Khu công nghệ cao Hòa Lạc (CNCHL) thành lập từ năm 1998, được kỳ vọng là thành phố khoa học tầm cỡ quốc gia... Thực tế sau 15 năm, khi Thanh tra Chính phủ tiến hành thanh tra đã phát hiện, diện tích đất giao cho các nhà đầu tư thuê đất để đầu tư sản xuất kinh doanh chỉ đạt 10,5% diện tích quy hoạch; 74 dự án được cấp phép hoạt động thì có 6 dự án bị thu hồi giấy phép và 25 dự án không triển khai hoặc triển khai chậm so với quy định… Bên cạnh đó, còn hàng loạt những sai phạm tại khu Công nghệ này.
Cụ thể, việc điều chỉnh quy hoạch khu CNC Hòa Lạc còn chậm, thuyết minh quy hoạch có một số nội dung sai lệch, chưa phù hợp với thực tiễn, cập nhật số liệu hiện trạng chưa chính xác, thiếu quy định về các khu vực cấm xây dựng. Tổ chức gói thầu “dịch vụ kỹ thuật giai đoạn I” cũng có nhiều thiếu sót. Việc lập dự toán và thực hiện các dự án xây dựng hạ tầng có nhiều vi phạm trong các giai đoạn thiết kế, lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế - dự toán làm tăng không đúng giá trị tổng dự toán các gói thầu với số tiền trên 40,1 tỷ đồng; thi công xây lắp, điều chỉnh giá theo quy định và nghiệm thu thanh toán với tổng số tiền vi phạm trên 10,2 tỷ đồng.
Tại dự án dò mìn khu vực 600ha, hồ sơ hoàn công và chứng từ thanh quyết toán có nhiều mâu thuẫn và chưa đủ căn cứ pháp lý, số liệu hạch toán về chi phí nhân công và chi phí máy thi công của đơn vị thi công chênh lệch tới trên 7,1 tỷ đồng (chiếm 35% giá trị quyết toán). TTCP cho rằng dự án này cần phải được cơ quan chuyên môn kiểm tra làm rõ.
Giao đất trái quy định
Kết luận thanh tra chỉ ra nhiều vi phạm, thiếu sót trong công tác đền bù giải phóng mặt bằng (GPMB) Khu CNC Hòa Lạc và Khu công nghiệp Bắc Phú Cát, tại huyện Thạch Thất (Hà Nội) như chậm tiến độ (không đáp ứng được yêu cầu nhiệm vụ, không thể hoàn thành trước ngày 31/12/2012 theo chỉ đạo của Thủ tướng); thực hiện không đồng bộ, hiện tượng dân tái lấn chiếm, chây ì, cơi nới, xây dựng công trình trong khu vực dự án diễn ra phức tạp nhưng không được xử lý triệt để. Hiện tượng chuyển nhượng trái phép diễn ra thường xuyên không quản lý được, đền bù sai đối tượng sử dụng đất; nhiều khu vực đã xây dựng dự án nhưng chưa được đền bù, hỗ trợ; khiếu nại tố cáo liên quan đến đền bù GPMB diễn ra thường xuyên nhưng chưa giải quyết dứt điểm.
Đáng chú ý, ở đây đã xảy ra việc cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, áp đơn giá bồi thường không đúng; bồi thường vượt hạn mức, hỗ trợ không đúng chính sách, giao đất cho Công ty TNHH Toàn Thắng trái quy định, sử dụng tiền bồi thường đất công ích không đúng chính sách, xét giao đất tái định cư sai quy định… với tổng số tiền vi phạm trên 16,5 tỷ đồng.
Việc đền bù giải phóng mặt bằng Khu công nghiệp Bắc Phú Cát trên địa bàn xã Phú Cát, huyện Quốc Oai (Hà Nội) không đối trừ 50% tiền sử dụng đất khi đền bù cho người được chia tách đất; hỗ trợ sai chính sách, sử dụng sai mục đích tiền thu của dân nộp tiền sử dụng đất tái định cư, tiền đấu giá đất và chưa chi trả tiền bồi thường đất công ích cho xã với tổng số tiền vi phạm trên 46,7 tỷ đồng.
Kết luận thanh tra chỉ rõ: Quy hoạch và đầu tư xây dựng khu tái định cư tại huyện Quốc Oai không đáp ứng được nhu cầu tái định cư, tiến độ xây dựng khu tái định cư chậm, điều chỉnh công năng khu thể thao công cộng giao cho doanh nghiệp tư nhân xây dựng Trung tâm thương mại và nhà ở sai mục đích. Đến thời điểm tháng 4/2013, dự án vẫn chưa triển khai xây dựng, chưa thu tiền đầu tư hạ tầng và tiền sử dụng đất của Công ty Cổ phần DVTM Lã Vọng số tiền trên 46,2 tỷ đồng.
 |
| Mô hình Dự án Trung tâm vũ trụ tại khu công nghệ cao Hòa Lạc - Ảnh VNSC |
TTCP cũng khẳng định, Ban Quản lý dự án Khu CNC Hòa Lạc, UBND huyện Thạch Thất, Ban bồi thường GPMB và Ban Quản lý các dự án huyện Thạch Thất, Ban bồi thường GPMB và Ban quản lý các dự án của huyện thiếu trách nhiệm trong công tác tái định cư, không giải phóng được mặt bằng sạch để thi công dứt điểm các hạng mục hạ tầng, vốn từ ngân sách nhà nước cấp để tồn đọng không sử dụng. Các hạng mục đang thi công dở dang phải dừng thi công hơn 2 năm gây lãng phí tiền ngân sách nhà nước và của các nhà thầu, không thu hồi vốn tạm ứng, thanh toán bê tông nhựa hạt mịn không đúng khối lượng thi công thực tế trên 5,76 tỷ đồng.
Thanh tra kết luận, việc đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật khu tái định cư Nam đường tỉnh lộ 420, Khu Công nghệ cao Hòa Lạc từ năm 2008 đến nay chưa hoàn thành…
Theo kết luận, Ban Quản lý Khu CNC Hòa Lạc chưa ban hành quy chế quản lý nghiên cứu khoa học, chưa thành lập hội đồng, chưa xác định nhiệm vụ KH-CN và chưa phê duyệt nhiệm vụ KH-CN của ban quản lý theo quy định; các đề tài triển khai thực hiện chưa có các thủ tục theo quy định. Việc triển khai ứng dụng chưa hiệu quả, một số đề tài chưa được ứng dụng vào thực tế.
Ban Quản lý Khu CNC Hòa Lạc cũng chưa chú trọng đến nhiệm vụ quản lý và khai thác quỹ đất; chưa ban hành và trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền quyết định về khung và mức giá, lệ phí tại khu CNC theo quy định của pháp luật; chưa ban hành được mức thu tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, miễn giảm tiền sử dụng đất cho từng dự án trong khu CNC... Chưa thỏa thuận với các doanh nghiệp phát triển hạ tầng (FPT và Vinaconex) trong việc định giá cho thuê lại đất đã xây dựng kết cấu hạ tầng kỹ thuật, các loại phí, lệ phí dịch vụ theo quy định của pháp luật. Hạ tầng kỹ thuật chung của Khu CNC Hòa Lạc chưa đồng bộ nên ảnh hưởng không nhỏ đối với các nhà đầu tư trong việc đấu nối hạ tầng và triển khai xây dựng. Cấp giấy chứng nhận đầu tư cho Công ty TNHH Phát triển Khu CNC Hòa Lạc FPT là đơn vị thuộc Công ty cổ phần phát triển đầu tư công nghệ FPT là sai đối tượng, không đúng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.
TTCP cũng cho rằng, Công ty TNHH Phát triển Khu CNC Hòa Lạc FPT và Công ty Vinaconex là “doanh nghiệp phát triển hạ tầng khu CNC” chưa nghiêm túc thực hiện các công việc theo quy định, đặc biệt là chưa xây dựng được phương án giá hạ tầng, chưa thỏa thuận mức giá hạ tầng cụ thể; chưa triển khai đồng bộ các công trình hạ tầng kỹ thuật (san nền, đường giao thông, điện nước…).
Thu hồi 30.619m2 đất đã giao cho Công ty DVTM Lã Vọng
TTCP khẳng định, những thiếu sót, vi phạm của Ban Quản lý dự án Khu CNC Hòa Lạc đã trực tiếp ảnh hưởng đến việc thực hiện mục tiêu, tiến độ của dự án; ảnh hưởng đến việc thu hút đầu tư, gây thiệt hại, lãng phí về tài chính của nhà nước, nguồn lực, thời gian và cơ hội của các nhà đầu tư. Thực tế sau 15 năm, diện tích đất giao cho các nhà đầu tư thuê đất để đầu tư sản xuất kinh doanh chỉ đạt 10,5% diện tích quy hoạch; 74 dự án được cấp phép hoạt động thì có 6 dự án bị thu hồi giấy phép và 25 dự án không triển khai hoặc triển khai chậm so với quy định…
Trước thực trạng này, Thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Bộ Khoa học và Công nghệ rà soát, kiến nghị sửa đổi các quy định không còn phù hợp, đồng thời tăng cường kiểm tra, giám sát hoạt động của Ban quản lý Khu công nghệ cao Hòa Lạc; Ban quản lý KCNCHL chấn chỉnh những sai phạm đã nêu, thu hồi số tiền sai phạm và tổ chức kiểm điểm trách nhiệm tập thể, cá nhân vi phạm. Kiến nghị UBND thành phố Hà Nội tổ chức kiểm điểm trách nhiệm đối với Hội đồng bồi thường, ban bồi thường giải phóng mặt bằng huyện Thạch Thất và huyện Quốc Oai.
Kết thúc thanh tra, Thanh tra Chính phủ đã kiến nghị xử lý tài chính số tiền khoảng 80 tỉ đồng, Kiến nghị UBND TP Hà Nội thu hồi 30.619m2 đất đã giao cho Công ty DVTM Lã Vọng, trả lại cho dự án tái định cư của huyện Quốc Oai để xây dựng khu thể thao và các công trình công cộng…và đề nghị Bộ Quốc phòng giao cơ quan chuyên môn kiểm tra diện tích thực tế đã dò tìm, xử lý bom mìn khu vực 600ha... Các kiến nghị này đều đã được Phó thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đồng ý, yêu cầu các bộ, ngành, đơn vị liên quan báo cáo kết quả trong quý 2/2015.
