Đến thời điểm này, đa phần các địa phương trên cả nước đã công bố điểm thi, điểm chuẩn vào lớp 10 công lập và chúng ta thấy chỉ những trường thuộc khu vực nội đô của Hà Nội, Thành phố Hồ Chí Minh hoặc một số ít trường lớn ở các tỉnh có điểm đầu vào lớp 10 khá cao, còn lại đa phần lấy điểm chuẩn dưới 5,0 điểm/môn thi.
Mới đây, Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Kạn công bố điểm thi tuyển sinh 10 cho năm 2022-2023 nhưng có tới hơn 72% số bài thi đạt điểm dưới trung bình và trong đó có hơn 1.000 bài thi dưới 1,0 điểm [1].
Không chỉ riêng mình Bắc Kạn - một tỉnh thuộc địa bàn khó khăn ở khu vực phía Bắc mà nhiều tỉnh cũng có điểm thi tuyển sinh 10 khá thấp.
Tại sao có những học sinh vừa tốt nghiệp trung học cơ sở loại giỏi, loại khá và thấp nhất cũng loại trung bình nhưng khi thi tuyển sinh 10 lại có nhiều em đạt được kết quả bết bát đến vậy? Mấu chốt của vấn đề này nằm ở đâu? Có ý kiến cho rằng, những hướng dẫn xét thi đua đối với giáo viên hiện nay đang khiến thầy cô cuốn theo căn bệnh thành tích.
 |
Nếu vẫn duy trì tỉ lệ học sinh giỏi bằng hoặc cao hơn mặt bằng chung hoặc cao hơn năm trước thì thành tích ảo vẫn xảy ra (Ảnh do bạn đọc cung cấp) |
Điểm thi, điểm chuẩn tuyển sinh 10 ở nhiều nơi khá thấp
Theo thống kê của Sở Giáo dục và Đào tạo Bắc Kạn vừa mới công bố, trong tổng số 10.879 bài thi của 3 môn Văn, Toán và Tiếng Anh của kỳ thi tuyển sinh vào lớp 10 ở địa phương này có tới 7.858 bài thi chỉ đạt dưới 5,0 điểm, chiếm hơn 72%.
Trong đó, số bài thi có điểm dưới 1,0 là 1.149, chiếm tỷ lệ 10,56%; số bài thi từ 5 điểm trở lên là 3.021, chiếm tỷ lệ 27,77%. Những bài thi từ 8 điểm trở lên chỉ có 353 (chỉ chiếm tỷ lệ 3,24%). [1]
Với kết quả như thế này, cho dù các thí sinh có trúng tuyển vào lớp 10 thì phụ huynh học sinh, dư luận xã hội cũng sẽ cảm thấy ái ngại cho một kỳ thi chuyển cấp. Một kỳ thi do cấp Sở tổ chức nhưng có tới 72% số bài thi dưới điểm trung bình thì dù có lạc quan đến mấy cũng không thể nào vui được.
Cũng may, kỳ thi tuyển sinh 10 lấy điểm theo thứ tự từ trên xuống dưới nên điểm cao hay thấp cũng không ảnh hưởng đến số lượng thí sinh trúng tuyển chứ nếu đây là kỳ thi tốt nghiệp thì đáng buồn vô cùng. Song, đây là kết quả của một tỉnh thuộc khu vực khó khăn nên dù sao mọi người cũng có thể chấp nhận được.
Bởi, ngay như Hà Nội hay Thành phố Hồ Chí Minh - những địa phương có điều kiện phát triển, giáo dục được đầu tư tốt mà cũng có rất nhiều trường cũng chỉ lấy điểm chuẩn ở mức 3,0-3,5 điểm/ môn thi.
Vừa qua, Sở Giáo dục và Đào tạo Hà Nội đã công bố điểm chuẩn tuyển sinh 10, bên cạnh những trường khu vực nội đô có điểm chuẩn khá cao, cũng có một số trường có điểm đầu vào khá thấp, chỉ 3-4 điểm/môn thi.
Đó là: Trường trung học phổ thông Bắc Lương Sơn (huyện Thạch Thất) có điểm chuẩn là 15 điểm; Trường trung học phổ thông Mỹ Đức C (huyện Mỹ Đức) với điểm chuẩn là 15,75 điểm; Trường trung học phổ thông Đại Cường với điểm chuẩn là 16,5 điểm (Văn, Toán nhân hệ số 2)
Một số trường có điểm cao hơn một chút như: Trường trung học phổ thông Bất Bạt và Trường trung học phổ thông Minh Quang (huyện Ba Vì) cùng lấy 17 điểm; Trường trung học phổ thông Ba Vì với điểm chuẩn là 17,5 điểm; Trường trung học phổ thông Lưu Hoàng với điểm chuẩn là 17,75 điểm…[2]
Như vậy, với điểm chuẩn này thì các thí sinh chỉ cần 3,0- 3,55 điểm (Văn, Toán nhân hệ số 2) là nghiễm nhiên đỗ lớp 10 công lập.
Kỳ thi tuyển sinh 10 tại Thành phố Hồ Chí Minh vừa qua có 93.981 thí sinh đăng ký dự thi, trong đó chỉ có 93.277 thí sinh dự thi nhưng có tới hơn 92.000 bài thi (mỗi thí sinh làm 3 bài thi) có điểm dưới trung bình.
Số lượng bài thi dưới điểm trung bình nhiều nhất rơi vào môn Toán, với hơn 41.774 bài (chiếm 45,37%), môn Tiếng Anh với 41.566 bài (chiếm 45,27%). Cũng theo dữ liệu thống kê của Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh cho thấy, có hơn 32.000 bài thi có tổng điểm 3 môn dưới 15 điểm (chiếm 1/3 tổng số thí sinh dự thi), trong đó, hơn 7.000 em đạt tổng điểm 3 môn từ 10 trở xuống.
Ngày 11/7 vừa qua, Sở Giáo dục và Đào tạo Thành phố Hồ Chí Minh đã công bố điểm thi ở chuẩn các trường trung học phổ thông công lập. Trong đó, có 11 trường lấy điểm chuẩn từ 21 điểm đến 24,25 (3 môn thi đều tính điểm hệ số 1). Tuy nhiên, cũng có rất nhiều trường lấy điểm chuẩn dưới 15 điểm.
Đặc biệt, có 9 trường lấy điểm chuẩn là 10,5 điểm. Đó là các trường Trung học phổ thông An Nhơn Tây; Phong Phú; Đa Phước; Thạnh An; Bình Khánh; Cần Thạnh; An Nghĩa; Trung Lập; Nguyễn Văn Linh. [3]
Những địa phương có điểm thi dưới trung bình cao, điểm chuẩn đầu vào lớp 10 tương đối thấp cũng khá phổ biến, như: Khánh Hòa, Bình Thuận, Cần Thơ, Cà Mau… mà Tạp chí điện tử Giáo dục Việt Nam cũng như trên các phương tiện thông tin đại chúng đã phản ánh trong những ngày vừa qua.
Vậy, đâu là nguyên nhân của vấn đề? Do chỉ tiêu, do thầy cô, học trò, do dạy thêm, học thêm hay do đề thi tuyển sinh 10 khó quá?
Đi tìm nguyên nhân sâu xa của điểm thi tuyển sinh 10 khá thấp
Một số ý kiến cho rằng điểm thi tuyển sinh 10 năm nay ở một số địa phương thấp có nguyên nhân từ việc dịch bệnh Covid-19 kéo dài, học sinh phải học trực tuyến quá lâu nên đã tác động đến kết quả học tập không tốt.
Thực ra, đây cũng là một nguyên nhân nhưng những năm trước đây không có dịch bệnh thì điểm chuẩn tuyển sinh 10 cũng là vấn đề dư luận băn khoăn. Hẳn chúng ta chưa quên, năm 2021, có trường chỉ cần 0,58 điểm/ môn thi là nghiễm nhiên trúng tuyển vào lớp 10.
Theo chúng tôi, nguyên nhân sâu xa nhất của vấn đề này xuất phát từ bệnh thành tích hiện nay ở ngành giáo dục. Cứ vào dịp đầu năm học, khi nhà trường tổ chức Hội nghị cán bộ viên chức là Ban giám hiệu nhà trường giao chỉ tiêu giảng dạy cho các tổ chuyên môn. Sau đó, tổ chuyên môn lại giao chỉ tiêu xuống cho các tổ viên trong tổ của mình.
Ban giám hiệu và tổ trưởng chuyên môn đương nhiên là muốn bảo vệ con số mà họ đưa ra về tỉ lệ học sinh khá, giỏi. Bởi vì, lãnh đạo nhà trường hay tổ trưởng chuyên môn họ cũng có những cái khó riêng, đó là hàng năm sau khi tổng kết năm học thì các bộ phận chuyên môn của phòng, sở giáo dục thống kê điểm trung bình môn của địa phương gửi về các trường.
Nếu trường mình nằm ở ngưỡng trung bình thì mọi chuyện cũng êm xuôi. Nhưng, nếu trường mình mà thấp hơn điểm trung bình của địa phương, tất nhiên là họ cũng gặp nhiều phiền toái.
Đặc biệt, trong hướng dẫn xét thi đua trong ngành giáo dục hiện nay đang tồn tại một điều bất ổn là muốn tập thể nhà trường, tổ chuyên môn được xét danh thi đua thì tỉ lệ học sinh giỏi phải bằng hoặc cao hơn bình quân chung của huyện (tỉnh) hoặc có tỉ lệ học sinh giỏi cao hơn năm học liền trước của đơn vị, của tổ chuyên môn.
Chính vì vậy, bắt buộc năm học sau phải có tỉ lệ học sinh giỏi cao hơn mới được xét thi đua. Từ đó, các trường, các tổ chuyên môn phải tìm cách để trường mình, tổ mình có tỉ lệ học sinh giỏi bằng hoặc cao hơn mặt bằng chung của địa phương hoặc cao hơn tỉ lệ học sinh giỏi năm trước của đơn vị mình.
Cái quy luật kỳ lạ này khiến cho tỉ lệ học sinh giỏi ngày càng cao hơn nhưng sự thật về chất lượng giáo dục thì kỳ thi tuyển sinh 10 hằng năm đã phản ánh một cách trung thực và khách quan nhất.
Đó là chưa kể tình trạng nhiều giáo viên dạy thêm cho học sinh chính khóa của mình nên dù sao thầy cô cũng phải có “trách nhiệm” với phụ huynh để học sinh có bảng điểm “tương đối sạch sẽ”, từ đó dẫn đến một bộ phận học sinh ngộ nhận về học lực của mình mà thiếu đi động lực phấn đấu cần thiết.
72% bài thi vào lớp 10 ở Bắc Kạn dưới điểm 5,0 (điểm trung bình) và một số tỉnh có điểm tuyển sinh 10 khá thấp không phản ánh chất lượng chung của giáo dục cả nước nhưng cũng cho thấy một điều bất cập đang tồn tại hiện nay ở ngành giáo dục.
Chừng nào cấp trên còn giao chỉ tiêu đầu năm theo logic năm sau cao hơn năm trước, chừng nào xét thi đua còn vin vào số liệu học sinh giỏi và còn dạy thêm, học thêm tràn lan như hiện nay thì bệnh thành tích sẽ tồn tại và điểm chuẩn tuyển sinh 10 thấp cũng là điều không khó hiểu.
Tài liệu tham khảo:
[1] https://vov.vn/xa-hoi/giao-duc/tren-72-bai-thi-vao-lop-10-tai-bac-kan-chi-dat-diem-duoi-trung-binh-post957113.vov
[2] https://vietnamnet.vn/diem-chuan-vao-lop-10-cong-lap-tai-ha-noi-2022-day-du-chi-tiet-nhat-2038136.html
[3]https://giaoducthoidai.vn/tphcm-9-truong-cong-lap-tuyen-vao-lop-10-voi-muc-trung-binh-3-5-diem-mon-post600324.html
(*) Văn phong, nội dung bài viết thể hiện góc nhìn, quan điểm của tác giả.
