây cũng rất nhạy bén nên thâm canh trồng ổi và các cây rau gia vị để tăng thêm thu nhập. Cứ một sào trồng ổi thì mỗi vụ thu được 1,2 đến 1,5 tấn quả, giá bán buôn vào thời điểm dao động từ 5000-10.000 đồng/kg, tương đương khoảng 5-15 triệu đồng. Như vậy, mỗi năm một hộ gia đình ở Đông Dư thu nhập không dưới 100 triệu đồng, một con số không nhỏ để đảm bảo và dần dần đưa cuộc sống đi lên.
 |
| Bà Dinh hái ổi trong vườn nhà (ảnh: Hồ Quỳnh Trang) |
Nhận thấy nguồn lợi rất lớn của cây ổi, Hội Nông dân và xã đã tăng cường phối hợp với các đoàn thể tích cực mở các lớp chuyên đào tạo, dạy người dân chiết cành, thâm canh, chăm sóc cây ổi đúng cách. Từ những năm 1999, các lớp mở ra đều nhận được sự ủng hộ rất lớn của người dân. Mỗi lớp học có 30-40 học viên, khóa học kéo dài 3 tháng. Mỗi năm xã đào tạo được hàng chục lớp học như vậy. Đến nay, cả xã Đông Dư có 689 hộ chuyên trồng ổi, nhiều người nhạy bén đã xây được nhà lầu, mua được cả xe hơi để phục vụ cho cuộc sống.
Không chỉ chuyên về trồng ổi, nhiều hộ gia đình còn muốn mang thương hiệu ổi Đông Dư đến nhiều nơi hơn nữa nên đứng ra làm đầu mối thu mua ổi của cả xã. Các gia đình này trang bị ô tô, mỗi ngày vận chuyển khoảng 200 tạ ổi đến các chợ đầu mối ở trung tâm Hà Nội, các hệ thống siêu thị cũng như thị trường Hải Dương, Quảng Ninh, Thái Nguyên, Hải Phòng... Vào thời điểm chính vụ, có ngày các hộ còn phải vận chuyển hàng tấn ổi, hàng trăm thương lái từ các tỉnh lân cận cũng tìm đến đây để lấy được ổi với chất lượng và giá tốt nhất.
Lời giải nào cho thương hiệu ổi găng Đông Dư?
Theo lời bà Nguyễn Thị Dinh, dù chỉ cách một bờ mương hay một con đường, đã sang làng khác, không có đất như đất Đông Dư, không có nước như nước Đông Dư, thì dù vẫn giống ổi ấy nhưng lại cho ra trái không thể ngọt mát như ổi Đông Dư được.
Đi dọc bờ đê con sông Hồng, men theo xã Đông Dư, thấy có rất nhiều người dân chào mời khách qua đường mua ổi. Nhìn qua thấy ổi hàng nào cũng tương tự như nhau: trái ổi nhỏ, da chín hơi chuyển sang vàng trông rất bắt mắt, thế nhưng ăn thử thì hương vị lại khá chênh lệch. Hỏi ra mới biết, một số điểm là do một số người dân quanh khu vực Gia Lâm nhập lại ổi Đông Dư rồi đem bán, còn đa phần là ổi của các xã lân cận Đông Dư.
Điều đáng bàn là những hàng quán này vẫn quảng cáo là “ổi găng Đông Dư chính gốc”, trong khi đó chất lượng lại kém hơn hẳn, rất ảnh hưởng đến uy tín của thương hiệu ổi Đông Dư và khiến người dân xã Đông Dư hết sức bất bình.
Không chỉ được buôn bán ở thị trường trong nước, ổi Đông Dư cũng đã bắt đầu xuất hiện trên thị trường quốc tế. Theo lời bà Dinh, chuyện ổi găng Đông Dư xuất hiện ở thị trường nước ngoài cũng hết sức tình cờ. Trước đây, nhiều người dân Đông Dư là Việt kiều ở các nước, mỗi lần về quê đều mang theo bằng được mấy cân ổi găng để đỡ nhớ hương vị quê nhà cũng như đem biếu bạn bè thân cận.
Thấy ổi nơi đây thơm ngon, một số người bắt đầu gửi người dân Đông Dư mua thêm một ít mang sang. Càng ngày, ổi càng có tiếng, số người xa quê muốn mua càng nhiều với khối lượng càng tăng. Ổi Đông Dư bắt đầu xuất hiện trên thị trường nước ngoài theo con đường tiểu ngạch như thế.
Thấy ổi nơi đây thơm ngon, một số người bắt đầu gửi người dân Đông Dư mua thêm một ít mang sang. Càng ngày, ổi càng có tiếng, số người xa quê muốn mua càng nhiều với khối lượng càng tăng. Ổi Đông Dư bắt đầu xuất hiện trên thị trường nước ngoài theo con đường tiểu ngạch như thế.
Nhạy bén với nguồn lợi nhuận có thể mang lại, một số hộ chuyên thu mua trong xã dần dần tìm hiểu và muốn có cách phối hợp với một số doanh nghiệp để xuất khẩu ổi Đông Dư sang nước ngoài. Tuy nhiên để thực hiện được điều này vẫn còn nhiều khó khăn trước mắt.
Anh Nguyễn Văn Kiên - một trong những người làm giàu nhanh chóng nhờ cây ổi cho biết: “Dù ổi găng Đông Dư từ lâu đã là một giống ổi được nhiều người biết đến, thế nhưng sự thật là thương hiệu này vẫn chưa được được đăng ký sở hữu hay đăng ký bản quyền, thế nên để giữ vững được thương hiệu mà không bị người dân các nơi khác bắt chước là một điều rất khó. Hơn nữa, khi được bày bán trong các siêu thị, nếu bao bì túi ổi được đóng kĩ càng, dập mác riêng của ổi găng Đông Dư một cách độc quyền và chuyên nghiệp, thì chắc chắn thương hiệu ổi nơi đây sẽ còn vươn xa hơn nữa”.
 |
| Các bạn trẻ thích thú được tự tay hái ổi Đông Dư (ảnh: Hồ Quỳnh Trang) |
Vậy đường đi trước mắt của ổi Đông Dư sẽ thế nào? Thương hiệu ổi Đông Dư đã khá quen thuộc với thị trường trong nước nói chung và miền Bắc nói riêng, tuy nhiên làm sao để người dân nơi đây giữ được thương hiệu này một cách độc quyền, làm sao để người dân nước ngoài xa quê và bạn bè quốc tế được thưởng thức hương vị mát lành và độc đáo của ổi găng Đông Dư vẫn còn là điều mà nhiều người dân xã Đông Dư phải trăn trở.
Nếu chính quyền xã quan tâm hơn nữa, tạo điều kiện để phối hợp với các doanh nghiệp xuất khẩu trong và ngoài nước thì vấn đề thương hiệu sẽ được giải quyết dễ dàng hơn.
Hồ Thị Quỳnh Trang – SV lớp Báo in 29A1