LTS: Tuần này, Giáo sư Nguyễn Lân Dũng tiếp tục gửi đến độc giả bài viết thứ 38 - Mệt quá à? Quẳng hết đi!
Đây chính là những điều tâm đắc nhất của Giáo sư khi đọc cuốn sách đầy hấp dẫn này.
Tòa soạn trân trọng gửi đến độc giả.
Đây là cuốn sách cán mốc 22 vạn bản chỉ sau 1 năm ra mắt. Tác giả Hideho Arita sinh năm 1948 tại Tokyo, tốt nghiệp Khoa Y, Đại học Tokyo và là giảng viên Bộ môn Sinh lý học tích hợp của đại học này.
Ông là người đề xướng phương pháp thở bằng bụng và nghiên cứu sâu về hoạt chất dẫn truyền thần kinh Serotonin.
Ông viết khá nhiều sách bán chạy trong và ngoài nước (như Tấm gương của Ethica, Kỹ thuật loại bỏ căng thẳng cho bộ não…).
Bản tiếng Việt của cuốn sách này do Nhà xuất bản Thế giới và SkyBooks phát hành với bản dịch của Đặng Lê Minh.
 |
| Bìa cuốn sách Mệt quá à? Quẳng hết đi! (Ảnh: tác giả cung cấp). |
- Căng thẳng, mệt mỏi không bắt nguồn từ những thứ mơ hồ như cảm xúc cá nhân hay môi trường xã hội. Tất cả đều có lý do rõ ràng, nhưng trong sâu thẳm chúng ta luôn nghĩ rằng mệt mỏi là một thứ gì đó vô cùng huyền bí. Điều đó càng làm cho chúng ta khổ sở hơn.
- Hiện tại thu nhập của bạn đang ở mức có thể chấp nhận được. Vậy việc cố gắng tăng thu nhập có thực sự cần thiết không? Hiện tại bạn đang sống vui vẻ, bình yên trong ngôi nhà của chính mình. Liệu việc kiếm tìm một căn nhà rộng hơn có thực sự cần thiết không?
- Dục vọng con người là vô hạn. Những danh vọng, địa vị, thu nhập mà xã hội đưa đến cho chúng ta là hữu hạn. Bởi vậy nếu ta cứ để dục vọng chi phối trạng thái tinh thần thì lâu dần sẽ sinh ra cảm giác không hài lòng về bản thân và dẫn đến căng thẳng, mệt mỏi.
- Ít ai biết rằng những căng thẳng, mệt mỏi của ngày xưa và ngày nay không hề khác nhau. Thế nhưng tại sao ngày nay chúng ta lại cảm thấy cuộc sống nặng nề hơn?
- Có câu Nhất thiết giai khổ, nghĩa là vạn vật đều ẩn chứa đau khổ. Tuy nhiên lại có câu Chư hành vô thường, có nghĩa là ở đời chẳng có gì là mãi mãi, tất cả chỉ là nhất thời.
- Bằng những trải nghiệm bản thân về sự khổ sở cùng cực Đức Thích Ca đã lý giải được sự huyền bí của nỗi khổ. Và Ngài đã chỉ dạy cho đệ tử của mình về Tam khổ. Đó là Khổ khổ, Hoại khổ và Hành khổ.
Khổ khổ chính là những mệt mỏi căng thẳng về thể xác, nó giống như những đau đớn đơn thuần. Hoại khổ, chẳng hạn như khi đạt được khoái cảm từ các món ăn ngon, con người lại yêu cầu những món ngon hơn để đạt được những khoái cảm lớn hơn. Đó chính là những suy nghĩ về sự mệt mỏi. Hành khổ, đó chính là cáu giận, mất bình tĩnh và than vãn: Tại sao không ai hiểu cho tôi?
- Những nhận định về khổ đau, phiền não của Đức Phật Thích Ca từ 2500 năm trước hoàn toàn giống với giải thích của khoa học ngày nay. Phải chăng cuộc sống của con người từ cổ chí kim bị những căng thẳng và mệt mỏi bủa vây?
|
|
- Tuy những mệt mỏi về thể xác đã giảm đi đáng kể, nhưng cường độ căng thẳng và mệt mỏi của bộ não lại gia tăng hàng ngày. Có thể nói rằng, đó chính là nét bi lụy đặc trưng của xã hội ngày nay.
- Sự khác biệt giữa kỳ vọng và yếu tố thực tại đang diễn ra trong xã hội làm cho bộ não cảm thấy căng thẳng, mệt mỏi khi không đạt được những kỳ vọng của bản thân hay không được những người xung quanh thừa nhận. Chính bởi những lý do đó, sự căng thẳng, mệt mỏi được sinh ra và khiến xã hội đầy ắp những năng lượng tiêu cực.
- Ngày nay các bạn trẻ không còn quá chú trọng thù lao hay chế độ đãi ngộ như trước đây nữa. Thay vào đó, họ để ý tới môi trường làm việc, hay nói chính xác hơn là các mối quan hệ xã hội tại nơi làm việc.
- Thay vì suy nghĩ đến phương diện quy mô dự án hay lợi ích cho bản thân, các bạn trẻ chuyển sang suy nghĩ rằng: Điều mình làm sẽ đem lại lợi ích cho ai?
- Ngày càng có nhiều người trẻ tuổi tích cực tham gia vào các hoạt động tình nguyện. Họ biết quý trọng những mối quan hệ xã hội, biết trân trọng giá trị của gia đình. Họ mang một giá trị quan mới là muốn đem trí lực của mình để cống hiến, giúp ích cho những con người xung quanh.
- Có thể những quan niệm đi ngược với giá trị quan về tiền bạc khiến cuộc sống của ta không dư dả nhưng sẽ giúp ta khoả lấp tâm hồn, và tận hưởng trọn vẹn niềm vui trong cuộc sống.
- Trong thể thao, lối chơi thiên về phô diễn kỹ thuật cá nhân của trước đây đang bị dần thay thế bởi lối chơi phối hợp đồng đội.
- Con người trong xã hội ngày nay đều nghĩ rằng bất cứ điều gì có lợi cho bản thân sẽ là điều tốt. Để có được một mức thu nhập ổn định con người phải không ngừng cố gắng. Về bản chất đó không phải là một điều xấu. Nhưng để đạt mục đích của mình, ta không có lựa chọn nào khác ngoài việc hướng mọi thứ về cá nhân. Bởi lẽ đó, những suy nghĩ mang tinh thần bỏ qua lợi ích của người khác để mình có lợi được hình thành.
- Tuy xã hội đã thay đổi một cách chóng mặt nhưng những quan điểm đã ăn sâu bám rễ trong mỗi cá nhân lại không biến đổi một cách dễ dàng. Bởi lẽ đó, hiện nay nhiều người không thể thích nghi được với sự chênh lệch giữa quan niệm của bộ não và của xã hội. Trạng thái đó chính là nguyên nhân khiến ta cảm thấy mệt mỏi nhưng lại không thể tránh khỏi nó. Bởi nguyên nhân của căng thẳng mệt mỏi không phải nằm ở bản thân bạn.
|
|
- Đôi khi bạn sẽ lạc vào những suy nghĩ như không biết rằng việc cảm thấy mệt mỏi có phải là do mình chưa đủ tốt hay không. Có những người luôn tích tụ những mệt mỏi vào mình. Nhưng không có nghĩa họ là người xấu.
- Cư dân ở Bhutan và Tây Tạng không phải chịu những căng thẳng mệt mỏi được sinh ra từ những áp lực kinh tế xã hội. Thêm nữa, sự chênh lệch giàu nghèo cũng không tồn tại ở nơi đây và cư dân có thể cảm nhận được hạnh phúc thật sự.
- Hầu hết những người trẻ ngày nay được sinh ra và lớn lên trong cuộc sống đủ đầy và phong phú. Tuy nhiên, cho dù đã cố gắng và đạt được thành công ở giai đoạn này, họ vẫn không thể thoát được những chướng ngại ở giai đoạn tiếp theo. Khi bắt đầu ra ngoài xã hội, làm việc trong môi trường công sở khắc nghiệt, họ chẳng bao giờ được trả công xứng đáng, dù có cố gắng đến thế nào chăng nữa. Những cảm giác thất bại bắt đầu bủa vây lấy họ.
- Tất cả những cảm xúc mà ta cho rằng vốn xuất phát từ trái tim thực chất lại là những cảm nhận của bộ não.
- Trong cuộc sống của mỗi chúng ta, có vô số những niềm vui, nhưng trái lại cũng có vô vàn những khổ đau. Chỉ cần thay đổi điểm nhìn ta sẽ có thể nhận ra rằng bản thân có thể tự rũ bỏ bao nhiêu phần khổ đau. Và sau khi đau khổ biến mất, những khoảng trống trong tâm hồn con người sẽ được thay thế bằng những niềm vui trong cuộc sống.
- Cơ thể của con người được bảo trì trong thời gian ngủ. Do đó, chỉ bằng cách có được giấc ngủ đủ và chất lượng tốt, cơ thể mới tạo ra đủ năng lượng để chống lại quá trình lão hoá. Có được một giấc ngủ tốt không chỉ đơn thuần giúp cơ thể lấy đi những mệt nhọc mà còn có hiệu quả cao trong việc duy trì và bảo dưỡng cơ thể.
- Căng thẳng, mệt mỏi gây ra những hoạt chất ôxy hoá, là nguyên nhân gây lão hoá và ung thư. Do đó, việc giảm căng thẳng, mệt mỏi cũng đồng nghĩa với việc giảm thiểu các hợp chất này và từ đó phòng chống lão hoá một cách hiệu quả.
- Lối sống không có quy tắc, như việc đảo lộn thói quen sinh hoạt ngày và đêm, thiếu vận động, ăn uống thiếu chất, thiếu giao tiếp trực tiếp… đều là nguyên nhân gây ra căn bệnh trầm cảm.
- Hãy nên thường xuyên tập vận động theo nhịp điệu như đi bộ, chạy bộ hay nhẩy theo nhạc. Các việc hoạt hoá này đều có tác dụng như nhau. Nhưng với những người không có nhiều thể lực thì đi bộ chắc chắn sẽ tốt hơn chạy bộ. Thời gian tốt để tiến hành phương pháp này là buổi sáng.
|
|
- Giống như ngồi thiền, lấy căn bản là việc hít thở bằng cơ bụng, có thể nói rằng Yoga cũng là một hình thức vận động theo nhịp điệu có hiệu quả.
- Có thể vừa lau dọn bằng khăn lau, chổi lau hay máy hút bụi cũng được coi là hình thức vận động theo nhịp điệu. Có thể vừa làm vừa nghe nhạc, nên là nhạc không lời để tránh xao lãng bởi lời người khác.
- Tắm nắng vào buổi sáng cho hiệu quả cao nhất. Hãy kết hợp với việc hít thở bằng bụng hay vận động theo nhịp điệu.
- Ngay việc cả gia đình hoà thận cùng nhau ngồi quây quần bên mâm cơm tối, chia sẻ với nhau những chuyện vui buồn diễn ra trong ngày… cũng tạo ra những hiệu quả vô cùng to lớn.
- Vào buổi sáng khi bạn quá bận rộn hay không thể khéo léo lồng ghép các loại thực phẩm trong bữa ăn, hãy đơn giản thưởng thức một trái chuối. Có thể nói rằng chuối là một thực phẩm vô cùng tích cực.
- Vào ngày thứ bảy nên chơi thể thao để ra nhiều mồ hôi. Việc ra mồ hôi cũng gần giống với việc khóc, đều có tác dụng rất lớn trong việc xoá tan những căng thẳng, mệt mỏi.
- Hãy thay đổi thói quen sinh hoạt trong một ngày:
Sáng: Thức dậy theo một mốc thời gian cố định. Mở hết rèm cửa để tắm nắng trong khoảng 5 phút. Nếu dư dả thời gian hãy đi bộ, chạy bộ hay hít thở… khoảng 15-30 phút.
Ăn sáng: Nhất định phải ăn sáng, nhai chậm rãi theo một nhịp điệu nhất định. Chọn thức ăn sáng đầy đủ dinh dưỡng.
Đi làm: Đừng ngại đi bộ đến bến xe, vừa đi vừa luyện tập hít thở bằng cơ bụng. Nếu có thể hít thở theo nhịp điệu của nhạc thì càng tốt.
Ăn trưa: Hãy cố nhai thật nhiều và thật đều. Nên cùng ăn trưa và trò chuyện với đồng nghiệp. Ăn xong nên tập hít thở theo nhịp điệu, bao lâu tuỳ mỗi người, hạn chế vận động mạnh.
Ăn chiều: Quây quần đầm ấm cả gia đình, thỉnh thoảng đi ăn cùng đồng nghiệp, nhưng không quá chén. Nếu sống một mình nên tìm một quán quen.
Đi ngủ: Nên chọn nơi đủ ấm, không có ánh sáng, không có sóng điện từ, yên tĩnh và thoáng khí.
- Việc đi xa một mình khiến cho có cảm giác thèm được yêu thương, thèm được tiếp xúc với con người. Khi nhận được những lời nói dịu dàng từ ai đó lúc cô đơn, nhận được một lời khuyên trong khi bế tắc, mối liên kết giữa con người với con người được tạo ra và họ sẽ cảm nhận được tầm quan trọng và trách nhiệm của bản thân với gia đình mà mình đang xa cách.
|
|
- Nếu không có thời gian đi xa thì hãy tản bộ đến những công viên gần nhà để có thể cảm nhận được sự thư thái. Cho dù không phải là những hành trình dài nhưng cũng có thể đem lại hiệu quả đáng kỳ vọng.
- Đi tình nguyện chẳng phải cách giúp ta trở nên giàu có hay giúp ta thực hiện những giấc mơ của bản thân. Ta cũng chẳng bao giờ mưu cầu sự báo đáp khi làm tình nguyện. Thứ duy nhất chúng tôi thu lại là sự vẹn toàn từ con tim khi thấy mình đã làm được điều gì đó cho người khác.
- Nếu ta có thể sống vì người khác, chắc chắn ta cũng sẽ được họ đáp lại. Nếu làm được điều đó bạn sẽ nhận được những cảm xúc hạnh phúc thật sự.
- Điều khiến người mẹ trở nên mạnh mẽ hơn là bởi khi trở thành mẹ, họ có thể khó cảm nhận sự sợ hãi. Người mẹ cho dù có bị đau đớn hay tổn thương sinh mệnh bao nhiêu thì vẫn cố gắng bảo vệ con mình. Đó chính là do sự thay đổi và chuyển hoá từ bộ não bình thường sang bộ não không biết sợ hãi.
- Ngày xưa khi ra ngoài cùng con cái người mẹ thường cõng hoặc bế con. Bây giờ em bé lại được đặt trong những chiếc xe đẩy khi ra ngoài. Tã vải ngày xưa dần được thay thế bởi những thứ tiện dụng hơn như bỉm, tã dùng một lần. Chính đó là những lý do khiến em bé và mẹ ít có thời gian tiếp xúc với nhau. Tình cảm mẹ con bị xa lìa sinh ra sự mệt mỏi từ cả hai phía.
- Nếu không nuôi con bằng sữa mẹ thì bộ não của người mẹ sẽ không thể chuyển hoá từ bộ não bình thường sang bộ não của người mẹ vĩ đại - không tiếc hy sinh thân mình để bảo vệ cho con mình.
- Khi vượt qua sự khó khăn càng lớn, chắc chắn cảm giác hạnh phúc và hưng phấn của ta cũng sẽ được tăng lên nhiều lần.
- Cho dù có nhiều tuổi đến đâu cũng đừng quên thực hiện mơ ước và mục tiêu của mình. Đồng thời phải luôn luôn nhớ rèn luyện cả trí lực và thể lực cho bản thân.
- Khi chúng ta say đắm thiên nhiên, thay vì cảm nhận một mình hãy làm việc đó với những người mà mình yêu mến để có thể cảm nhận niềm hạnh phúc lớn hơn nữa.
- Từ bây giờ lối sống mà chúng ta nên hướng tới là coi trọng sự tiếp xúc trực tiếp giữa người với người. Khi đó ta sẽ cảm nhận được những niềm hạnh phúc chưa từng có.