 |
| Mỹ phát triển tàu sân bay thế hệ mới lớp Ford và sắp thành công. |
Ngày 28 tháng 7, trang mạng tuần san "Forbes" Mỹ đã đăng bài viết nhan đề "Vị thế bá quyền của Hải quân Mỹ giảm xuống". Bài viết cho rằng, mặc dù chủ đề này đã được thảo luận rất lâu, nhưng lần này lại có thể là một tín hiệu. Việc thảo luận vấn đề này có thể sẽ gây ảnh hưởng mang tính giai đoạn trên phạm vi rất lớn.
“Vị thế bá chủ trên biển của quân Mỹ ít nhiều bị lung lay”
Luận điểm cốt lõi của bài viết này là nguyên nhân làm cho vị thế bá quyền của Hải quân Mỹ giảm đi. Có hai nguyên nhân: Một là kinh phí không đủ, ngân sách ngày càng túng quẫn. Hai là, sự phát triển lực lượng trên biển của các nước mới nổi ngày càng mạnh.
Trong đó đã đặc biệt nhấn mạnh đến sự phát triển lực lượng Hải quân của Trung Quốc. Nguyên nhân thực sự làm lung lay ít nhiều vị thế cốt lõi bá quyền trên biển của Mỹ chính là ưu thế trang bị kỹ thuật của Hải quân Mỹ đang dần mất đi.
Trong nửa thế kỷ trước, sự phát triển trang bị không quân hầu như nhanh hơn một chút. Sự phát triển không ngừng được bắt đầu từ máy bay thế hệ thứ ba, thậm chí hiện nay đã và đang thảo luận đến máy bay thế hệ thứ sáu.
Trong khi đó, trên cơ sở tàu chiến hạng trung lấy cụm chiến đấu tàu sân bay làm hạt nhân, lấy Aegis làm tiêu chuẩn công nghệ, Hải quân đã trải qua hơn 40 năm mà vẫn chưa xuất hiện sự thay đổi mang tính căn bản. Trong khi đó, những công nghệ này đã được ngày càng nhiều nước nắm được.
 |
| Gần đây, Mỹ đã cho cất/hạ cánh thử máy bay tấn công không người lái X-47B trên tàu sân bay |
Trong tình hình này, ưu thế trang bị kỹ thuật truyền thống của Mỹ đang từng bước mất đi. Bất kể là giải quyết vấn đề kinh phí, vấn đề thách thức từ bên ngoài hay vấn đề mất ưu thế công nghệ, thì họ vẫn sẽ sử dụng phương pháp đổi mới công nghệ để giải quyết.
Chỉ có sử dụng phương pháp này mới có thể duy trì ưu thế công nghệ của Mỹ, mới có thể thực hiện mục tiêu lớn hơn với kinh phí tương đối khó khăn, hình thành năng lực tác chiến mạnh hơn, đồng thời cũng có thể giải quyết thách thức và mối đe dọa do sự phát triển biển của các nước gây ra.
Dựa vào góc độ này, Mỹ nếu muốn giải quyết vấn đề vị thế bá chủ trên biển bị lung lay, phải đổi mới toàn diện trang bị hải quân, nâng cao trình độ trang bị kỹ thuật hải quân. Do đó, có thể sẽ dẫn đến một đợt đổi mới trang bị hải quân mới ở phạm vi lớn hơn, thậm chí phạm vi thế giới.
Sự đổi mới này hoàn toàn không phải đơn giản là lấy tàu chiến mới thay cho tàu chiến cũ, mà phần nhiều hơn là đổi mới toàn diện công nghệ. Nhìn vào nguyên nhân, sự phỏng đoán này không phải không có căn cứ. Nhìn vào hiện thực, Mỹ phải chăng có năng lực và kinh nghiệm này?
Quân Mỹ đã đổi mới công nghệ để duy trì vị thế bá quyền
Những năm qua, Mỹ luôn lặng lẽ nghiên cứu phát triển trang bị và công nghệ hải quân thế hệ mới và đã có được rất nhiều thành quả, trước hết là tàu sân bay. Cụm chiến đấu tàu sân bay luôn là hạt nhân của lực lượng trên biển Mỹ, hiện nay thách thức lớn nhất của họ là sự phát triển của vũ khí chống tàu sân bay bờ biển tầm xa.
 |
| Mỹ phát triển tàu khu trục thế hệ mới DDG-1000 Zumwalt, có lượng giãn nước 14.500 tấn, tránh được radar, lắp pháo điện từ - lực lượng hải quân tương lai của Mỹ |
Để giải quyết vấn đề này, Mỹ đã dốc sức thúc đẩy phát triển máy bay tấn công không người lái tầm xa X-47B, thông qua gia tăng bán kính tấn công cho cụm chiến đấu tàu sân bay, thực hiện "chi phí thấp, không người lái", từ đó giải quyết vấn đề sinh tồn của cụm chiến đấu tàu sân bay trong tương lai, đồng thời nâng cao năng lực tấn công của chúng và hạ thấp chi phí. Điều có thể nhìn thấy là, sự tích lũy công nghệ này đã bước vào giai đoạn đạt được thành quả.
Về tàu chiến mặt nước hạng trung, sự xuất hiện của tàu khu trục DDG-1000 lớp Zumwalt cũng làm cho vị thể xưng bá mấy chục năm trên biển của tàu chiến Aegis bị lung lay. Tàu chiến mặt nước hạng trung thế hệ mới với đại diện là DDG-1000 có năng lực tác chiến đa dạng hóa mạnh hơn, có năng lực thực hiện nhiệm vụ ở những vùng biển nguy hiểm cao, đồng thời cũng có năng lực phòng thủ tên lửa nhất định.
Điều này đã tạo một cơ sở cho sự sinh tồn của cụm chiến đấu tàu sân bay, cũng đã cung cấp điều kiện cho nó tác chiến ở vùng biển nguy hiểm cao. Đồng thời, biên đội mặt nước với hạt nhân là tàu chiến mặt nước hạng trung này có thể có năng lực hoàn thành tác chiến độc lập tương đối mạnh.
Mặt khác, có thể thấy được kế hoạch đóng tàu quy mô lớn nhất của Hải quân Mỹ, đó là kế hoạch đóng tàu tuần duyên. Loại tàu này được thiết kế và phát triển với tư tưởng tác chiến "từ biển đến đất liền" của Mỹ. Sự phát triển của một bộ phận tàu chiến này có thể lấp đi điểm yếu của quân Mỹ khi tác chiến ở vùng biển gần, ở ven bờ - những vùng biển nguy hiểm cao.
 |
| Tàu tuần duyên USS Independence (LC-2) kiểu tam thể của Hải quân Mỹ. |
Liên kết tàu tuần duyên, tàu khu trục DDG-1000, tàu sân bay mới và máy bay trang bị cho tàu sân bay thì sẽ phát hiện thấy, quân Mỹ đã và đang tiến hành, thậm chí đã hoàn thành nghiên cứu phát triển và tích lũy công nghệ trang bị hải quân thế hệ mới.
Thứ mà hiện nay họ vẫn còn thiếu là tàu ngầm. Tàu ngầm của Mỹ được cấu thành bởi lực lượng tàu ngầm hạt nhân, trước đây tác chiến ở đại dương, nhưng rõ ràng điều này còn chưa đủ đối với năng lực thích ứng tác chiến dưới mặt nước ở biển gần, ven bờ, hiện nay điều này vẫn chưa có đột phá mới.
Sự phát triển của trang bị kỹ thuật trên biển sẽ bước vào thời kỳ “bùng nổ”
Nhìn chung, Mỹ đã hoàn thành nghiên cứu phát triển và tích lũy công nghệ, bước tiếp theo, tàu chiến sử dụng công nghệ thế hệ mới sẽ bước vào giai đoạn sản xuất và chế tạo hàng loạt hay không? Điều này cần có sự đầu tư nhất định, việc đầu tư lại tùy thuộc vào động lực.
Cùng với việc thảo luận vị thể bá chủ của Hải quân Mỹ phải chăng bị lung lay, một số phương tiện truyền thông Mỹ đã bắt đầu tạo dư luận, đã tạo điều kiện cho nhu cầu và đầu tư trong tương lai. Theo suy luận logic, 10-20 năm tới là giai đoạn trang bị hải quân sử dụng công nghệ thế hệ mới của Mỹ bước vào giai đoạn sản xuất hàng loạt.
 |
| Tàu khu trục Aegis trang bị tên lửa đánh chặn SM-3 hiện có của Hải quân Mỹ |
Mỹ tăng cường trình độ công nghệ trang bị hải quân sẽ đóng vai trò “làm mẫu” và thúc đẩy, rất có thể đưa hải quân thế giới bước vào thời đại đổi mới toàn diện công nghệ trang bị, có lẽ trong thời gian tới chúng ta sẽ nhìn thấy một thời kỳ bùng nổ phát triển trang bị kỹ thuật hải quân.
Đối với Mỹ, điều này không chỉ là họ muốn duy trì ưu thế công nghệ, mà họ còn muốn duy trì vị thế bá chủ trên biển. Đối với những nước đi sau, đây là một thách thức to lớn, nếu nắm bắt tốt sẽ là một cơ hội.
Trên cơ sở đó, rất nhiều trang bị hải quân sẽ xuất hiện tình hình "lỗi thời sau 1 đêm". Giống như sự xuất hiện của loại tàu chiến lớp Udaloy trước đây, sự xuất hiện của nó làm cho tất cả những tàu chiến khi đó lỗi thời sau chỉ "1 đêm", "chạy đua vũ trang hải quân" giữa các nước lớn cũng triển khai toàn diện lấy tàu chiến lớp Udaloy làm trung tâm.
Chạy đua trang bị trên biển trong tương lai sẽ được triển khai toàn diện xoay quanh sự phát triển của máy bay không người lái hải quân, tàu chiến mặt nước hạng trung thế hệ mới, tàu tuần duyên - lực lượng tác chiến biển gần, cho đến lực lượng tàu ngầm mới có thể tác chiến ở biển gần và ven bờ? Có thể trong 10-20 năm tới, chúng ta sẽ nhìn thấy cảnh tượng như vậy.
 |
| Tàu ngầm hạt nhân tấn công USS Hawaii, lớp Virginia, Hải quân Mỹ |
