Bộ Tài chính lấy ý kiến góp ý về Dự thảo Tờ trình xây dựng Luật Quản lý Thuế (sửa đổi), trong đó đề xuất phương án cơ quan thuế sẽ thực hiện đồng thời thu thuế và thu tiền đóng bảo hiểm xã hội bắt buộc của chủ sử dụng lao động.
Tuy nhiên, nhiều ý kiến cho rằng, đề xuất này không khả thi, bởi 2 chính sách hoàn toàn khác nhau…
Đây là 1 trong 2 giải pháp đưa ra tại tờ trình. Giải pháp còn lại là giữ như hiện hành cơ quan thuế và cơ quan bảo hiểm xã hội thực hiện phối hợp quản lý và thu bảo hiểm xã hội theo quy chế phối hợp đã ký giữa Tổng cục Thuế và Bảo hiểm xã hội Việt Nam.
Mục tiêu đề xuất này, theo Bộ Tài chính, là nhằm “cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi cho người nộp thuế và đóng Bảo hiểm xã hội;
Cắt giảm và đơn giản hóa thủ tục hành chính như đơn vị sử dụng lao động chỉ khai và nộp thuế- bảo hiểm xã hội tại một cơ quan; giảm thời gian kê khai thuế- bảo hiểm xã hội (thực hiện trên cùng một tờ khai);
Cải thiện môi trường kinh doanh, giảm thanh kiểm tra việc nộp thuế và bảo hiểm xã hội, minh bạch hoá thủ tục hành chính và phát triển đối tượng tham gia bảo hiểm xã hội”.
Cùng với đó, Bộ Tài chính cũng đưa ra 2 giải pháp.
Giải pháp 1 (như hiện hành), đó là cơ quan thuế và bảo hiểm xã hội phối hợp thu bảo hiểm xã hội theo quy chế phối hợp giữa Tổng cục Thuế và Bảo hiểm xã hội Việt Nam.
Giải pháp 2, cơ quan thuế thực hiện thu các khoản bảo hiểm xã hội mang tính chất bắt buộc đối với đơn vị sử dụng lao động;
Song cơ quan thuế phải nắm vững nghiệp vụ thu bảo hiểm xã hội, tổ chức sắp xếp lại bộ máy 2 cơ quan, số lượng lao động điều chuyển sau khi chuyển đổi mô hình.
 |
| Đề xuất cơ quan thuế thu bảo hiểm xã hội được nhiều chuyên gia nhận định khó khả thi. Ảnh. T.L |
Trong khi đó, theo các chuyên gia lĩnh vực kinh tế, về nguyên tắc và mục đích, 2 khoản thu này khác nhau.
Thuế liên quan tới khoản thu nhập của cá nhân và doanh nghiệp phải đóng cho ngân sách nhà nước theo chính sách thuế.
Còn thu bảo hiểm xã hội nhằm đảm bảo cho người lao động đã có thời gian cống hiến trong doanh nghiệp có được một khoản dự phòng và được trả theo tỉ lệ % sau khi đã hoàn thành thời gian lao động ở độ tuổi quy định.
Cần nhìn nhận rõ nhiều điểm khác biệt trong quản lý thu bảo hiểm xã hội, đơn cử:
Ngoài thu bảo hiểm xã hội bắt buộc, cơ quan bảo hiểm xã hội còn phải thu bảo hiểm y tế, bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm thất nghiệp, thu khu vực sự nghiệp công lập;
Cấp sổ bảo hiểm xã hội, thẻ bảo hiểm y tế, giải quyết chế độ hưu trí, ốm đau, thai sản…
Trong khi đó, theo đề xuất của Bộ Tài chính, cơ quan thuế chỉ quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại doanh nghiệp.
Nếu hợp nhất bộ phận thu bảo hiểm xã hội về thuế, cơ quan bảo hiểm xã hội vẫn phải duy trì bộ máy để thu các khoản bảo hiểm xã hội khác.
Như vậy, cả ngành Thuế và ngành Bảo hiểm xã hội cùng có “bộ phận thu bảo hiểm xã hội”, không những không tiết kiệm chi phí, mà còn gây lãng phí hơn, bộ máy cồng kềnh hơn.
Khi đó, người lao động, người dân muốn xác nhận bảo hiểm xã hội sẽ phải đến 2 cơ quan, gây lãng phí tiền bạc, công sức của họ.
Đáng chú ý, cơ quan thuế ở các nước cũng chỉ thu hộ bảo hiểm xã hội, chứ không phải hợp nhất 2 bộ phận của 2 cơ quan lại.
|
Điều chỉnh lương cơ sở, lương hưu, trợ cấp Bảo hiểm xã hội từ 1/7/2018 |
Trong khi đó, bà Nguyễn Thị Lan Hương- nguyên Viện trưởng Viện Khoa học Lao động và Xã hội cho rằng:
Không nên hợp nhất cơ quan thuế và bảo hiểm xã hội, vì thuế thu cho ngân sách, còn bảo hiểm xã hội thu cho người lao động tích cóp về sau.
Nếu hợp nhất, cũng chỉ thu xong rồi chuyển tiền cho Bảo hiểm xã hội quản lý.
Như vậy đâu cần hợp nhất, chỉ cần thêm chức năng cơ quan thuế thu hộ bảo hiểm xã hội.
“Ở một số nước, cơ quan thuế chỉ đứng ra thu hộ bảo hiểm xã hội, không phải hợp nhất khâu thu của 2 cơ quan với nhau, vì chức năng, nhiệm vụ mỗi cơ quan khác nhau.
Chưa kể, khi hợp nhất cũng chỉ phần bảo hiểm xã hội bắt buộc, còn bảo hiểm xã hội tự nguyện, bảo hiểm y tế vẫn phải có bộ phận của bảo hiểm xã hội thực hiện, như vậy lại phình bộ máy thêm", bà Nguyễn Thị Lan Hương nói.
Từ thực tế thực hiện chính sách bảo hiểm xã hội, Thứ trưởng, Tổng Giám đốc Bảo hiểm xã hội Việt Nam - bà Nguyễn Thị Minh cho rằng:
“Đối tượng của cơ quan thuế và bảo hiểm xã hội khác nhau. Cơ quan thuế theo dõi đầu mối doanh nghiệp.
Còn cơ quan bảo hiểm xã hội theo dõi đến từng cá nhân người lao động, suốt cả cuộc đời cho đến khi chi trả lương hưu và đến lúc chết thì chi trả tiền tuất”.
Cũng theo Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh, thu thuế chỉ có một quy trình; trong khi thu bảo hiểm xã hội có từ 8- 9 quy trình như tư vấn, hướng dẫn, lập danh sách, xét duyệt, thẩm định và chi trả chế độ.
Như vậy, không thể nào chuyển toàn bộ nhiệm vụ này sang Thuế thu được. Tổng Giám đốc Nguyễn Thị Minh cũng khẳng định:
“Cải cách là rất tốt, nhưng phải thận trọng, tránh để đưa vào Luật rồi khó thực hiện, lại phải sửa…”.