Trên vùng quê giàu truyền thống hiếu học của xứ Nghệ, nơi từng ghi dấu vị Trạng nguyên đầu tiên của tỉnh Nghệ An, Trường Trung học phổ thông Yên Thành 2 (tên gọi trước đây là Trường Cấp III Yên Thành 2) đã ra đời và lớn lên cùng những đổi thay của đất nước.
Trải qua 60 năm (1965 - 2025) xây dựng và phát triển, từ những lớp học tranh tre sơ sài giữa bom đạn, ngôi trường không chỉ gìn giữ ngọn lửa tri thức mà còn liên tục đổi mới, vun đắp khát vọng học tập, rèn luyện nhân cách và chắp cánh ước mơ cho biết bao thế hệ học sinh.
Mái trường ngày nay đã trở thành biểu tượng sống động của ý chí vươn lên và tinh thần hiếu học nơi quê lúa Yên Thành, tỉnh Nghệ An.
Đầu thập niên 60 của thế kỷ XX, nhằm đáp ứng yêu cầu phát triển giáo dục, tháng 9 năm 1965, Trường Cấp III Yên Thành 2 được thành lập để đào tạo học sinh cuối cấp phổ thông cho các xã vùng Tây và Nam huyện Yên Thành (cũ) của tỉnh Nghệ An.
Ngôi trường non trẻ ấy được thành lập ngay trong bối cảnh đất nước đang trải qua cao điểm cuộc chiến tranh phá hoại miền Bắc của đế quốc Mỹ. Năm học đầu tiên, trường chỉ có 6 lớp với gần 300 học sinh và hơn 20 cán bộ, giáo viên. Cơ sở vật chất vô cùng thiếu thốn, thầy và trò phải dựng lán, mượn nhà dân để làm lớp học.
Trong giai đoạn 1965 - 1975, trước sự đánh phá khốc liệt của kẻ thù, Trường Trung học phổ thông Yên Thành 2 đã phải di chuyển tới bốn lần. Năm 1968, giữa lúc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ lên đến đỉnh điểm, bom đạn không chỉ trút xuống các tuyến giao thông, mục tiêu quân sự, kinh tế mà còn nhằm cả vào trường học, bệnh viện. Nhà trường buộc phải sơ tán lên vùng Chọ Bùi - Động Cương, tự dựng trường lớp, đào hầm hào để duy trì việc dạy và học không bị gián đoạn.
Đến năm 1972, trường chuyển về Khe Sót, dưới chân núi Gám, nhưng chỉ học được chưa đầy một năm lại phải quay trở lại điểm cũ ở Chọ Bùi - Động Cương. Mãi đến năm 1973, khi Mỹ tuyên bố rút hết quân đội khỏi Việt Nam, nhà trường mới trở về cơ sở cũ và ổn định cho đến ngày nay.
Những lớp học khi ấy chỉ là những mái tranh đơn sơ giữa rừng, bảng đen dựng tạm, hầm trú ẩn đào ngay cạnh lớp. Tiếng giảng bài nhiều khi bị ngắt quãng bởi tiếng còi báo động. Dẫu vậy, phong trào thi đua “dạy tốt, học tốt” vẫn được giữ vững.
Càng gian khổ, ý chí học tập của thầy và trò Yên Thành 2 càng sáng rõ. Ngay năm học đầu tiên, lớp 12 tốt nghiệp đạt 100%, 87 học sinh được chọn đi học tập, nghiên cứu ở nước ngoài; 17 học sinh và 1 giáo viên được kết nạp vào Đảng.
Nhớ lại quãng thời gian gian khổ ấy, cựu học sinh Phạm Xuân Cần (khóa 1971-1974) xúc động kể:
“Hòa bình trở lại trên miền Bắc thân yêu. Vui mừng khôn xiết, chúng tôi lại dỡ trường về dựng lại trên nền cũ, dưới chân núi Gám uy nghi. Khác với lúc ra đi, lần trở về này thật tưng bừng, náo nhiệt. Tranh tre, nứa mét, bàn ghế, bảng đen lại lên xe cải tiến kìn kìn về xuôi. Có lớp còn kéo ra cầu Sỏi, đóng thành bè thả xuống sông Đào cho đủng đỉnh trôi xuôi. Phải mất gần tháng trời lao động cật lực của thầy, trò, phụ huynh mới lại có được một cơ ngơi tạm bợ. Lần này, chúng tôi kéo nhau lên tận lèn Cờ, lèn Voi lấy đá về nung vôi. Mấy cái lò vôi nhỏ phía đầu sân vận động có từ trước đó nay lại đỏ lửa suốt ngày đêm. Các hoạt động của trường trở lại, tưng bừng, rộn rã”.
Những năm đầu thập niên 70, khi chiến tranh ngày càng ác liệt, nhiều học sinh Yên Thành 2 đã gác bút nghiên, xếp lại ước mơ giảng đường để lên đường bảo vệ Tổ quốc.
Theo thống kê đến hết chiến tranh, hơn 1.000 thầy và trò trường Yên Thành 2 đã xung phong nhập ngũ vào các chiến trường ác liệt nhất; 1 giáo viên và 120 học sinh đã anh dũng hy sinh; 2 học sinh được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.
Máu, mồ hôi và tuổi trẻ của các thế hệ Yên Thành 2 đã hòa vào lịch sử dân tộc, góp phần làm nên độc lập, tự do hôm nay.
Sau năm 1975, đất nước bước vào thời kỳ hàn gắn vết thương chiến tranh. Hòa cùng nhịp sống mới của quê hương, thầy và trò Trường Cấp III Yên Thành 2 không quản nắng mưa, lên rừng đẵn gỗ, đập đá, nung vôi để từng bước kiên cố hóa trường lớp, dựng xây lại mái trường từ gian khó.
Nhưng đến cuối những năm 1980 đầu 1990, trong bối cảnh đất nước bị bao vây cấm vận, khủng hoảng kinh tế - xã hội, sự nghiệp giáo dục cũng đối mặt với vô vàn thử thách.
Có thời điểm, chủ trương sắp xếp lại hệ thống giáo dục của huyện dự định giải thể Trường Cấp III Yên Thành 2 để “cân đối địa bàn”. Nhưng bằng trách nhiệm và tình yêu nghề, tập thể giáo viên, phụ huynh và học sinh đã lên tiếng bảo vệ mái trường.
Kết quả, trường được giữ lại, tiếp tục phát triển, và rồi khẳng định vị thế bằng chất lượng dạy học ổn định, thu hút ngày càng đông học sinh theo học. Từ đó đến nay, Trường Trung học phổ thông Yên Thành 2 luôn là một trong những điểm sáng giáo dục của địa phương.
Từ những lớp học tranh tre tạm bợ năm 1965, hôm nay, nhà trường đã khoác lên mình diện mạo mới: khuôn viên rộng rãi, phòng học kiên cố, sân trường rợp bóng cây xanh.
Hiện trường có 36 lớp ở ba khối 10, 11, 12 với gần 1.600 học sinh, cùng đội ngũ 87 cán bộ, giáo viên, nhân viên, trong đó 78 thầy cô trực tiếp giảng dạy và 4 cán bộ quản lý.
Sau 60 năm, mái trường đã chắp cánh cho hơn 20.000 học sinh trưởng thành, với hơn 10.000 em bước tiếp con đường học vấn ở bậc đại học, cao đẳng.
Các thế hệ cựu học sinh hôm nay đang góp mặt ở nhiều lĩnh vực của đời sống xã hội, từ cơ quan Đảng, Nhà nước, lực lượng vũ trang, doanh nghiệp, y tế, giáo dục... Dù ở cương vị nào, họ đều là những công dân tiêu biểu, những lao động giỏi, góp phần xây dựng quê hương, đất nước.
Những nỗ lực bền bỉ qua từng giai đoạn đã mang đến nhiều phần thưởng cao quý:
● Huân chương Lao động hạng Ba (2004, 2025)
● Huân chương Lao động hạng Nhì (2013)
● Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ (2003, 2011, 2015)
● Trường đạt chuẩn quốc gia (2011, 2023)
● Kiểm định chất lượng mức độ 2 (2023)
Đặc biệt, năm học 2024 - 2025 ghi dấu bước tiến vượt bậc của nhà trường khi lần đầu tiên, trường xếp thứ 5 toàn tỉnh và xếp thứ nhất toàn huyện Yên Thành (cũ) về điểm trung bình tốt nghiệp trung học phổ thông, đạt 7,33 điểm. Tỷ lệ đỗ tốt nghiệp đạt 100%, trong đó có 45 điểm 10 tuyệt đối, riêng môn Địa lí chiếm tới 34 điểm 10.
Nhiều lớp đạt kết quả nổi bật, tiêu biểu như: Lớp 12A1 có 45/45 học sinh trúng tuyển vào các trường đại học tốp đầu cả nước, điểm trung bình khối A (Toán - Lý - Hóa) đạt 25,12; Lớp 12A2 có 44/44 học sinh đỗ đại học; Lớp 12A5 có 43/46 học sinh đỗ đại học.
Đội ngũ giáo viên cũng được ghi nhận, với 03 thầy cô được Giám đốc Sở Giáo dục và Đào tạo Nghệ An tặng Giấy khen vì thành tích xuất sắc trong phong trào thi đua “90 ngày quyết tâm đạt kết quả cao trong kỳ thi tốt nghiệp Trung học phổ thông 2025.”
Không chỉ tỏa sáng ở kỳ thi tốt nghiệp trung học phổ thông, học sinh Yên Thành 2 còn gặt hái nhiều thành tích ở các sân chơi trí tuệ. Tại Giải Tin học trẻ toàn quốc năm 2025, em Lăng Trọng Đạt (lớp 11A1) xuất sắc giành Giải Ba, sau khi đoạt Giải Nhất khu vực.
Ở kỳ thi học sinh giỏi cấp tỉnh năm học 2024-2025, trường đứng thứ 8 toàn tỉnh, với tỷ lệ đạt giải 83%, gồm 3 giải Nhất, 9 giải Nhì, 8 giải Ba và 4 giải Khuyến khích.
Từ một ngôi trường có điểm đầu vào thuộc nhóm thấp trong khối trung học phổ thông công lập Nghệ An, Trường Trung học phổ thông Yên Thành 2 đã chứng minh sức bật phi thường. Bằng ý chí, khát vọng và tinh thần vượt khó, thầy trò nhà trường biến thử thách thành cơ hội, vươn lên top đầu tỉnh trong nhiều lĩnh vực.
Nhân dịp kỷ niệm 60 năm thành lập, Trường THPT Yên Thành 2 vinh dự được Chủ tịch nước trao tặng Huân chương Lao động hạng Ba (lần thứ hai). Phần thưởng cao quý này là sự ghi nhận xứng đáng cho những nỗ lực bền bỉ, cống hiến không ngừng của tập thể thầy và trò nhà trường trong sự nghiệp trồng người, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục và đóng góp thiết thực cho sự phát triển của tỉnh nhà.
Nhìn lại chặng đường phát triển suốt 60 năm qua, thầy Nguyễn Trọng Giáp - Hiệu trưởng nhà trường xúc động chia sẻ:
“60 năm qua là một chặng đường lịch sử đầy gian nan nhưng vô cùng vẻ vang. Bền bỉ vươn lên từ gian khó, mái trường Yên Thành 2 đã khẳng định được truyền thống quý báu của quê hương Yên Thành, đó là đức tính cần cù, chịu thương, chịu khó, hiếu học và có bản lĩnh chính trị. Sự trưởng thành của nhà trường gắn liền với sự cống hiến không ngừng của các thế hệ cán bộ quản lý, thầy cô giáo và học sinh”.
Theo thầy Giáp, những giai đoạn thăng trầm trong hành trình ấy chính là điểm tựa và động lực để nhà trường không ngừng vươn lên. Với mục tiêu nâng cao chất lượng giáo dục, xây dựng đội ngũ giáo viên vững chuyên môn, chú trọng phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực người học, Trường Trung học phổ thông Yên Thành 2 đang hướng tới tương lai với quyết tâm đạt được những thành quả quan trọng hơn nữa.
“Trường Trung học phổ thông Yên Thành 2 không chỉ là nơi chắp cánh ước mơ cho bao thế hệ học sinh mà còn là biểu tượng của tinh thần hiếu học, vượt khó, kiên cường của quê hương Yên Thành. Truyền thống quý báu này sẽ luôn được gìn giữ và phát huy trong mọi chặng đường phát triển của nhà trường và đất nước”, thầy Giáp nhấn mạnh.
Trải qua 6 thập kỷ xây dựng và trưởng thành, Trường Trung học phổ thông Yên Thành 2 vẫn vững vàng như một biểu tượng của tri thức và ý chí bền bỉ vươn lên. Chúc mái trường tiếp tục phát huy truyền thống vượt khó, dạy tốt, học tốt, để viết tiếp những trang sử vẻ vang của quê hương xứ Nghệ.
