Quá trình hình thành hình tượng ông già Noel trong 700 năm qua

Ông già Noel, ông già Giáng sinh, hay là ông già Tuyết (theo cách gọi tại Nga), là nhân vật đóng vai trò như là một nhân tố gắn liền với mùa Lễ Giáng Sinh, giống như cây thông Noel. Hình ảnh tiêu biểu của ông già Noel là một ông già mặc bộ đồ màu đỏ viền trắng, thắt lưng da đen, đội chiếc nón đỏ với chòm râu dài trắng, bộ mặt hóm hỉnh, tiếng cười "hô hô hô", tồn tại trong nhiều văn hoá, đặc biệt ở các nước phương Tây.

Chân dung ông già Noel ngày nay.

Truyền thuyết cho rằng ông già Noel sinh sống tại Bắc Cực với những người lùn. Ông dành đa số thời gian để chuẩn bị quà, đồ chơi cho trẻ em với sự giúp đỡ của những chú lùn. Vào dịp Giáng Sinh, ông nhận được rất nhiều thư từ trẻ em khắp thế giới. Và mỗi đêm Giáng Sinh, ông lại bắt đầu cuộc hành trình của mình với cỗ xe kéo bởi tám con tuần lộc để mang quà và đồ chơi cho các thiếu nhi.

Ông già Noel được gọi là 'Santa Claus' (Thánh Nicolas), xuất phát từ truyền thuyết về một nhân vật có thật, sống ở thế kỷ thứ 4 tên là Nicolas. Ngày nay, người ta chấp nhận Ông già Noel là hóa thân của Thánh Nicolas ở thành Myra (280 - 343), Thổ Nhĩ Kỳ. Tuy nhiên, hình tượng ông già Noel đã trải qua rất nhiều phiên bản khác nhau trước khi trở thành hình mẫu phổ biến như ngày nay.

Tại Nga năm 1294 lưu truyền câu chuyện về Thánh Nicholas Lipensky - một giám mục yêu trẻ em và là hình mẫu cho nhiều ông già Noel sau này. Sinh ra ở Tiểu Á, Thánh Nicholas Lipensky rất thích làm từ thiện, đặc biệt là đối với trẻ em. Có lần, ông đã đem của cải của mình chia cho 3 cô gái vô danh làm của hồi môn để cứu các cô thoát khỏi kiếp mại dâm.

Trong 3 đêm, ông bí mật lần lượt đi qua nhà 3 cô gái, ném một túi tiền qua cửa sổ nhà họ ở nơi họ có thể dễ dàng tìm thấy nó vào sáng ngày hôm sau. Thánh Nicholas Lipensky được chôn cất tại thành phố Bari, Ý ngày nay. Lăng mộ của ông hàng năm thu hút hàng ngàn khách thăm quan. Kể từ năm 1980, hàng năm người ta tổ chức một buổi lễ, trong đó họ sẽ trích xuất một ít chất lỏng từ xương của ông được gọi là "manna" của Thánh Saint Nicholas. Theo Giáo hội Công giáo, chất này có tác dụng chữa bệnh.

Nhưng có vài trăm năm bị bỏ quên, tới năm 1686, hình tượng ông già Noel một lần nữa lại được làm sống dậy trong văn hóa dân gian Anh. Nhưng ông già Noel của Anh không tặng quà cũng không gắn liền với con trẻ.

Năm 1804, dới sự ảnh hưởng của Hà Lan, thành phố Amsterdam mới (ngày nay được biết đến là New York) cũng chọn Thánh Nicolas là vị thánh bổn mạng của thành phố. Năm 1810, thành phố tổ chức kỷ niệm đêm lễ Thánh Nicolas và yêu cầu nghệ sĩ  Alexander Anderson phác họa một bức tranh mô tả chân dung vị thánh này.

Kết quả là Anderson đã tạo ra hình một vị thánh mặc áo choàng của giám mục, có một vòng ánh sáng trên đầu, trên bệ lò sưởi là 2 con búp bê một trai một gái. Cô bé thì cười, còn cậu bé thì gắt gỏng. Cô bé ôm một con búp bê trên ngực và bên dưới là một chiếc tất đựng đầy đồ chơi, trong khi đó cậu bé cầm một cái que xỏ qua áo và bên dưới là một chiếc tất đầy que.

Vào năm 1863, họa sĩ vẽ tranh biếm họa nổi tiếng người Mỹ Thomas Nast đã đưa ra một phác thảo Santa Claus phát đồ chơi trong quân đội Mỹ và được in trên trang bìa tuần báo Harper. Trong tranh, ông già Noel mặc áo lông thú điểm những ngôi sao như lá cờ Mỹ. Sau đó, Nast tiếp tục tăng tính huyền diệu cho ông già Noel này bằng các phác thảo có thêm hình xe trượt tuyết do tuần lộc kéo, một bao tải đồ chơi vắt vai.

Trong một bản vẽ năm 1864 xuất hiện một bản vẽ hình nhắc tới Thánh Nicolas đi bằng lò sưởi, đội mũ lông và có trang phục, phụ kiến giống ông già Noel trong phác thảo của họa sĩ Nast. Nhưng có một sự khác biệt là trang phục của ông già Noel này màu vàng thay vì đỏ.

Vài năm sau đó, năm 1881, minh họa của Nast tiếp tục được bổ sung thêm các chi tiết tỉ mỉ hơn như ông già Noel cầm tẩu thuốc, má hồng, đội mũ viền lông màu đỏ. Ông già Noel này được đặt tên là Merry Old Santa.

 Bước sang thế kỷ 20, một số cuốn sách, áp phích quảng cáo và tạp chí bắt đầu đăng hình ảnh ông già Noel khá giống với hình ảnh chúng ta vẫn thấy ngày nay, mặc dù vẫn còn có tranh cãi về mẫu áo khoác.

Năm 1920, Coca-Cola bắt đầu quảng cáo Giáng sinh bằng cách sử dụng hình ảnh ông già Noel biến thể của Nast dù không có cảnh ông nhấm nháp thức uống có ga của hãng. Với sự hỗ trợ của nghệ sĩ Haddon Sandblom, Coca-Cola sau đó đã sáng tạo ra hình tượng ông già Noel đi phát đồ chơi cho trẻ em và đọc thư của chúng. Sau đó, hình tượng này đã trở nên phổ biến đến ngày nay.

Nguyễn Hường (nguồn Daily Mail)