Số phận đìu hiu ngành công nghiệp điện thoại nhái ở TQ

Kinh tế

(GDVN) - Từ "Shanzhai" có rất nhiều ý nghĩa. Ban đầu nó dùng để chỉ một ngôi làng miền núi, nhưng sau này, danh từ này được sử dụng thông dụng hơn để chỉ các xưởng, các nhà máy bất hợp pháp, nơi sản xuất ra các bản sao của những chiếc điện thoại di động của các thương hiệu nổi tiếng.

Trong thời đại của điện thoại 2G với cấu tạo tương đối đơn giản, ngành công nghiệp này vô cùng phát triển. Nhưng bây giờ, mọi người đều muốn sở hữu những chiếc điện thoại thông minh, điện thoại 3G nên việc làm giả, làm nhái chúng trở nên khó khăn hơn và khiến ngành công nghiệp Shanzhai đang phải đối mặt với tương lai khá bấp bênh.

Rẻ

Điện thoại di động Shanzhai (điện thoại di động nhái) bắt đầu trở nên phổ biến trong năm 2004 khi những chiếc điện thoại 2G đang đang ngự trị khắp thế giới.

"Các lý do quan trọng nhất cho tôi để mua một chiếc điện thoại di động Shanzhai là vì nó có giá rẻ hơn so với sản phẩm cùng loại của các thương hiệu lớn. Thường chỉ cần khoảng 1.000 NDT (154,61 USD) đã có thể mua được một chiếc Shanzhai đẹp. Nên trước kia rất nhiều người trong chúng tôi chọn mua chúng" - Guo Yang, một nhân viên văn phòng trẻ tuổi ở Bắc Kinh nói với Global Times.

Theo số liệu thống kê của công ty nghiên cứu thị trường All View Consulting, Trung Quốc sản xuất hơn 600 triệu điện thoại di động trong năm 2009, trong đó 145 triệu chiếc là điện thoại di động nhái Shanzhai, chiếm gần 30% thị trường tiêu thụ điện thoại di động trong nước.

"Mỗi năm, các nhà sản xuất điện thoại di động chi hàng triệu đô la nghiên cứu sở thích của người tiêu dùng và phát triển sản phẩm. Tuy nhiên, việc bắt chước mẫu mã thiết kế và chức năng của các thương hiệu nổi tiếng đã tiết kiệm rất nhiều chi phí cho các nhà sản xuất điện thoại di động Shanzhai. Vì vậy, họ có thể đưa ra mức giá rất cạnh tranh. Ngoài ra, việc bắt chước sản phẩm của của các thương hiệu nổi tiếng còn tăng sự thu hút đối với người mua” - ông Luo Qijun, một nhà phân tích thuộc công ty tư vấn nghiên cứu thị trường eShip Consulting cho biết.

Ông Luo cho biết thêm, trong giai đoạn đầu mới phát triển, hầu hết các nhà sản xuất điện thoại Shanzhai chỉ sao chép các mẫu điện thoại di động được ưa chuộng nhất. Nhưng với sự phát triển của công nghệ chip điện thoại di động, một số đã có thể tự thiết kế và sản xuất ra các sản phẩm mang phong cách riêng của mình, mang lại nhiều ý tưởng mới cho ngành công nghiệp sản xuất điện thoại di động.

Thời hoàng kim đa chức năng

"Sự bùng nổ trong thị trường điện thoại di động Shanzhai có liên quan chặt chẽ đến một công ty Đài Loan sản xuất chipset dành cho điện thoại di động – Công ty Mediatek – nơi đã phát triển một loại chipset dành cho điện thoại di động giá rẻ nhưng cho phép kết hợp các chức năng khác nhau, chẳng hạn như Bluetooth, nhận diện giọng nói, MP4 và máy ảnh trên một chiếc di động" - ông Luo nói.

"Điều này cho phép các nhà sản xuất lựa chọn các chức năng mà họ muốn tích hợp vào những chiếc điện thoại Shanzhai mà họ tự thiết kế trên theo ý trí tưởng tượng của họ" - ông nói thêm.

Thành công của Mediatek đã đưa công ty này tới vị trí dẫn đầu trong công nghệ SOC (chip hệ thống). Nó tạo ra một "giải pháp chìa khóa trao tay", tích hợp tất cả các chức năng mà các nhà sản xuất điện thoại di động muốn có chỉ trên một con chip.

Còn sự thành công của ngành công nghiệp sản xuất điện thoại di động Shanzhai đã cho công ty này có doanh thu 3,52 tỷ USD trong năm 2009, tăng 21,7% so với doanh thu 2,90 tỷ USD trong năm 2008.

"Hầu hết các điện thoại Shanzhai được sản xuất bởi nhà máy nhỏ. Theo quy định của Bộ Công nghiệp và Công nghệ thông tin (MIIT) Trung Quốc, tất cả các nhà sản xuất điện thoại di động phải có giấy phép truy cập mạng viễn thông trước khi bán một sản phẩm. Để có được giấy phép đó, mỗi nhà sản xuất điện thoại di động phải gửi sản phẩm mẫu cho các phòng thí nghiệm MIIT để kiểm tra mức độ an toàn của chúng, khả năng tương thích điện từ, bức xạ và các khía cạnh khác" - ông Mao Jun, một kỹ sư tại Phòng thí nghiệm Telecom của MIIT nói.

"Tuy nhiên, điện thoại shanzhai không có giấy kiểm tra sản phẩm và giấy phép truy cập mạng. Nói cách khác, Shanzhai là các sản phẩm bất hợp pháp mà có thể làm ảnh hưởng tới sự an toàn và sức khỏe của người dân" – ông Mao nói thêm.

Tuy nhiên, "Không ai quan tâm tới việc Shanzhai có giấy phép truy cập mạng hay không" - Li Jiangang, một nhà bán lẻ điện thoại điện thoại di động Shanzhai tại Zhongguancun, Bắc Kinh, nói với Global Times.

"Những gì mọi người quan tâm là giá cả và các chức năng của nó. Thậm chí, một số người tiêu dùng còn chỉ trích lợi nhuận khổng lồ của các nhà sản xuất điện thoại di động nổi tiếng" – anh này nói thêm.

Suy giảm trong kỷ nguyên của 3G

Tuy nhiên, trong kỷ nguyên của những chiếc điện thoại di động thế hệ mới có chức năng 3G, những chiếc điện thoại điện thoại di động Shanzhai tại Trung Quốc đang dần bị chính thị trường đào thải.

Theo kết quả Mediatek công bố vào năm 2011, doanh thu của Shanzhai trong quý 1 là 19,87 tỷ NDT (690,69 triệu USD) đã giảm 39,3% so với cùng kỳ năm ngoái. Lợi nhuận ròng của nó là 3,06 tỷ USD, giảm 72,3% so với cùng kỳ năm ngoái.

“Điện thoại di động Shanzhai không còn được phổ biến như trước nữa khi ngày càng có nhiều người sử dụng điện thoại thông minh 3G. Năm ngoái, tôi có thể bán ít nhất 20 Shanzhai mỗi ngày, nhưng bây giờ chỉ bán được 5 hoặc 6 chiếc" - ông Li, một người bán lẻ điện thoại di động tại Bắc Kinh cho biết.

"Trong thời đại 2G, người dùng ít quan tâm tới các chức năng. Nhưng bây giờ, không ai không nói về Bluetooth và camera. Người dùng đang bị cuốn hút bởi các ứng dụng phần mềm như Angry Birds và Facebook. Điện thoại đi động Shanzhai không thể hỗ trợ các ứng dụng này" - ông Li nói thêm.

"Giải pháp chìa khóa trao tay không còn hợp lệ trong kỷ nguyên 3G. Bây giờ, các đối thủ cạnh tranh nhau về hệ thống điều hành điện thoại di động (OS), giữa Windows Mobile của Microsoft, iOS của Apple và Android của Google.

"Các nhà sản xuất điện thoại Shanzhai rất yếu trong việc nghiên cứu và phát triển. Trong thời đại 2G, họ dựa vào các giải pháp chìa khóa trao tay. Họ chỉ “nghiên cứu và phát triển”, thiết kế vỏ của điện thoại hoặc kết hợp các chức năng của điện thoại 2G vào sản phẩm của họ

Ngoài ra, Mediatek không có nghiên cứu tốt nào cho 3G. Để có thể kinh doanh chipset 3G dành cho điện thoại di động, công ty này đã ký thỏa thuận cấp phép bằng sáng chế trong năm 2009 với Qualcomm, chủ sở hữu công nghệ WCDMA (Wideband Code Division Multiple Access) và CDMA (Code Division Multiple Access). Điều đó khiến lợi thế về giá cả biến mất” - ông Guo cho biết.

Ông tin rằng sự thay đổi trong ngành công nghiệp này cũng đã gây ra tác động trên các kênh khác.

"3G phụ thuộc nhiều hơn vào dịch vụ và mạng lưới của các nhà khai thác viễn thông điện thoại di động hệ. Mối quan hệ giữa nhà sản xuất sản phẩm và các nhà cung cấp mạng viễn thông có sự hợp tác chặt chẽ hơn. Khai thác viễn thông đã trở thành một trong các kênh phân phối quan trọng nhất. Tuy nhiên, các nhà sản xuất điện thoại Shanzhai không có khả năng để hợp tác với các nhà khai thác viễn thông” - Guo cho biết.

Đào thải

"Hầu hết các nhà sản xuất điện thoại di động Shanzhai sẽ bị thị trường tự đào thải. Những người muốn trụ lại trong ngành công nghiệp này sẽ phải thiết lập thương hiệu riêng của họ và phải có khả năng đổi mới" - Xiang Ligang, một chuyên gia về viễn thông, nói với Global Times.

"3G đã chứa đựng tất cả những kỳ vọng của người dân đối với điện thoại di động đa dụng và rất thời trang, việc giá điện thoại thông minh liên tục giảm đã gây sức “ép” thị trường điện thoại di động Shanzhai” - ông Xiang nói.

Tuy nhiên, nhu cầu về điện thoại di động giá rẻ vẫn còn tồn tại.

Các nhà sản xuất điện thoại Shanzhai có thể chú trọng nhiều hơn tới các khu vực nông thôn, nơi người tiêu dùng quan tâm hơn tới giá cả và ít quan tâm tới các ứng dụng Tuy nhiên, trong thời gian dài tới, họ vẫn phải đối mặt với làn sóng tàn nhẫn của thị trường " - kỹ sư viễn thông Guo nói.