T-55 được đánh giá là một trong những xe tăng phổ biến nhất trên thế giới. Sẽ là không quá khi nói rằng xe tăng T-55 tham gia vào tất cả các cuộc chiến tranh và xung đột vũ trang trên thế giới trong nửa sau của thế kỷ XX.
Thật vậy, hiện tại tăng T-55 đang có mặt trong biên chế quân đội của hơn 70 quốc gia trên thế giới (trong đó có Việt Nam). Nó xứng đáng có được tình yêu và sự tôn trọng của những người lính lái xe tăng với độ bền, độ chắc chắn, độ tin cậy cao, dễ dàng vận hành bảo dưỡng và đặc biệt là khả năng sống sót cực cao.
 |
 |
| T-55 (trên) và T-64 (dưới). |
Chính nhờ những phẩm chất tyệt vời này, tăng T-55 đã được sản xuất hàng loạt với số lượng lớn, khoảng 70.000 chiếc (theo một báo cáo khác là 80.000 chiếc). Hiện nay trong biên chế của quân đội Nga còn khoảng 40.000 xe tăng T-55 nhưng chỉ có 20.000 chiếc trong số đó là có khả năng làm việc.
T-55 là nhà vô địch thế giới về khả năng sữa chữa nhanh trong điều kiện chiến đấu. Sự đơn giản trong thiết kế đã giúp cho T-55 có chi phí sản xuất cũng như chi phí vận hành, bảo dưỡng kỹ thuật thấp mà hiệu quả chiến đấu lại cao.
 |
| T-55-64, con lai của xe tăng T-55 và T-64. |
Tuy nhiên không có gì là mãi mãi. Các xe tăng T-55, ra đời từ năm 1956, cho đến nay, không còn đáp ứng các yêu cầu về tính cơ động và mức độ an toàn.
Khung gầm xe gần như “cạn kiệt tiềm năng” cho hiện đại hóa và không cho phép bất kỳ một sự tăng cường thêm lớp giáp bảo vệ nào. Động cơ V-55 công suất 580 mã lực đã quá già nua nên không thể đáp ứng được các yêu cầu cần thiết trong quá trình cơ động.
 |
| T-55-64 |
Tất nhiên, nói như vậy không có nghĩa là không thể tìm ra những giải pháp hiệu quả để nâng cấp xe tăng T-55. Một số nước mà hiện đang còn trong biên chế các xe tăng T-55 đã tiến hành nâng cấp các xe tăng này nhằm tăng cường khả năng chiến đấu cũng như kéo dài thời hạn sử dụng của xe tăng và đã đạt được những kết quả nhất định.
 |
| T-55-64 |
Hiện nay, có nhiều xu hướng để nâng cấp T-55 một cách hiệu quả và kinh tế. Xu hướng chủ đạo vẫn là hiện đại hóa tháp pháo, nâng cấp khung gầm, cải thiện tính năng cơ động (chẳng hạn như thấy thế động cơ bằng một động cơ có công suất lớn hơn hoặc cải tiến cơ cấu truyền động…).
 |
| T-55-64 |
Đơn cử như chương trình hiện đại hóa xe tăng T-55 mang tên Ramses-2 của Ai Cập. Quân đội nước này đã lắp đặt trên xe tăng T-55 động cơ diesel AVDS-1790-5A T-55 công suất 620 mã lực của Mỹ và cơ cấu truyền động thủy động lực TSM-304 của Đức. Tuy nhiên, cũng cần lưu ý rằng việc thay thế đơn giản này không phải là một giải pháp hoàn hảo của vấn đề.
 |
| T-55-64 |
Việc sử dụng động cơ có công suất cao với một cơ cấu truyền động mới mà không tính đến ảnh hưởng của tải đã khiến cho chương trình trên của Ai Cập đổ vỡ. Khi có tác dụng của tải, sự không phù hợp giữa đặc tính của động cơ và cơ cấu truyền động đã làm vỡ các vòng bi và giá đỡ gây ra gãy trục xoắn và phá vỡ các van thủy lực.
 |
| T-55-64 được gắn thêm những tấm giáp quanh tháp pháo. |
Ngoài ra, các động cơ hiện đại của phương Tây thường có kích thước lớn hơn nhiều so với động cơ V-55 cho nên yêu cầu về hệ thống thống làm mát và cơ cấu truyền động cũng phức tạp hơn rất nhiều.
Điều này chắc chắn sẽ làm tăng chiều cao khoang chứa mô-tơ truyền động và dẫn đến làm hạn chế góc quay cũng như nâng hạ của pháo chính.
 |
| T-55-64 |
Như vậy, các giải pháp đưa ra tưởng chừng như rất hợp lý và dễ dàng để thực hiện lại mang lại kết quả không như mong muốn. Hơn nữa, nếu tính ra, chi phí cho việc thay thế tất cả các bộ phận kể trên cũng tương đương với chi phí mua một chiếc xe tăng mới.
 |
Để đảm bảo tính hiệu quả cao và chi phí thấp, một giải pháp nâng cấp xe tăng T-55 đã được đề xuất bởi nhà máy sản xuất xe tăng ở Kharkov. Giải pháp được đưa ra đó là giữ nguyên tháp pháo T-55 và thay thế toàn bộ khung gầm của nó bằng khung gầm của xe tăng T-64.
 |
| Việc bảo dưỡng động cơ của T-55-64 không quá phúc tạp. |
So với khung gầm xe tăng T-55, khung gầm T-64 có thêm những trục lăn hồi chuyển (ở T-55 không có những trục lăn này) và mang một thiết kế mới hoàn toàn so với các phiên bản trước đó nên tăng T-64 có độ tin cậy lớn hơn và mức độ bảo vệ tăng gấp hai lần.
Ngoài ra, hệ thống điều khiển cơ khí của T-55 được thay thế bằng hệ thống điều khiển thủy lực hoàn thiện hơn, làm tăng đáng kể tính linh hoạt của hệ thống treo.
 |
Ở T-64, lần đầu tiên động cơ diesel 5 xilanh đa nhiên liệu 5DTF công suất 750 mã lực xuất hiện trong xe tăng và nó được đánh giá là cực kỳ gọn nhẹ. Thiết kế mới với hệ thống truyền động gồm 2 bánh răng 2 bên động cơ khiến cho thể tích của nó giảm đi chỉ còn một nửa so với động cơ của T-55.
 |
Đặc biệt, người ta còn đơn giản hóa hệ thống truyền động bằng cách lắp đặt các bánh chịu lực mới có đường kính nhỏ rất nhẹ bằng thép với bộ giảm sóc đặt bên trong các vác đĩa làm bằng hợp kim nhôm.
Chính vì vậy mà việc phát triển T-55-64 trên cơ sở khung gầm xe tăng T-64, mẫu tăng tân tiến nhất thế giới trong suốt nửa cuối thập niên 60 và nửa đầu thập niên 70 thế kỷ trước, đã giúp cho loại tăng lai này có khả năng cơ động cực cao, khả năng lội nước sâu và vượt hào rộng cũng tốt hơn trong điều kiện không cần chuẩn bị trước.
 |
Trên thực tế, tháp pháo của T-55 nhẹ hơn tháp pháo của T-64 do đó xe tăng lai T-55-64 chỉ nặng khoảng 33,8 tấn, nhẹ hơn 7 tấn so với khối lượng của xe tăng T-64. Chính điều này đã làm giảm tải trên động cơ, tăng độ bền, độ tin cậy và khả năng cơ động của loại xe tăng lai này.
 |
Ngoài ra, tháp pháo nhẹ hơn cũng giúp làm tăng khả năng bảo vệ của xe tăng đồng thời có thể lắp thêm các hệ thống vũ khí có hỏa lực mạnh hơn cũng như các thiết bị bổ sung khác. Giải pháp này cho phép làm tăng cơ số đạn của xe tăng từ 43 đến 55 viên.
Tháp pháo của xe tăng lai T-55-64 vẫn sử dụng pháo chính 100 mm D-10T2S của tăng T-55, nhưng có thể thay thế bằng các pháo chính cỡ 80 mm hoặc 105 mm. Tháp pháo có thể được lắp thêm vỏ yếm hoặc các tấm giáp bọc quanh để tăng cường sức bảo vệ trước các tên lửa chống tăng của đối phương.
 |
| Đây là vị trí khớp nối tháp pháo T-55 với khung gầm T-64. |
Mặc dù được bố trí một cách chặt chẽ, nhưng việc bảo dưỡng động cơ của loại xe tăng lai này lại không quá phức tạp do nắp khoang chứa động cơ được thiết kế hoạt động theo một cơ chế đặc biệt nên có thể dễ dàng tháo ra lắp vào.
Dưới đây là một số thông số kỹ thuật của xe tăng lai T-55-64 (so sánh với T-55):
Thông số T-55 T-55-64
Trọng lượng (tấn) 36 33,8
Ê-kíp (người) 4 4
Pháo chính 100 mm D-10T2S 100 mm D-10T2S
Cơ số đạn (viên) 43 55
Dài (m) 9 9
Rộng (m) 3,27 3,27
Cao (m) 2,218 2,2
Tốc độ (km/h) 50 65
Dự trữ hành trình (km) 300 600
Lội sâu (m) 1,4 1,8
 |
Xe tăng lai T-55-64 không phải là một mô hình công nghệ cao, nó chủ yếu được thiết kế để thu hẹp đáng kể khoảng cách giữa các xe tăng thế hệ sau chiến tranh thế giới thứ nhất với các xe tăng hiện đại.
Hiện tại, T-55-64 vẫn đang trong quá trình thử nghiệm, nhưng với việc được thừa kế những tinh hoa của các xe tăng từng là cơn ác mộng của lực lượng xe tăng NATO trong thời gian dài, xe tăng lai T-55-64 thực sự là một phương tiện chiến đấu đáng sợ và hứa hẹn sẽ trở thành đối thủ đáng ghờm của các xe tăng hiện đại trên thị trường xe tăng thế giới.
* Trích dẫn, đăng tải lại toàn bộ hoặc một phần thông tin từ bài viết này phải chịu trách nhiệm và ghi rõ "theo báo Giáo Dục Việt Nam" hoặc "theo Giaoduc.net.vn" Box thảo luận ở phía dưới là diễn đàn để độc giả gửi comment, đánh giá, nhìn nhận và chia sẻ ý kiến. Báo Giáo Dục Việt Nam luôn đón nhận các ý kiến khách quan, có tính chất xây dựng, tôn trọng pháp luật, thuần phong mỹ tục... của tất cả bạn đọc gửi về. Vui lòng gõ tiếng Việt có dấu để quá trình biên tập và đăng tải được thuận tiện. Chân thành cảm ơn độc giả!
