Washington Post: Mỹ không nên đối đãi với Trung Quốc như 1 siêu cường

Fareed Zakaria, nhà phân tích vấn đề quốc tế của Washington Post, Biên tập viên Tạp chí Times, dẫn chương trình đài CNN cho rằng Trung Quốc không phải là một siêu cường của thế giới và Mỹ không cần phải đối đãi Bắc Kinh như thế trong cuộc hội đàm giữa Tổng thống Barack Obama và Chủ tịch Tập Cận Bình.

Nhà phân tích Fareed Zakaria.

Zakaria cho rằng cuộc hội đàm giữa hai nhà lãnh đạo có thể được coi là một hội nghị lịch sử tương tự hội nghị tại Bắc Kinh năm 1972 giữa Tổng thống Richard Nixon và Thủ tướng Chu Ân Lai giúp bình thường hóa quan hệ Mỹ-Trung.

Khi đó, Trung Quốc là một quốc gia lớn nhưng có nền kinh tế nhỏ, đang đối mặt với những biến động về kinh tế, văn hóa, chính trị. Ngày nay, Trung Quốc đã giàu có và trở thành nền kinh tế lớn của thế giới, nhưng vẫn không phải là một siêu cường mới trên thế giới - ông Zakaria nói.

Trung Quốc hiện là nền kinh tế lớn thứ 2 trên thế giới và một ngày nào đó có thể chiếm vị trí số 1 vì quy mô của nó. Nhưng quyền lực lại được định nghĩa theo nhiều quy mô khác nhau, phổ biến nhất là về chính trị, quân sự, chiến lược và văn hóa. Ngoài ra, Trung Quốc có thể mạnh và giàu, nhưng không phải trên quy mô toàn cầu. Hiện tại, Bắc Kinh đang thiếu tham vọng để thiết lập chương trình nghị sự toàn cầu.

Học giả David Shambaugh, người luôn nhận xét tốt về Trung Quốc, viết trong một cuốn sách gần đây rằng: "Trung Quốc, về bản chất, là một nhà nước rất hẹp hòi và thực tế chỉ tìm cách để tối đa hóa lợi ích và quyền lực riêng của mình.

(Trung Quốc) ít quan tâm đến tính toàn cầu và thực thi các tiêu chuẩn toàn cầu về hành vi (chỉ thích nói theo lý thuyết và rêu rao là không can thiệp vào công việc nội bộ của các quốc gia). Chính sách kinh tế thì trọng thương, còn ngoại giao thì thụ động.

Trung Quốc cũng theo đuổi chiến lược bá quyền cô đơn, không có đồng minh và đã làm mất lòng tin, gây mối quan hệ căng thẳng với phần lớn thế giới".

Washington đã tìm cách lái Trung Quốc phù hợp với nền kinh tế, chính trị thế giới bởi điều đó sẽ đem lại lợi ích cho cả Mỹ, cả Trung Quốc và thế giới. Nhưng rất nhiều xung đột đã đẩy mối quan hệ song phương ra xa nhau. 

Ông Obama tiếp Tập Cận Bình tại Sunnylands, California

Trong hai thập kỷ đầu tiên sau khi bình thường hóa quan hệ Mỹ-Trung, Washington đã thay đổi chiến lược phù hợp với Bắc Kinh vì muốn thay đổi cán cân quyền lực chống lại Liên Xô. Khi đó, Trung Quốc cũng cần tiếp cận nguồn vốn, công nghệ và hỗ trợ chính trị của Mỹ để phát triển kinh tế.

Ngày nay, Trung Quốc thực sự đã lớn mạnh và in dấu chân trên khắp các lục địa. Điều đó không chỉ đe dọa lợi ích và giá trị của Mỹ mà còn buộc Mỹ phải đứng ra bảo vệ lợi ích của các đồng minh châu Á đang bị đe dọa trước sự trỗi dậy của Trung Quốc.

Đó là lý do vì sao cuộc hội đàm tại California giữa ông Obama và Tập Cận Bình lại rất quan trọng. Cả hai cần phải có một cái nhìn sâu sắc vào mối quan hệ song phương và từ đó tìm ra con đường mới củng cố lòng tin để thúc đẩy hợp tác trong tương lai. 

Bắc Kinh muốn có quan hệ tốt với Mỹ và bầu không khí chung yên ổn ở bên ngoài. Bắc Kinh muốn quyền lực nhưng không tạo ra một phản ứng dữ dội chống Trung Quốc mạnh mẽ giữa các cường quốc khác ở châu Á.

Hoa Kỳ cũng cần phải tìm kiếm các mối quan hệ tốt và sâu sắc với Trung Quốc. Điều đó có nghĩa là thế giới sẽ ổn định, thịnh vượng và hòa bình hơn. Sự hòa nhập của nền kinh tế Trung Quốc sẽ giúp ích rất lớn cho nền kinh tế toàn cầu.

Nhưng điều này chỉ có thể xảy ra nếu Trung Quốc công nhận, tôn trọng và hành động theo quan điểm của một nhà nước quyền lực toàn cầu chứ không phải là của một quốc gia "hẹp hòi" chỉ tìm cách tối đa hóa lợi ích riêng của mình.

Nói cách khác, khi nào Trung Quốc bắt đầu hành động như một siêu cường thì Mỹ mới nên đối xử với nó như một siêu cường.

Nguyễn Hường (nguồn Washington Post)