Tại buổi họp báo Quý II năm 2018 do Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức chiều 17/7 thông tin về tình hình thực hiện nhiệm vụ công tác 6 tháng đầu năm và nhiệm vụ trọng tâm 6 tháng cuối năm 2018.
Bộ Tài nguyên và Môi trường cũng thông báo và trở lời báo chí nhiều nội dung được dư luận, xã hội quan tâm như vấn đề quản lý khai thác tài nguyên cát, sỏi lòng sông, nhập khẩu phế liệu… trong thời gian vừa qua.
Về tình hình nhập khẩu phế liệu, ông Hoàng Văn Thức - Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Môi trường thông tin đến báo chí, hiện có trên 5.000 container phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại các cảng hiện nay.
Những thùng container phế liệu này sẽ được phân loại và có phương án xử lý trong thời gian tới.
Ông Hoàng Văn Thức cho hay: “Ttừ ngày 25/6 - 29/6, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tổ chức kiểm tra công tác bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu tại cảng biển Thành phố Hồ Chí Minh và Thành phố Hải Phòng.
Qua công tác kiểm tra của Bộ Tài nguyên và Môi trường cho thấy, lượng phế liệu nhập khẩu đang tồn đọng chủ yếu tại các cảng của Thành phố Hồ Chí Minh, một số cảng khác như cảng Hải Phòng, cảng Cái Mép cũng có tồn đọng phế liệu nhưng không nhiều.
Cụ thể, tại Tân cảng Sài Gòn, theo số liệu của Cục Hải quan Thành phố Hồ Chí Minh và Tổng công ty Tân Cảng Sài Gòn, tính đến thời điểm ngày 26/6/2018, số lượng phế liệu nhập khẩu tồn đọng tại tất cả các Cảng do Tổng Công ty quản lý là 4.480 container, trong đó riêng tại Cảng Cát Lái là 3.464 container, chiếm phần lớn lượng phế liệu tồn đọng tại các cảng biển phía Nam.
Trong số đó khoảng 20% là phế liệu giấy và 80% còn lại là phế liệu nhựa và phế liệu khác.
Tại các cảng của Thành phố Hải Phòng, theo số liệu báo cáo của Cục Hải Quan Thành phố Hải Phòng hiện trên địa bàn Thành phố Hải Phòng đang tồn đọng số container quá hạn trên 90 ngày là 737 container và 507 container có thời hạn từ 30 - 90 ngày.
 |
| Ông Hoàng Văn Thức cho rằng, việc xử lý nhiều container phế liệu rất tốn kém và chưa có cơ chế phòng ngừa, kiểm soát việc nhập khẩu phế liệu từ xa. Ảnh: Vũ Phương |
Cũng theo đại diện Bộ Tài nguyên và Môi trường, việc tồn đọng các container phế liệu nhập khẩu tại các cảng biển đang là mối quan tâm lớn của dư luận, xã hội; làm ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất, kinh doanh của các cảng; làm chậm lưu thông hàng hóa; giảm dung lượng bãi chứa container; ảnh hưởng đến hoạt động của Hải quan; ảnh hưởng đến hoạt động của các hãng tàu; làm gia tăng chi phí cho doanh nghiệp.
Nói về nguyên nhân của tình trạng trên, ông Thức cho rằng: “Từ cuối năm 2017, Chính phủ Trung Quốc đã ban hành quy định dừng nhập khẩu một số loại phế liệu.
Do đó, một số lượng lớn hàng phế liệu nhập khẩu từ các nước phát triển đã tràn về khu vực Đông Nam Á, trong đó có Việt Nam. Từ cuối 2017, một số mặt hàng phế liệu nhập khẩu về Việt Nam tăng gấp đôi, gấp ba so với năm 2016, riêng từ tháng 1 đến tháng 5/2018, một số mặt hàng phế liệu nhập khẩu tăng đột biến, trong 5 tháng tăng gấp đôi, gấp ba so với 2017.
Cùng với đó, chủ hàng hoặc doanh nghiệp nhập khẩu chậm trễ hoặc không đến làm thủ tục thông quan do chưa có Giấy xác nhận, hoặc có Giấy xác nhận nhưng quá hạn vẫn ký hợp đồng mua bán phế liệu.
Đặc biệt, một số tổ chức, cá nhân nhập khẩu phế liệu gian lận thương mại như: Giả mạo Giấy xác nhận, dùng giấy xác nhận của các doanh nghiệp khác, đăng ký địa chỉ "địa chỉ ma", chuyển địa chỉ mà không cập nhật nhưng cố tình nhập phế liệu không đáp ứng quy chuẩn, quy định sau đó bỏ hàng (hàng vô chủ) gây tồn đọng phế liệu tại các cảng biển”.
 |
| Việt Nam có nguy cơ trở thành bãi rác của thế giới nếu không có những biện pháp mạnh ngăn chặn những container phế thải từ nước ngoài vào. Ảnh: báo hải quan |
Cũng theo đại điện Bộ Tài nguyên và Môi trường, hiện Việt Nam chưa có cơ chế phòng ngừa, kiểm soát việc nhập khẩu phế liệu từ xa, từ ngoài biên giới (nước ngoài), chỉ khi tàu cập cảng, hàng hóa được vận chuyển sắp xếp lên bờ lúc đó mới làm thủ tục thông quan, mới kiểm tra giấy phép nhập khẩu phế liệu.
Vì thế, cơ quan chức năng luôn bị động phải đối phó với những chủ tàu, chủ hàng cố tình vi phạm hoặc gian lận nhập phế liệu không đúng hoặc không có giấy phép vẫn nhập về….
Trước câu hỏi của nhiều phóng viên, việc xử lý 5.000 container phế liệu nhập khẩu ùn ứ tại các cảng hiện nay sẽ được xử lý như thế nào?
Về việc này, ông Hoàng Văn Thức khẳng định: “Hơn 5.000 container phế liệu ùn ứ này sẽ được xử lý theo quy trình xử lý hàng hóa tồn đọng, trong đó có phế liệu nhập khẩu theo Thông tư số 203 về hướng dẫn xử lý hàng hóa tồn đọng thuộc địa bàn hoạt động hải quan, giao cho Hải quan chủ trì.
Đối với lô hàng tồn đọng trên 90 ngày sẽ do Hải quan chủ trì phối hợp với sở ngành địa phương, cảng vụ xử lý”.
Ông Thức nhấn mạnh: “Đoàn kiểm tra đã yêu cầu trong tháng 7, hải quan cảng Cát Lái phải kiểm đếm lại, riêng chỗ tồn đọng của Cảng Cát Lái là trên 3.464 container, chiếm phần lớn.
Số container quá hạn 90 ngày mới xem xét xử lý theo quy định, kể cả lượng container quá hạn sau 90 ngày sau đó doanh nghiệp mới làm thủ tục thông quan mà đáp ứng yêu cầu thì hải quan vẫn cho thông quan bình thường.
Đối với những container quá hạn 90 ngày cơ quan hải quan sẽ thông báo theo quy trình đăng 3 lần thông báo, sau 3 kỳ đó mà không có phản hồi của doanh nghiệp thì lô hàng đó được xác định là hàng vô chủ.
Sau đó, sẽ quay lại xác lập quyền sở hữu nhà nước đối với lô hàng. Khi đó, hội đồng liên ngành cùng cảng vụ, cơ quan địa phương mở container xác định là hàng gì, có phải phế liệu nhập khẩu theo quy định hay không hay rác khác...
Nếu mở hàng mà nằm trong danh mục 36 danh mục được phép nhập khẩu thì thì hội liên ngành sẽ có đề xuất cho phép tiêu thụ, sau đó tìm doanh nghiệp đủ chức năng xử lý phế liệu này bán đấu giá.
Còn trong trường hợp mở ra mà hàng phế liệu không đúng chủng loại trong tờ khai hoặc nằm trong danh mục cấm thì yêu cầu chủ hàng phải tái xuất.
Tuy nhiên, đây là việc rất khó khăn, đến giai đoạn quá 90 ngày thường chủ hàng đã "cao chạy xa bay rồi", chủ tàu nước ngoài đã về nước nên không bắt được, phải điều chỉnh bằng pháp luật”.
Ông Hoàng Văn Thức thừa nhận: “Trong trường hợp xấu nhất, lô hàng không chủ và không tái sử dụng được thì buộc phải tiêu hủy.
Việc tiêu hủy phải sử dụng ngân sách nhà nước, đây là việc cực kỳ tốn kém. Việc này phải kéo dài chứ không phải sau 90 ngày, thậm chí kéo dài hàng năm, đây là thực tế”.