 |
| Tổng thống Sri Lanka Maithripala Sirisena thăm Ấn Độ |
Tờ Bloomberg Mỹ ngày 16 tháng 2 đưa tin, trong khi đang thăm Ấn Độ, Tổng thống Sri Lanka Maithripala Sirisena cùng ngày đã tổ chức hội đàm với Thủ tướng Modi, hai bên ký kết thỏa thuận, Ấn Độ sẽ hỗ trợ đào tạo cho Sri Lanka xây dựng lò phản ứng hạt nhân đầu tiên. Sau cuộc hội đàm, ông Modi cho biết, đây là lần đầu tiên Sri Lanka ký kết thỏa thuận loại này với nước khác, "điều này đã mở ra con đường hợp tác lớn".
Theo báo Ấn Độ, sau chuyến thăm này, Tổng thống Sri Lanka Maithripala Sirisena sẽ thăm Trung Quốc vào cuối tháng 3.
Được biết, 4 thỏa thuận do Ấn Độ-Sri Lanka ký kết lần lượt là bản ghi nhớ về hợp tác sử dụng hòa bình năng lượng hạt nhân, hợp tác văn hóa, hợp tác nông nghiệp và xây dựng Đại học Narlanda. Trong đó, hợp tác năng lượng hạt nhân nhạy cảm được cho là thành quả lớn nhất.
Ông Modi nhấn mạnh: Thỏa thuận hợp tác năng lượng hạt nhân dân dụng là "một minh chứng nữa của lòng tin giữa chúng ta". Còn theo Tổng thống Sri Lanka Maithripala Sirisena, chuyến thăm này có ý nghĩa "cột mốc phi thường" trong quan hệ hai nước, hai bên sẽ tăng cường quan hệ về quốc phòng, kinh tế và văn hóa trong tương lai, ông Modi dự kiến sẽ thăm lại Sri Lanka vào tháng 3 năm nay.
Theo Bloomberg, Ấn Độ là một trong những nước sở hữu lò phản ứng chuyên nghiệp thích hợp với mạng lưới điện khá nhỏ. Năm 1974 và năm 1998, do Ấn Độ tiến hành thử nghiệm bom nguyên tử, cộng đồng quốc tế đã cấm vận đối với Ấn Độ. Sự cấm vận này được dỡ bỏ vào 7 năm trước, Ấn Độ được phép bán lò phản ứng cho nước ngoài. Theo bài báo, Tổng thống Sri Lanka đã cam kết tái cân bằng quan hệ đối ngoại của Sri Lanka, duy trì khoảng cách với Trung Quốc.
 |
| Tổng thống Sri Lanka Maithripala Sirisena thăm Ấn Độ |
Một chuyên gia vấn đề hạt nhân Trung Quốc cho rằng, hoạt động nghiên cứu hạt nhân dân dụng của Ấn Độ đã có từ lâu, nhưng tiến triển biến đổi bất ngờ. Ngay từ năm 1956, Ấn Độ và Canada ký kết thỏa thuận, xây dựng lò phản ứng hạt nhân dùng cho nghiên cứu đầu tiên. Năm 1960, lò phản ứng này lần đầu tiên đạt trạng thái tới hạn. Thập niên 1960, Ấn Độ lại xây dựng nhà máy điện nguyên tử đầu tiên ở bang Rajasthan.
Nhưng năm 1974, sau khi Ấn Độ thử nghiệm hạt nhân lần đầu tiên, phương Tây đã tiến hành trừng phạt hạt nhân đối với Ấn Độ, khiến cho công nghiệp hạt nhân của Ấn Độ rơi xuống vực thẳm. Mặc dù thử nghiệm hạt nhân do Quân đội Ấn Độ làm chủ đạo đạt đột phá vào năm 1998, nhưng, lĩnh vực điện hạt nhân dân dụng vẫn tiến triển chậm chạp, đặc biệt là phương diện quản lý xây dựng và độ an toàn của nhà máy điện hạt nhân đều tồn tại vấn đề.
Năm 2002, do tồn tại rủi ro rò rỉ hạt nhân, Ấn Độ buộc phải đóng cửa nhà máy điện hạt nhân đầu tiên. Năm 2008, sau khi Ấn Độ và Mỹ đạt được thỏa thuận hạt nhân dân dụng, nhà máy điện nguyên tử Ấn Độ lại phát triển nhanh. Nhưng sự cố rò rỉ hạt nhân Fukushima Nhật Bản sau đó lại nổi lên làn sóng phản đối hạt nhân ở Ấn Độ.
Hiện nay, Ấn Độ sở hữu 20 lò phản ứng cỡ nhỏ với 7 nhà máy điện hạt nhân, tổng công suất 5.780 megawatt. Chính phủ Ấn Độ hy vọng đến năm 2032 tăng mới 30 lò phản ứng, tổng công suất đạt 63.000 megawatt.
Truyền thông Trung Quốc được dịp tuyên truyền rằng, thách thức thực sự của quan hệ Ấn Độ-Sri Lanka là, bất đồng và ghi chép lịch sử giữa Ấn Độ-Sri Lanka làm cho hai nước vẫn khó có được sự tin cậy hoàn toàn với nhau. Ấn Độ đang tiến hành cải cách kinh tế, khó mà cung cấp hỗ trợ vốn lớn cho phát triển Sri Lanka, kiềm chế độ rộng trong phát triển quan hệ hai nước.
Theo chuyên gia Trung Quốc, Trung Quốc coi trọng quan hệ với Sri Lanka, muốn mở rộng quy mô đầu tư ở nước này, thúc đẩy quan hệ thương mại song phương. Điều này đã gây lo ngại cho "một số người Ấn Độ".
 |
| Tháng 9 năm 2014, tàu ngầm thông thường Type 039 Hải quân Trung Quốc xuất hiện ở cảng Colombo, Sri Lanka |
Tờ "Nam Hoa buổi sáng" Hồng Kông ngày 15 tháng 2 cho rằng, Sri Lanka đang tìm kiếm khoản viện trợ quốc tế 4 tỷ USD, nhưng, "túi của Ấn Độ không đủ sâu", không thể thay thế vai trò nước đầu tư hàng đầu của Trung Quốc ở Sri Lanka. Được biết, 4 tháng đầu năm 2014, Trung Quốc đã cung cấp 141,9 triệu USD khoản vay, còn Ấn Độ cung cấp khoản vay trị giá 53,7 triệu USD.
Theo hãng AFP, tháng tới, Thủ tướng Ấn Độ Modi sẽ thăm lại Sri Lanka. Ông Modi hy vọng Ấn Độ khôi phục lại địa vị chủ đạo ở Sri Lanka. Có chuyên gia cho rằng, Sri Lanka đang tìm cách để ngoại giao cân bằng hơn, sẽ không nghiêng hẳn về Ấn Độ.
Khai thác mâu thuẫn, báo Trung Quốc cho rằng, Ấn Độ và Sri Lanka tồn tại bất đồng về các vấn đề như đánh bắt cá phi pháp, trục xuất dân tị nạn Tamil, vẫn chưa đạt đuộc tiến triển mang tính đột phá; cho rằng, Ấn Độ có thể tận dụng cơ hội can thiệp vào công việc nội bộ của Sri Lanka.