The Washington Post ngày 8/5 có bài xã luận nhận xét, chiến lược tái cân bằng đối với châu Á - Thái Bình Dương là một trụ cột trong chính sách đối ngoại của Tổng thống Hoa Kỳ sắp mãn nhiệm Barack Obama. Tuy nhiên ông Obama có thể sắp phải đối mặt với một bài kiểm tra định mệnh từ Trung Quốc trong những tháng cuối cùng ở Nhà Trắng.
 |
| Tổng thống Mỹ Barack Obama và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, ảnh: indianexpress.com, |
Ông Tập Cận Bình - Chủ tịch Trung Quốc đã phá vỡ cam kết với ông Obama rằng Trung Quốc không quân sự hóa Biển Đông để bảo vệ hững gì ông đã xây dựng trên 2/3 diện tích Biển Đông. Giờ đây dường như Bắc Kinh chuẩn bị xây dựng một tiền đồn quân sự mới trên bãi cạn Scarborough, đó là một thất bại của ông Obama trong ngăn chặn bước chân bành trướng hung hãn này.
Nó có thể làm sáng tỏ nhiều vấn đề về những gì chính quyền Obama đã làm để tăng cường ảnh hưởng của Mỹ trong khu vực. Hành vi leo thang của Trung Quốc ở Scarborough sau khi chiếm quyền kiểm soát bãi cạn này từ Philippines cách đây 4 năm sẽ làm leo thang các hành vi hiếu chiến của Trung Quốc trên Biển Đông.
Ra đa và tên lửa Trung Quốc sẽ bố trí tại Scarborough đe dọa Manila, cũng như các căn cứ quân sự trên lãnh thổ Philippines, nơi các lực lượng quân đội Hoa Kỳ được phép truy cập. Nhưng quan trọng nhất, hành động này của Trung Quốc sẽ là minh chứng cụ thể hơn nữa cho thấy, Bắc Kinh bất chấp luật pháp quốc tế trong giải quyết tranh chấp lãnh thổ và hàng hải với các nước láng giềng.
Philippines đã phản ứng về việc bị Trung Quốc cướp mất Scarborough bằng cách khởi kiện Trung Quốc ra Tòa Trọng tài Thường trực (PCA). Phán quyết của Hội đồng Trọng tài 5 thành viên mà PCA thiết lập thụ lý vụ kiện dự kiến sẽ có trong vài tuần tới có thể bác đường lưỡi bò Trung Quốc tự vẽ ra vào năm 1947.
Tuy nhiên với những hành vi bất chấp luật pháp quốc tế mà Trung Quốc thể hiện thời gian qua có thể khiến Tập Cận Bình có ý định sử dụng vũ lực để thúc đẩy các yêu sách bành trướng của Trung Quốc ở Biển Đông.
Chính quyền Tổng thống Obama đã cố gắng ngăn chặn xu thế bành trướng này của Trung Quốc. Đáng chú ý nhất là Mỹ mở rộng hợp tác quân sự với Philippines, cung cấp hàng triệu USD viện trợ mới và để lại một số vũ khí, khí tài Mỹ tại 5 căn cứ quân sự ở Philippines.
Tháng trước Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Ash Carter đã quan sát cuộc tập trận chung Mỹ - Philippines và tuyên bố, hai nước sẽ tuần tra chung trên không và trên biển. Ngay sau đó các quan chức quốc phòng Mỹ tiết lộ, máy bay Mỹ đã bay gần Scarborough trong 3 ngày khác nhau.
Câu hỏi đặt ra là, những hành động đó của Mỹ liệu có đủ ngăn Trung Quốc bành trướng? Theo The Wall Street Journal, tháng trước Nhà Trắng đã hủy một cuộc tuần tra tự do hàng hải ở Scarborough để "hạ nhiệt" căng thẳng.
Trước sự nóng lòng của các Thượng nghị sĩ từ 2 đảng, Thứ trưởng Ngoại giao Antony J. Blinken trấn an rằng, chính quyền ông Obama đã rất tích cực gửi thông điệp đến Trung Quốc, cả bí mật lẫn công khai.
Ông cho rằng hành động hiếu chiến của Trung Quốc sẽ tự thất bại vì hiệu ứng "gậy ông đập lưng ông", bởi nó khiến các nước láng giềng lo sợ và ngày càng tìm đến Hoa Kỳ. Đó là sự thật ít nhất là cho đến nay, nhưng nếu Washington không ngăn chặn nổi Bắc Kinh tích tụ quân sự ở Scarborough thì các đồng minh và đối tác có thể kết luận, liên minh với Hoa Kỳ là vô ích, The Washington Post bình luận.