Những rào cản nào đang làm khó doanh nghiệp?

Tín hiệu vui với kinh tế vĩ mô

Theo PGS.TS Bùi Quang Bình – Đại học Kinh tế (Đại học Đà Nẵng), kết thúc năm 2016 dù tăng trưởng không đạt như kỳ vọng, nhưng mức tăng trưởng 6,21% cũng đưa Việt Nam lọt vào trong nhóm những quốc gia có tốc độ phát triển kinh tế nhanh.

Mặt khác với hàng loạt tín hiệu vui của năm 2016 mang đến kỳ vọng cho năm 2017. 

Tín hiệu vui nhất theo PGS. Bình đó là con số doanh nghiệp đăng ký thành lập năm 2016.

Theo cơ sở dữ liệu quốc gia về đăng ký doanh nghiệp năm 2016 cả nước có tới 110.100 doanh nghiệp xin đăng ký thành lập, tăng 16,2% so với năm 2015. 

Dù kinh tế Việt Nam 2016 không đạt tăng trưởng như kỳ vọng nhưng nhiều tín hiệu lạc quan mang đến kỳ vọng cho kinh tế 2017 - ảnh nguồn VOV

Số vốn đăng ký là 891.094 tỷ đồng, tăng 48,1% so với cùng kỳ năm 2015. Tỷ trọng vốn đăng ký bình quân đạt 8,09 tỷ đồng cho mỗi doanh nghiệp thành lập mới. Các doanh nghiệp thành lập mới đã đăng ký tạo việc làm cho gần 1,3 triệu lao động.

“Doanh nghiệp là sức sống của nền kinh tế, số lượng doanh nghiệp tăng lên chứng tỏ môi trường kinh doanh tốt hơn, tạo niềm tin cho nhà đầu tư.

Doanh nghiệp tăng trưởng phát triển sẽ vực dậy nền kinh tế”, PGS. Bình dự đoán.

Điểm sáng của bức tranh doanh nghiệp năm 2016, không chỉ ở con số kỷ lục về doanh nghiệp thành lập mới, mà còn ở số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động là 26.689 doanh nghiệp, tăng 24,1% so với cùng kỳ năm 2015.

Phân theo vùng lãnh thổ, duy nhất vùng Trung du và miền núi phía Bắc có số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động giảm so với năm 2015, còn lại tất cả các vùng đều có số doanh nghiệp quay trở lại hoạt động tăng, nhiều nhất là Tây Nguyên; tiếp đó là Đông Nam Bộ; Bắc Trung Bộ và Duyên hải miền Trung...

"Số lượng doanh nghiệp tăng trưởng mạnh là minh chứng sống động cho nền kinh tế đang trên đà phục hồi của Việt Nam", PGS.Bình đánh giá. 

Cải cách thủ tục hành chính tạo điều kiện cho doanh nghiệp hoạt động là điểm sáng năm 2016 - ảnh minh họa/ nguồn Tạp chí tài chính

Trước một số băn khoăn những khó khăn của nền kinh tế năm 2016 tiếp tục dồn thêm sức ép sang năm 2017, PGS.TS Bùi Quang Bình cho rằng không nên quá băn khoăn về mức tăng trưởng 2016 (6,2%), bởi nhìn lại cả một năm vừa qua nền kinh tế đã phải trải qua những biến động lớn:

Thứ nhất, đó là thiên tai. Tình hình hạn hán và ngập mặn ở khu vực phía nam vựa lúa lớn nhất cả nước ảnh hưởng lớn đến ngành nông nghiệp. Sau đó là suốt hai tháng trời cuối năm là khu vực miền trung trải qua những đợt mưa lũ lớn. 

Thứ hai, ngành khai khoáng năm nay giảm tới 4,00%, đã làm giảm 0,33 điểm phần trăm mức tăng trưởng chung, đây là mức giảm sâu nhất từ năm 2011 trở lại đây. 

Thứ ba, những bất ổn kinh tế thế giới đã làm giảm nhu cầu tiêu dùng toàn cầu, khiến cho xuất khẩu năm nay, một trong những yếu tố quan trọng góp phần vào tăng trưởng, cũng chỉ đạt mức tăng trưởng 8,6%.

Theo PGS.TS Bùi Quang Bình mức tăng trưởng năm 2016 không quan trọng bằng chất lượng tăng trưởng. Chất lượng tăng trưởng thể hiện ở việc dù tỷ lệ đầu tư phát triển kinh tế giảm nhưng tăng trưởng vẫn giữ vững và phục hồi điều đó cho thấy nền kinh tế đã bớt dựa vào đầu tư hơn.

Chỉ số quản trị mua hàng PMI – một chỉ số tổng hợp về tình trạng sản xuất có sự tăng trưởng mạnh mẽ.

Theo thống kê, từ đầu năm đến tháng 11/2016, chỉ số PMI Việt Nam luôn ở trên mức 50 điểm, vốn là định mức an toàn đối với ngành sản xuất.

Mặt khác, ở tháng 11, chỉ số PMI Việt Nam đã tăng vọt lên 54 điểm, cao nhất trong 1,5 năm qua.

Cùng với đó cán cân thương mại trong năm 2016 cũng khả quan hơn, theo Báo cáo của CEL Consulting- Công ty tư vấn quản lý chuỗi cung ứng, logistics tại khu vực Đông Nam Á cho biết tính đến cuối tháng 11/2016, Việt Nam không bị thâm hụt cán cân thương mại xuất nhập khẩu. 

Cụ thể, tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước ước đạt 159,5 tỷ USD, tăng 7,5% trong khi kim ngạch nhập khẩu ước đạt 156,6 tỷ USD, tăng 3,5%. Cán cân thương mại của cả 11 tháng hiện đang dừng ở mức xuất siêu 2,84 tỷ USD.

Tiếp tục kỳ vọng điều hành của Chính phủ

Có được thành công năm 2016 theo PGS.TS Bùi Quang Bình do sự nỗ lực điều hành của Chính phủ thể hiện qua việc cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh.

Theo báo cáo môi trường kinh doanh năm 2016 do Ngân hàng Thế giới thực hiện cho thấy, xếp hạng môi trường kinh doanh của Việt Nam 2016 tăng tới 9 bậc, xếp thứ 82/189 quốc gia được xếp hạng.

Các chỉ số cụ thể tăng ấn tượng: Chỉ số bảo vệ nhà đầu tư thiểu số tăng tới 31 bậc; Chỉ số nộp thuế của Việt Nam đã tăng 5 bậc, từ vị trí 173/189 lên vị trí 168/189.

Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) vừa công bố báo cáo nhan đề “Môi trường thương mại toàn cầu 2016″, được thực hiện hai năm một lần.

Theo đó, môi trường thương mại của Việt Nam tăng 14 bậc trong bảng xếp hạng “Thúc đẩy thương mại xuyên biên giới 2016″, lên vị trí 73/136.

Nền kinh tế được đánh giá có nhiều cải thiện trong quản lý biên giới, hải quan và cải thiện sự tiếp cận của hàng hóa nước ngoài đối với thị trường nội địa.

Thuế quan giảm và cải thiện về cơ sở hạ tầng vận tải, bảo vệ sở hữu trí tuệ và nâng cao hiệu quả của các cơ quan nhà nước về thực hiện kiểm dịch, an toàn thực phẩm… 

“Với môi trường  đầu tư ngày càng được cải thiện, lòng tin của nhà đầu tư đã được cải thiện, Việt Nam đang trở thành một trong những quốc gia hấp dẫn các nhà đầu tư nước ngoài”, PGS. Bình cho biết.

PGS. Bùi Quang Bình phân tích, có thể thấy, những chính sách, những cải cách trong việc xây dựng môi trường đầu tư, kinh doanh đã phát huy được vai trò tiếp thêm sinh khí cho doanh nghiệp phát triển.

Chính chính sự chuẩn hóa lần đầu tiên của hệ thống quy định về điều kiện kinh doanh, bãi bỏ hơn 6.000 giấy phép con, 20 ngành, nghề kinh doanh có điều kiện, cũng như thông điệp không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, chỉ thanh tra, kiểm tra doanh nghiệp 1 lần/năm... của Chính phủ đã có tác động tích cực.

Tuy nhiên, cũng phải lưu ý rằng, bên cạnh những điểm sáng trong bức tranh doanh nghiệp năm 2016, thì cũng nhận thấy một số bất cập, đó là: số lượng doanh nghiệp giải thể, ngừng kinh doanh có thời hạn trong năm 2016 tăng so với cùng kỳ năm 2015 (12.373 doanh nghiệp giải thể, tăng 30,7%; 19.995 doanh nghiệp đăng ký tạm ngừng kinh doanh có thời hạn, tăng 27,8%).

Bên cạnh đó, một điểm cần lưu ý là tỷ lệ doanh nghiệp thành lập mới trong lĩnh vực bất động sản tăng tới 83,9%. Điều này cho thấy, thị trường bất động sản đang hồi phục mạnh mẽ. Song, đây cũng là điểm lo ngại, bởi những khoản nợ xấu ở ngân hàng đa phần thuộc về bất động sản.

Sự phát triển thái quá của thị trường bất động sản cũng gây ra nhiều vấn đề tiêu cực cho nền kinh tế, như: môi trường, giao thông, chất lượng cuộc sống, chênh lệch đô thị - nông thôn…

Những bất cập trên của nền kinh tế cho thấy, bên cạnh các điều kiện thuận lợi của khung khổ chính sách mới và những cơ hội mở ra trong thời kỳ đất nước hội nhập, thì những hạn chế cố hữu chưa được giải quyết triệt để, như: vay vốn, lãi suất, nhân lực, chi phí không chính thức, tư duy “ăn xổi, ở thì”... vẫn là rào cản gây khó khăn cho hoạt động sản xuất, kinh doanh, cũng như năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp trong nước.

Theo ông Bình để thực hiện thành công mục tiêu của Nghị quyết 35 là đến năm 2020 có ít nhất 1 triệu doanh nghiệp hoạt động hiệu quả trong nền kinh tế, thì vẫn cần có nhiều việc phải làm, trong đó đặc biệt là các giải pháp thúc đẩy khởi nghiệp.

“Thông điệp của Chính phủ đã đủ mạnh, chính sách đã nhiều, định hướng đã rõ. Vì vậy, điều quan trọng trong năm tới là hành động nhằm rút ngắn khoảng cách giữa chính sách và thực tế, xoá bỏ sự khác biệt giữa văn bản và thực thi, tạo môi trường kinh doanh tốt nhất cho doanh nghiệp phát triển”, ông Bình cho biết.