(GDVN) - Một sự tình cờ đã đem đến cho BBT Văn hóa Báo điện tử Giáo dục Việt Nam những cuộc trao đổi vô cùng thú vị với một tiến sĩ người Việt đang sinh sống, công tác tại Đất nước Hoa hồng - Bungari. TS Phan Quốc Linh 54 tuổi, sinh sống và công tác tại thủ đô Sofia, Bungari từ nhiều năm nhưng vẫn mang quốc tịch Việt Nam.
>>> Ngọc Trinh thi hoa hậu: "Loạn" tên gọi!
Các cuộc trò chuyện vốn chỉ xoay quanh cái tên của những cuộc thi đang được gọi là Hoa hậu người Việt hoàn cầu, Hoa hậu Thế giới người Việt... nhưng mong mỏi cuối cùng của TS Linh là làm sao để mọi thứ trở về đúng giá trị của nó. Báo điện tử Giáo dục Việt Nam trân trọng đăng tải bài viết cùng các thư từ của TS Phan Quốc Linh về cuộc thi mà Ngọc Trinh đang tham dự, để rộng đường dư luận đánh giá và thông tin phản hồi.
Ngọc Trinh thi hoa hậu: Miss "Vietnam International" là... Hoa hậu gì?
Kính gửi Ban Biên tập,
 |
| Cuộc thi hoa hậu Ngọc Trinh tham dự có tên gọi tiếng Việt là: Hoa hậu người Việt hoàn cầu. Tuy nhiên, tên gọi tiếng Anh của nó (Miss Vietnam International/Continents) theo TS Phan Quốc Linh là không chính xác. |
Không có cái gọi là Hoa hậu "Vietnam International"
| Miss Vietnam International là tên gọi ban đầu, bằng tiếng Anh của cuộc thi đang tổ chức tại Mỹ (từ 5 đến 13/8/2011) có tên gọi chính thức bằng tiếng Việt là: Hoa hậu người Việt hoàn cầu. Tên gọi "Miss Vietnam International" đã được BTC dùng trong giai đoạn quảng bá cuộc thi; nhưng sau đó, theo giải thích của BTC là để tránh nhầm lẫn đây là chi nhánh của cuộc thi Miss International nên đã đổi tên tiếng Anh thành Miss Vietnam Continentes. |
Quả thật, Ban tổ chức (BTC) cuộc thi này đã đặt giới truyền thông Việt Nam trong và ngoài nước cũng như Cục Nghệ thuật biểu diễn (Bộ VH-TT-DL) trước “sự đã rồi” khi đưa ra cái tên gọi này - Miss Vietnam International.
Theo đó, như lời một bài báo trên Giaoduc.net.vn rằng “loạn” tên gọi, vì chỗ thì dịch là “HH Quốc tế Việt Nam”, nơi lại dịch “HH Việt Nam Quốc tế”, “HH Việt Nam Thế giới”…
International (tính từ, tiếng Anh) = Merdunaroden (tính từ - tiếng Nga, tiếng Bungari…) = Tiếng Việt là: mối liên hệ và quan hệ mang tính quốc tế; (tính) mối liên hệ và quan hệ giữa các dân tộc trên thế giới (quan hệ toàn cầu, nhân loại)…
Nếu đi sâu tìm hiểu kỹ hơn chút nữa, về cấu tạo từ, chúng ta có thể thấy cấu trúc “gốc” từ của international và internet (mạng thông tin internet) có cấu trúc đồng dạng:
internet = inter (giữa, liên hệ, quan hệ…) + net (lưới, mạng, mạng lưới…)
international = inter (giữa, liên hệ, quan hệ…) + national (tính dân tộc - tộc người, tính nhân dân…)
Nhận xét: cái giữa, nằm giữa, liên hệ (inter) các mạng, mạng lưới (net) sẽ tạo thành một lưới, mạng lưới lớn hơn - đó chính là cái ta vẫn quen gọi là “mạng thông tin internet” gọi tắt là mạng internet, hay đơn giản chỉ là net.
Tương tự như vậy, về cấu trúc, các thành tố mang thuộc tính national (tính dân tộc - tộc người, tính nhân dân…) được đặt trong (giữa) mối liên hệ và quan hệ (inter) mà tạo thành một hiện tượng “tính quốc tế” (international).
Như vậy, trong quan hệ mang tính quốc tế (international), Việt Nam chỉ là một thành tố, một national Vietnam chứ không thể là international Vietnam (một số người dịch là “Việt Nam quốc tế”, “quốc tế Việt nam”, hay “Việt nam thế giới”… thực chất chỉ là kiểu dịch ghép từ rất sai lầm).
Người Việt Nam ở nước ngoài hiện có khoảng hơn 4 triệu người sinh sống ở trên 90 quốc gia và vùng lãnh thổ khác nhau. Người Việt Nam ở nước ngoài là “một bộ phận” của dân tộc Việt Nam. Nói cách khác, dù cho là có sinh sống ở khắp nơi trên thế giới đi chăng nữa, Việt Nam chỉ có một dân tộc Việt (Vietnam national), chứ không phải là international (quốc tế). Khái niệm quốc tế chỉ gắn với quan hệ của các nước, các dân tộc trên khắp thế giới, không riêng cho một quốc gia nào, dân tộc nào, cũng không loại trừ một quốc gia, dân tộc nào.
Vì thế, không có khái niệm ”Vietnam international”, nên không có cái gọi là Miss “Vietnam international”.
Danh hiệu hoa hậu người Việt ở nước ngoài - Những tên gọi bất cập
Miss Vietnam International, Miss Vietnam global (đang được gọi là HH Việt Nam toàn cầu), Miss Vietnam World (đang được gọi là HH Thế giới người Việt)…
Quan sát cấu trúc ngữ pháp qua cách thức sắp xếp câu chữ trên đây, ta thấy các danh hiệu hoa hậu này vốn có chung một “gốc” từ, đó là Miss Vietnam (HHVN), tiếp đó là cộng thêm tính từ hoặc danh từ. Cách sắp xếp “mới” này đã đem đến sai lầm tai hại. Vì sao?
HHVN (Miss Vietnam) là một khái niệm độc tôn, bất biến theo không gian và thời gian. Nó (khái niệm HHVN) vốn có cấu trúc không thể phá vỡ; chỉ có 02 trường hợp “dao động”, nhưng vẫn không gây ra hiện tượng biến nghĩa, đó là: Cựu HHVN, Tân HHVN. Rõ ràng cựu hay tân hoa hậu thì vẫn là hoa hậu, vẫn không đổi, vẫn y nguyên bản chất, nội hàm của khái niệm đó.
Nói thế để thấy rằng mọi ý định “cải biến”, thêm bớt nhằm phá vỡ cấu trúc của khái niệm này (khái niệm HHVN) thực tế đã cho thấy đều thất bại. Khái niệm HHVN khi được gắn vào một từ, một thành tố “lạ” thì nó không còn là nó, nó thành một cấu trúc khác không có liên quan gì đến nó. Cụ thể:
Từ “Miss Vietnam” (HHVN), nếu thêm tính từ international, thành một khái niệm khác: “Miss Vietnam international” (Bản thân tôi, nói thật là không dịch được “khái niệm” này, vì nó không có nghĩa - như phần đầu bài trên kia chúng ta đã phân tích).
Từ ”Miss Vietnam” (HHVN), nếu thêm danh từ global, thành một "khái niệm" khác: Miss Vietnam Global (HH Việt Nam toàn cầu). Đây là một “khái niệm” bất cập. Lý do rất đơn giản: Việt Nam là một quốc gia, và cũng như các quốc gia khác, không có khái niệm quốc-gia-toàn-cầu. Thực tế chỉ có khái niệm “Thế giới toàn cầu hóa” như người ta vẫn hay nói, chứ không có cái gọi là “quốc gia toàn cầu hóa”. Nói gọn lại, Miss Vietnam global không phải là một khái niệm chính xác. Thực ra, nói ”Việt Nam toàn cầu” là tôi mượn tạm ý của ai đó đã dịch để phân tích, chứ làm sao mà dịch được “Vietnam global” có nghĩa gì? Vietnam (quốc gia Việt Nam) và global (quả đất, quả địa cầu) hai danh từ đứng cạnh nhau, không có mối liên hệ nào khác… Tôi đố ai dịch được!
Từ “Miss Vietnam” (HHVN), nếu thêm danh từ World thành một “kiểu” khác: Miss Vietnam World. Tôi nói Miss ”Vietnam World” là một kiểu khác, khác vì - tương tự như (Vietnam global), đó là 2 danh từ đứng cạnh nhau trong không gian theo trật tự trước sau mà thôi, chứ “tổ hợp” từ Vietnam World/Việt Nam Thế giới hoàn toàn không có nghĩa, không theo một trật tự, một cấu trúc ngữ pháp nào!
Các “danh hiệu” do các BTC đưa ra (Miss Vietnam world/global/international) thực chất là để diễn tả một đối tượng chung, đó là thi hoa hậu người Việt toàn thế giới (còn gọi là toàn cầu), bao gồm người Việt trong và ngoài nước. Có thể, trong quá trình xác định tên gọi, tên “thương hiệu” có sự “cạnh tranh” vì cùng một đối tượng (người Việt toàn thế giới), nên sinh ra hiện tượng “lách chữ” và đã dẫn đến sai sót như vậy…
Cùng một đối tượng là người Việt nói trên, có thể có các cuộc thi:
- Hoa hậu người Việt hoàn cầu (Miss Vietnamese of continents)
- Hoa hậu người Việt toàn cầu (Miss Vietnamese in global)
- Hoa hậu người Việt toàn thế giới (Miss Vietnamese in world )
- Hoa hậu Việt Nam (Miss Vietnam )…
Đây chỉ là ý kiến cá nhân.
|
Sau khi có email hồi đáp, Báo Giáo dục Việt Nam tiếp tục nhận được những chia sẻ của TS Phan Quốc Linh qua email, trong đó có một số đoạn sau:
(...) Tồn tại một khái niệm "quốc tế" (international) như nó vốn có (chỉ mối quan hệ có tính quốc tế giữa các quốc gia, các dân tộc). Bỗng nhiên, chỉ vì có một khái niệm "quốc gia" (Việt Nam national) trong thế giới đó mà là làm thay đổi, chuyển đổi dùng khái niệm này cho riêng mình (thành Vietnam International), vậy có đúng không? Không!
Ý tôi muốn nói, không có khái niệm quan hệ quốc tế lại chỉ định tính cho một quốc gia nào đó.
(...) Tôi nhớ là tôi có viết rằng, "đây - cuộc thi HH, thực chất là cuộc thi HH người Việt toàn thế giới" (hay như tên gọi HH người Việt hoàn cầu/HH người Việt toàn cầu cũng vậy). Nếu BTC đã viết như vậy thì chúng ta chả còn gì để bàn bạc nữa, vì nó chính xác là tên của cuộc thi này. Bài viết của tôi cũng đã khẳng định nguyên văn: Đây thực chất là cuộc thi HH người Việt toàn thế giới.
(...) Tôi đã cố gắng giải thích tìm nguyên nhân vì sao BTC đã nhầm lẫn. Đây chính là nhầm lẫn giữa HH người Việt và HH Việt Nam. HH người Việt và HH Việt Nam, tuy cũng là người Việt dự thi, nhưng danh hiệu có khác nhau về đẳng cấp và uy tin quốc tế, đối ngoại. HH Việt Nam là danh hiệu độc tôn, có đẳng cấp quốc gia và giá trị quốc thể (trong quan hệ quốc tế).
Thực tế cho đến nay HH Việt Nam mới chỉ mở cuộc thi cho người Việt Nam ở trong nước, mặc dầu, về nguyên tắc, là đại diện cho Việt Nam trong đó có cả người Việt ở nước ngoài. Trong tương lai tôi hi vọng đến lúc nào đó người Việt ở nước ngoài có thể tham gia cuộc thi HH Việt Nam trong cơ cấu là những khu vực dự thi, chẳng hạn ở trong nước có khu vực phía Bắc, khu vực phía Nam, khu vực miền Trung - Tây Nguyên; sau này có thể có HH Việt Nam khu vực Châu Âu, HH Việt Nam khu vực Châu Mỹ v.v...
|
TS Phan Quốc Linh
(Bài gửi từ CH Bungari)
{iarelatednews articleid='9677,9682,9591,9649,9558,9387,9337,9209,9010,8913,8873,8818,8762,8759,8682,8306,8137,8122'}